Esta mañá do sábado celebraranse en Azpeitia varios talleres e mesas redondas en torno ao tema e ás 18:00 horas a manifestación. Máis de 70 axentes de Euskal Herria sumáronse á convocatoria (nesta noticia pódese ler a lista de convocantes e o programa).

Falamos do tema Josebe Branco, tampouco en Oleta! Membro do grupo; Rebeka Gonzalez de Alaiza, membro do grupo Arabako Mendia Askatasuna; Enea Andueza Otxoa, membro de AHT Gelditu Nafarroa e Itziar Pou, membro de Sañu Bizirik.

Por que en Azpeitia?

Rebeka Gonzalez de Alaiza: Porque foi un punto de inflexión. Xusto despois da Lei Tapia, sucedeu o proxecto de Sañu de Azpeitia, con Statkraft, e o golpe foi moi duro. Criamos que había unha corrente política que estaba en sintonía connosco, e de súpeto démonos conta de que estaba subido ao carro dos megaproyectos. Neses momentos o PNV aproveitouse, publicando en Correo un artigo de dúas páxinas, anunciando que levaban moito tempo falando con Statkraft. A xente de Azpeitia non sabía, logo tentaron decorar dicindo que é un “proxecto público-comunitario”, pero para nós segue basicamente o mesmo modelo que os demais, e iso tamén o denunciamos: unha empresa transnacional é a que mira un lugar, eses lugares son montañas ou recursos naturais, o pobo non sabe nada e cando se sabe oriéntase o discurso ao que xa decidiran, non se dá a posibilidade de facer unha nova formulación desde a comunidade, non se expón desde a zona ou a necesidade.

Nese artigo, o PNV enviou unha mensaxe aos parlamentarios de EH Bildu para que vinculasen a súa base, e situábanos nesa base, aínda que sempre coidamos a autonomía, aínda que entre nós hai membros desa corrente política. E dicíalles que necesitarían moita pedagoxía para cumprir o seu obxectivo. O mesmo fai o PNV cando varios representantes dos seus concellos forman parte de nós, e cando se opoñen a eses megaproyectos, por exemplo en Maeztu, advírtenlles inmediatamente de cal é a liña do partido.

Itziar Pou: Hoxe en día a innovación oriéntase para dar un novo impulso ao capitalismo, e como sempre os pobos pagan ese modelo pensado na lóxica da cidade. En Azpeitia e Azkoitia o río Urola foi esnaquizado tras a revolución industrial e agora tamén os montes. Azpeitia é significativo neste sentido.

Josebe Branco: Desgraciadamente, hoxe en día, este día de mobilización podía ter lugar en calquera parte de Euskal Herria. O de Azpeitia non é o único macroproyecto, e refírome a todos os macroproyectos, non só á xeración de electricidade. Pero non é baladí que un día de mobilización sexa no teu pobo e en Sañu Bizirik hai forza para responder.

Ao longo da mañá realizaredes diversos talleres sobre agroecología, feminismo, biodiversidade e proxectos enerxéticos. Que relación teñen todos eles coa defensa da Terra?

Pou I: Estes talleres suxiren que ante este modelo que nos obrigan como imprescindible hai alternativas.

R. Gonzalez de Alaiza: As crises que vivimos forman parte do modelo económico capitalista, cada vez máis profundos e cada vez máis próximos no tempo (nada máis saír entramos noutro). Tentan que estas crises non afecten á orde social que estableceron e á ideoloxía que mantén esa gradación. Por iso proponnos a salvación: estes megaproyectos son os novos mesías, imos vivir felices e imos ter todo o que tivemos até agora. E sabemos que iso é falso.

Ademais, na escala que expoñen, é difícil que a cidadanía realice un contraste. Non podemos organizar a nosa transición enerxética nun modelo tan grande e xerárquico que só pode facelo unha transnacional con moito diñeiro e poder. Por tanto, seguen tendo nas súas mans o poder de decisión sobre o territorio, sobre a enerxía e sobre as persoas. Por que non queren deixar este tema en mans da cidadanía? Porque a descentralización do modelo é un risco para a clase dominante, porque abriría a posibilidade de dar pasos cara á autonomía desde a dependencia actual.

J. Branco: Existe unha tendencia xeral á infantilización da sociedade. Neste proceso de maduración, a decisión e as capacidades quedan dalgunha maneira secuestradas e entramos nunha delegación forzada. Esta cuestión está directamente relacionada con estas relacións de poder: si temos en conta que no medio rural vivimos o 11% da poboación e que o 89% do territorio é o que vivimos, pois, as relacións de forza están claras.

R. Gonzalez de Alaiza: Non nos queren no núcleo rural. Son grandes empresas as que queren facerse co territorio e queren que traballemos para eles. Queren o territorio sen persoas para que ninguén o defenda. Por iso a nosa defensa vai máis aló de “aquí non”, é unha defensa xeral.

