Os profesores de audición e linguaxe (PDI) e logopedas son profesores especialistas que traballan tanto na escola pública como na concertada. Entre as súas funcións está a atención directa ao alumnado con dificultades de linguaxe e comunicación, pero tamén o establecemento de sistemas de comunicación aumentativos ou alternativos con alumnado incapaz de comunicarse, a valoración de novos casos mediante a identificación e avaliación de problemas nas diferentes dimensións da lingua, a coordinación cos titores, a orientación aos titores e ás familias, o apoio á creación de programas de reforzo lingüístico, a participación no proxecto do centro, etc. un longo, e todo iso a través do desprazamento de dous, tres ou catro centros.

Até hai pouco puidemos levar a cabo estas funcións, pero a situación cambiou radicalmente nesta última década; cada vez hai máis alumnos nas listas de audición e de idiomas, e si hai doce anos tiñamos entre 12 e 14 alumnos, hoxe en día esa cifra duplicouse no mellor caso e nalgúns casos mesmo máis que triplicar, pasando a ser 40. No meu caso, pasou de doce a 25 nunha década. Pola contra, o número de especialistas EHI cambiou moi pouco co que iso supón.

Cada vez hai máis dificultades no ámbito da lingua e a comunicación. Os alumnos con autismo, no meu caso, cando empecei dun, pasaron a ter sete. Hai casos de discapacidade intelectual que se foron incrementando, trastornos da linguaxe, discapacidade auditiva, atraso madurativo… Os estudos van dicir por que, non vou entrar niso, pero o que está claro é que antes os nosos alumnos podían recibir unha atención de calidade e que os que tiñan máis dificultades podían recibir tres sesións, e hoxe en día teñen dúas sesións de media hora nos mellores casos, e ademais, en moitas ocasións, deben ser compartidas con outros.

Hai uns anos xa tiñamos un asesor do Berritzegune, un antigo, que non sabía euskera, pero que era moi bo e que nos dicía con bastante frecuencia estas palabras, “a calidade do servizo vai en funcion da demanda” (a calidade do servizo depende da demanda), e da atención ideal que establecía en catorce alumnos.

Os profesores de audición e linguaxe sentimos esquecidos, abandonados. Desde a Administración non se especifica o número de alumnos aos que podemos atender, xa sexa 20, 30 ou 40, non hai límites. Mentres se lles atenda, a eles non lles importa, onde quedan os dereitos dunha atención de calidade que deberían ser garantidos?

Os titores de Educación Infantil e Primaria teñen un cociente de 23 alumnos, no caso da PT (profesorado de pedagoxía terapéutica) teñen entre seis e sete alumnos de media, segundo a intensidade que marcan as dificultades dos alumnos, pero no o noso non hai cociente. Por que? Por que o idioma non colle o peso que necesita? Non é falar e comunicar un dereito universal? Non é unha ferramenta imprescindible para a adquisición de coñecementos?

As primeiras etapas da escolarización son decisivas na evolución de todos os nenos e nenas, pero especialmente para os alumnos e alumnas con Necesidades Educativas Especiais. É unha cousa que a sociedade debe aos nenos e nenas que teñen estas grandes dificultades, non podemos deixalos ao carón e deberiamos pór todos os recursos persoais e físicos ás súas necesidades.

Por outra banda, gustaríame sinalar que esta secuela que se está producindo coa lingua non é só un problema que sofren os alumnos con necesidades educativas especiais, senón que cada vez son máis os nenos e nenas que teñen dificultades de comprensión e expresión. A maioría dos alumnos matriculados na Comunidade estudan no modelo D, pero o eúscaro chega a Primaria cun nivel cada vez máis baixo. Ademais, no noso país, nas contornas non vascófonos temos un gran hándicap: os contidos, os coñecementos, é dicir, os nosos alumnos aprenden eúscaro, pero son moi poucos os que dominan a lingua, sendo o eúscaro o segundo ou o terceiro idioma.

O noso sistema educativo segue en continuo descenso, segundo as avaliacións externas (PISA) estamos a recibir cada vez peores resultados. Á vista dos resultados que se obtiveron na comprensión escrita, véñenme á cabeza a “teoría do velcro” do pedagogo e filósofo Gregorio Luri e as palabras que moitas veces cita: os nenos e nenas pasan de aprender a ler aos 9 anos a aprender lendo, e, por tanto, quen teñen unha competencia lingüística rica, terán máis posibilidades de entender os textos escritos, e á inversa, os que teñen un atraso na lectura dificilmente.

Os especialistas de EHI, sen pretender ser ambiciosos, poderiamos dar moito nese sentido, pero a nosa carga de traballo non deixa tempo para nada máis. Apenas chegamos a unha chea de alumnos que necesitan unha atención directa e non podemos participar con seriedade noutras tarefas.

A delegación de Educación non fai caso ás nosas reivindicacións, responden para non pedir máis EHI e logopedas. Non hai diñeiro? Non creo que, alén, non poderiamos ler nos xornais que proxectos de innovación como Ikaslab, Hezilab ou Bizilab teñen unha subvención total. Seguro que son proxectos moi bos, non digo que non, pero desgraciadamente non responde os retos urxentes que temos hoxe en día.

Os sindicatos, pola súa banda, convocaron unha folga a finais deste mes para os profesores do ensino público, e aínda que as reivindicacións me parecen lexítimas, unha vez máis esqueceron as condicións laborais dos especialistas de EHI, aínda que estean á corrente da nosa situación, somos moi poucos os que traballamos nesta especialidade e, por tanto, non temos ningunha forza.

Queremos cocientes dignos e o dereito a desenvolver o noso traballo con calidade. Non pedimos máis.

Aitor Bárcena Larreategui, profesor de audición e linguaxe