A reflexión que hoxe queremos compartir vén da preocupación pola dirección que tomamos ultimamente como pobo. A legalización da Esquerda Abertzale e a decisión de ETA de abandonar a loita armada esixían un proceso de recolocación, tanto para nós como para o inimigo. Como en moitos cambios, moitas inquietudes e dúbidas xurdiron co rumbo que ía tomar esa “nova época” que tanto se mencionaba. Con todo, como de costume, adiante!

A algúns nos tocou facer este percorrido en época de ilegalización, a outros nos tocou desempeñar o papel de representación de voces que durante anos permaneceron silenciadas nas institucións, e outros o estamos facendo na actualidade. Asumimos este reto con toda a ilusión e a forza. Tiñamos claro que estar nas institucións podía servir para a liberación nacional, sen expornos nunca como obxectivo. Porque sabemos que estas institucións son os instrumentos máis eficaces de que dispoñen os Estados opresores para esmagar e erradicar a este pobo.

Neste contexto, a clave está en pór as institucións a disposición da cidadanía, mentres denunciamos o seu carácter patriarcal e xerárquico. Utilizando a transparencia e a participación para apoiar a transformación social e repartir o poder. Este tipo de proxectos multiplicáronse por todos os recunchos de Euskal Herria. Pola contra, cando compartimos e tecido ese poder institucional cos movementos populares que son a base da construción nacional, tivemos resultados efectivos, por citar Udalbiltza, UEU, ou algúns UEMA.

Ao mesmo tempo, as institucións teñen os seus propios riscos e trampas. Como en todos os campos de poder clásicos, o tempo e a inercia lévannos á comodidade e a funcionar sobre os parámetros do sistema, se non estamos atentos. Esta é unha realidade que nos preocupa especialmente. Como exemplo, nesta época na que temos máis electos abertzales, defendemos con menos forza os instrumentos creados para a construción nacional antes de que se creasen, no caso de Gaindegia, até a súa disolución.

Cremos que o proceso popular pódese equiparar á metáfora dunha bicicleta, na que dúas rodas son imprescindibles, a institucional e a dinámica popular. O eixo tractor da bicicleta estaría no rodete da dinámica popular, facendo que o outro se movese e le dara forza.

O debate non é se as institucións si ou non, senón para que, de onde, como e con quen. En lugar de traballar nos marcos que marcan Madrid e París, temos que acordar, construír e traballar a nosa propia Axenda Vasca. É dicir, nas asembleas dos pobos e barrios estudando e construíndo alianzas co pobo. Escoitando. A xeración do poder desde a base.

Non é casualidade o desequilibrio entre xénero e idade que se dá neste ámbito. Parece que se non é pola lei, nas institucións, nas estruturas dos partidos e nas asembleas, predominan os homes de máis dunha idade, reproducindo un modelo patriarcal caracterizado pola inmediatez, os resultados, a racionalidade, a orde, as xerarquías e a falta de vixilancia. Esta imposibilidade de desfacer este ser fainos imposible competir no poder a identidades e suxeitos (tanto nacionais como pisados polo capitalismo heteropatriarcal) que o sistema nos sitúa á marxe. Para conseguir unha Euskal Herria feminista, socialista e euskaldun, non podemos considerar estas institucións como o único eixo da nosa loita. O éxito da construción de Euskal Herria só virá da colaboración e o empoderamiento destes diversos ámbitos e suxeitos.

En cambio, nos movementos populares que deben ser a base da nosa loita, o que vimos nas últimas décadas foi exemplar. Desde o movemento feminista até os movementos da vivenda, a lingua ou a defensa da terra, está a facer unha aposta decidida por garantir a diversidade e o coidado da militancia. Baseándonos no debate democrático, na opinión crítica, na desobediencia, no traballo comunitario e na acción directa, está a traballarse nun traballo profundo do poder e das relacións que xera. Por tanto, os militantes que estamos nas institucións, temos a forza tractora e fórzaa norte da dinámica popular. Máis aló da racionalidade, reflexionando, sentindo e actuando desde as entrañas e os corpos colectivos. Atando á terra.

Subscriben o seguinte artigo:

Garbiñe Elizegi

Expe Iriarte

Miren Legorburu

Xabier Isasi

Onintza Enbeitia

Xabier Alvarez de Arkaya

Aritz Azkona