Nós queremos pór outro fronte a este modelo, con estes talleres que se traballarán en Azpeitia: dar autonomía ás persoas. E sobre todo queremos empezar pola necesidade básica: a alimentación. Como non imos facer un taller de agroecología, cuxo obxectivo é organizar as terras agrícolas por centrais eólicas e fotovoltaicas? Hai que ir xusto ao revés: hai que alimentarnos, sendo soberanos, temos a terra como base e debémoslle respecto.

J. Branco: Si hai que manter a vida, hai que comer. Iso é básico. Atravesamos as fronteiras do planeta, onde o modelo agrícola industrial ten o seu peso. A aqueles aos que lles encantan os números diríalles un verdadeiro balance de contas: tomar o balance de contas dunha empresa dedicada á explotación da terra ou dos animais, pero sinceramente, é dicir, tendo en conta todas as perdas e danos na biodiversidade e na natureza e monetarizándolos; e comparar o balance de contas de quen traballan nos caseríos ecolóxicos. Está claro onde está a rendibilidade, tanto no puramente económico, nos números, como na achega á comunidade e á sociedade. As persoas que traballan nun modelo intensivo son as que máis subvencións reciben e son as que máis prexudican á nosa comunidade.

Que dicir do feminismo vasco en defensa da Terra co taller? Somos moitas as persoas que formamos parte dos grupos de defensa da Terra. A mirada das mulleres tamén é unha achega moi interesante nesta loita, para obviar uns mecanismos repetitivos do sistema, baseados en relacións xerárquicas de poder.

R. Gonzalez de Alaiza: como dicía Audre Lord, non podemos emanciparnos coas ferramentas do que nos pisa. E aí as mulleres temos unha función importante, porque o modelo se basea na opresión: na opresión da natureza, das persoas e sobre todo das mulleres.

J. Branco: A perda de biodiversidade: causas e consecuencias é outro taller. Tanto as persoas que vivimos no medio rural como as que viven no medio urbano, é imprescindible que o territorio rural que representa o 89% do territorio estea o máis ordenado posible, porque o panorama que temos diante é realmente grave. Os informes dos investigadores dino claro, a vida dos nosos descendentes corre perigo. Estes talleres poden ser o punto de partida para a reflexión, para revisar e cambiar a forma de estar no mundo. Pero isto non pode quedar só sobre os cidadáns. Hai unha estrutura xeral que nos une de forma moi estrita.

I. Pou: Non é só a nosa terra, é tamén o planeta Terra, e a nosa forma de vida tamén inflúe nos enormes desequilibrios que existen a nivel mundial: todos nos adherimos a Palestina, pero o noso modo de vida inflúe niso, o País Vasco promove a súa economía actual a través dos gastos militares de España, Israel e outros estados (Polígono militar de Bardenas, Sener, SAP, NNOVA, NNOVA).

J. Branco: E sobre todo gustaríame destacar que o que se vai a expor nestes talleres non é unha utopía. É unha realidade, iso está a pasar. Os caseríos que viven no modelo agroecológico existen na realidade, niso estamos. É posible.

A manifestación de Azpeitia céntrase na defensa da terra. A mente diríxese ás grandes enerxías renovables, pero hai outras loitas asociadas a ese día...

Enea Andueza: As macroinstalaciones enerxéticas exponnos as necesidades do territorio e, ao mesmo tempo, seguen empeñados en impulsar un modelo no que cada vez se necesita máis enerxía, vaise acelerando, necesítase cada vez máis destrución e pérdese soberanía e decisión. Un exemplo moi grande diso é o TAV, xurdido na época na que nos dicían que o crecemento económico ilimitado era posible. Hoxe en día ese mito caeuse, pero con todo queren manter o proxecto, a pesar de que os argumentos caen claramente. En AHT Gelditu Nafarroa sumámonos á manifestación de Azpeitia, á filosofía... cremos que non ten sentido expor este tipo de infraestruturas e ao mesmo tempo dicir que son necesarias para satisfacer as necesidades básicas da xente. Imos analizar cales son esas necesidades, imos analizar que tipo de sociedade necesitamos, e en función diso exporémolo, pero entre todos.

J. Branco: O mecanismo e a base de calquera macroproyecto que se expón son o mesmo sistema que nos trouxo a este desastre a repetir. Facer o mesmas dúas veces non solucionará o problema. Sabemos onde tróuxonos esta dinámica de macroproyectos. Debemos seguir tropezando na mesma pedra? Está claro que hai que cambiar de raíz.

Acabo de ouvir a un filósofo que a nosa é unha vida imperial. A existencia do emperador require a existencia doutras figuras que lle permitan mantelo no imperio. Iso é o que hai que envorcar.

