As últimas declaracións de Josu Erkoreka sobre os ataques da Ertzaintza nos Entroidos de Tolosa (Gipuzkoa) levantaron pos. Na noite de Zaldunita, a Ertzaintza cargou contra a multitude que celebraba os Entroidos e feriu a tres novos utilizando proxectís foam. Un deles, un villabonés de 16 anos, foi ferido no ollo pola policía. Pois ben, o último que dixo a conselleira de Seguridade do Goberno Vasco para xustificar a agresión da Ertzaintza é que o mozo que a Policía ferira no ollo participara nos supostos "incidentes" que se produciron na rúa esa noite.

"A principal consecuencia é que a persoa ferida non estaba alí por casualidade, que non estaba a pasear, [...] que non se vían incidentes e marchábanse. Estaba dentro dos conflitos", dixo Erkoreka. Por outra banda, a conselleira afirmou reiteradamente que a Ertzaintza non disparou directamente contra o mozo villabonés: un proxectil de foam, ao parecer, golpeou ao outro no brazo e "rebotó".

Detalle dos proxectís Foam: Cataluña

Con todo, as explicacións da propia policía en moitos lugares desmenten a versión de Erkoreka e as fontes policiais. Son significativas as explicacións dadas en relación coas medidas adoptadas en Cataluña. Desde abril de 2014, os mossos cataláns teñen prohibido o uso de pelotas de goma. A medida tomouna o Parlamento catalán tras perder o ollo en 2012 a barcelonesa Esther Quintana, despois de que a Policía lle golpease cunha pelota de goma. Á Policía Española e á Garda Civil non se lles impuxo esta prohibición, pero si á forza autonómica de policía. Por iso, os mossos comezaron a utilizar os proxectís foam.

Segundo un artigo publicado polo Goberno de España en 2019, a propia Policía explicou que entón os proxectís de foam son "máis exactos" e non "rebotan": "Por iso non son perigosos para os cidadáns". Con todo, a Policía autonómica catalá adquiriu os proxectís foam moito antes: comprounos en 2011, con motivo dunha final da Copa do Rei.

Os feitos e medidas catalás revelaron que os proxectís foam teñen un diámetro de 40 milímetros e están fabricados con material viscoelástico. Como peculiaridade destacaron a precisión destes proxectís. Así o recolleu Euskaltel en 2021, por exemplo: "Ao ser un proxectil de precisión, as lesións que provoca son consecuencia dun impacto directo e non dun rebote incontrolado".

Entre outros moitos, en febreiro de 2021, unha persoa perdeu un ollo por un proxectil foam: os mossos atacaron en Barcelona en protestas contra a encarcelación de Pablo Hasel. Naquela época, así o advertiu o avogado do ferido: "É evidente que o foam foi proxectil. É un tipo de proxectil que impacta onde se apunta".

Igualmente mortais

Iñigo Cabacas foi asasinado pola Ertzaintza en 2012, en Bilbao (Bizkaia), por un pelotazo. En xaneiro de 2014 limitouse o uso das escopetas para lanzar pelotas na Comunidade Autónoma do País Vasco, que teoricamente só poden ser utilizadas polas unidades especializadas da Brigada Móbil e "en situacións excepcionais". A Ertzaintza, por tanto, pode seguir utilizando pelotas de goma: o mesmo domingo, os axentes enfrontáronse aos manifestantes que estaban a lembrar aos traballadores asasinados na masacre de Vitoria (Álava) e utilizaron pelotas de goma e proxectís foam contra eles.

Tras o asasinato de Cabacas, o Goberno Vasco ampliou o uso dos proxectís de foam. As autoridades e as fontes de policía fixeron entender en varias ocasións que os proxectís foam non son tan "nocivos". Pero isto está lonxe da realidade, e os casos de once persoas feridas con estas armas demóstrano, como os de Tolosa.

Tecnalia realizou recentemente un informe sobre os proxectís de foam a petición do Departamento de Seguridade do Goberno. Berria recolleu algunhas conclusións: os proxectís de foam tipo SIRX poden ser letais si tíranse a menos de dez metros. "Os técnicos explicaron neste informe que é moi difícil medir o risco deste tipo de armas", engadiron no xornal. Tamén recolleron algunhas palabras destes técnicos: "Os proxectís menos mortais poden causar danos graves ou mortais si tócanse partes do corpo como a cabeza".