A fundación holandesa ToxicoWatch, encargada por unha asociación de veciños de Zubieta de facer un seguimento das contaminacións da incineradora de Gipuzkoa, mostrou nunha nova investigación o escaso control que realizan as autoridades sobre as escorias ou escorias e cinzas que quedan nas incineradoras unha vez que os residuos foron queimados. Investigan o caso das incineradoras holandesas e o resultado foi difundido por Zero Waste Europa, a maior organización de Europa.

Á marxe das cinzas e partículas moi tóxicas atrapadas nos filtros das chemineas, que requiren un tratamento especial, os fornos das incineradoras xeran por unha banda as escorias ou escorias e por outro as cinzas que as autoridades consideran ‘reciclables’ e que a industria presenta como moi aptas para solos, materiais de construción e recheos de estradas e mesmo como ‘compoñentes da economía circular’.

Aproximadamente o 20% da masa de residuos que se introduce nos fornos queda en escorias ou escayas. Das 13 plantas de incineración que ten hoxe en marcha Holanda, calcúlanse dous millóns de toneladas de escoria que, tras ser almacenadas, deben ser trasladadas a unha planta de tratamento. En 2012, a patronal das incineradoras e o Goberno holandés acordaron utilizar estes recursos no marco do Pacto Verde do país. O primeiro problema, di ToxicoWatch, é que a cantidade de dioxinas de escoros e outros tóxicos non aparece en ningún momento e que as normas utilizadas para o control de calidade destes materiais quedaron anticuadas ante a nova información que se xerou ao longo destes anos. Por exemplo, recentemente o Tratado de Basilea, que fai un seguimento das normas de dioxinas e outros contaminantes similares, esixiu que o nivel máximo de contaminantes orgánicos persistentes POP rebáixese de 15 a 1. A difusión de velenos de escorias na natureza achega o risco ao ser humano, como consecuencia do consumo de plantas, animais e derivados (ovos, leite...) que viven e alimentan sobre a terra envelenada.

Na cadea alimentaria acumúlanse contaminantes, o que explica por que superan os estándar en ovos nos que poden aparecer dioxinas estendidas por escoría. Os peixes acuáticos de portos e pantanos que se dedican ao transporte de escoros tamén mostran o achado de malformacións típicas destes contaminantes POP nas carnes e anguías pescadas. A inspección sanitaria do goberno holandés xa advertiu de que se están producindo este tipo de problemas de contaminación e fraude na alimentación, que esixen que as autoridades modifiquen os estándar destes materiais tóxicos.

Con todo, esta demanda choca coa economía, xa que analizar as escorías antes de usalas nas obras públicas sería economicamente insosteible para as compañías. “Ao final –di ToxicoWatch– están a utilizarse miles de toneladas de escoras en obras públicas, en canalizacións para solos e augas de repiques, pero en ningún lugar hai datos sobre o seu número nin sobre a localización destes materiais”.

As cinzas e os restos dos filtros das chemineas forman outro residuo sólido contaminante das incineradoras: o 10% da masa total de residuos depositados nos fornos queda neste. ToxicoWatch non atopou nin sequera unha analítica da súa toxicidade. Con todo, sábese que estes residuos perigosos utilízanse para a fabricación de cemento en fábricas de cemento ou ben deposítanse en depósitos subterráneos profundos. Debido á prohibición en Holanda dos vertedoiros terrestres, unha mina de sal buxán alemá ofrece un almacén para eles e a industria consegue finalmente permiso para trasladalos de Holanda a Alemaña, xa que nun principio o Goberno de Amsterdam non vía clara a exportación de sustancias contaminantes.

No apartado de conclusións do estudo, ToxicoWatch pediu ás autoridades que suspendan o uso de escorias e cinzas das incineradoras ata que se analice a súa toxicidade e demóstrese que son libres de riscos: “Seguir utilizándoos desta maneira pon en risco a nosa saúde e o medio ambiente”.