E. Andueza: A miúdo os temas exponnos coma se non estivesen relacionados entre si. É moi importante ter unha visión completa, porque iso daranos as claves para pensar por onde ir. Se ven temas por separado, nesa parcialidad, somos moito máis manipulables. Por iso é enriquecedor que en EH Bizi haxa colectivos tan diversos. Ademais, toda esta imposición está a materializarse de forma bastante parecida en todos os lugares e con proxectos de diferentes tipos, as estratexias que utilizan son bastante similares, polo que é eficaz axudarse mutuamente para saír dela: falta de información, mentiras...

Realizastes a convocatoria de Azpeitia ás portas das eleccións. A aprobación da Lei de Transición Enerxética e Cambio Climático do País Vasco (votada en contra por EAJ-PNV, EH Bildu e PSE-EE) e a aprobación do Plan Territorial Sectorial de Enerxías Renovables está en proceso de aprobación. Vedes a posición de todos os partidos que aprobaron a lei igual neste tema ou hai matices?

R. Gonzalez de Alaiza: Matices que EH Bildu e o PNV abrazáronse mutuamente. Isto non sería posible noutro momento. E iso que significa? Que acordaron o modelo que van levar xuntos.

J. Branco: Hai diferenzas na linguaxe e no discurso, pero no fondo non observo grandes diferenzas. Apoian macroproyectos, din que se necesitan pequenos, medios e grandes xeradores de enerxía. Algúns falan de socialización porque hai que darlle un pouco de cor, pero no fondo non vexo grandes diferenzas. E o Plan Territorial Sectorial preocúpame moito, porque nalgúns apartados faise referencia á seguridade que necesitan os investidores. É dicir, que os investidores saiban que van ter certa protección nas zonas designadas. Empezas a mirar o mapa e é terrible cales son os campos que se lles prometen a estes investidores.

Pou I: Vivimos nunha democracia teórica e empezan a cambiar a lei para facilitar a posta en marcha destes proxectos. E aínda cremos nun voto electoral? Para que? Con ese voto para logo facer o que queren? Iso é democracia? Cada vez ten menos valor. Statkraft, xunto co alcalde de Azpeitia, organizou unha asemblea popular en Azpeitia para que, segundo as súas palabras, informase o pobo ou tivese en conta as súas peticións... e enseguida instou o Goberno a emprender un camiño rápido para non realizar medicións de impacto ambiental na escusa da guerra de Ucraína.

R. González de Alaiza: O Plan Territorial Sectorial foi elaborado pola empresa Saitec, interesada na construción dunha central eólica mariña en Armintza no mercado eólico dos eólicos. Nesta falta de democracia, as autoridades non queren que o Plan Territorial Sectorial sexa elaborado por técnicos do Goberno Vasco, que manteñen as leis, as leis de Ordenación do Territorio e Medio Ambiente que se traballaron durante moito tempo. É moi significativo. Sacaron este traballo a unha empresa con intereses eólicos. Isto quere dicir que as organizacións se están baleirando de contido e as leis que desenvolvemos, que están a cambiar a toda velocidade. Estamos en mans desas empresas, e iso é moi grave. E en política non hai ninguén que o impida, e iso é aínda máis grave.

Necesitamos enerxía para vivir e tanto o quecemento global como a crise enerxética demostran que o consumo actual de enerxías fósiles é insosteible. A solución pode ser a das macrorenovables? En concreto, no tema da enerxía, cal é a alternativa?

J. Branco: “Para solucionar este problema”. E cal é o “problema”? O problema é que queremos seguir vivindo neste modelo, no modelo imperial que antes mencionamos. Queremos seguir sendo emperadores e non é posible. O seguinte paso é ver cales son os privilexiados, que van poder seguir sendo emperadores, e todos os demais imos poder seguir tendo emperadores.

“Euskal Herria é e seguirá sendo un pobo industrial”, din. Se tomamos o percorrido histórico, cantos anos leva Euskal Herria sendo industrial? Unha bobada. E con isto non reivindico volver á vida fai 200 anos. Temos outras sabedorías, temos outras ferramentas, pero está claro que temos que deixar de ser emperadores. Ou baixamos do burro e empezamos a pisar a terra e volver á nosa medida, ou ben tocaremos a parede, si ou si, antes de que tarde.

Concretamente no tema da enerxía, a Terra non ten materias primas para substituír toda a enerxía que consumimos por electrificación. Non existe. Non é posible. Márcano as fronteiras biofísicas do planeta.

R. Gonzalez de Alaiza: Porque a electricidade supón o 23% do total de enerxía que consumimos. Din que hai que electrificar todo, pero é imposible en moitos campos: industria, transporte... todo non se pode electrificar, aí está a primeira trampa. Pero supoñamos que si, pódese electrificar todo: cantos muíños de vento ou terras agrícolas necesitariamos para manter o consumo enerxético actual na CAPV? Non hai terra para iso.

Ademais, temos o caso de Navarra, que se encheu de eólica e non logrou a soberanía enerxética. Esta enerxía está en mans das empresas, nin dos cidadáns nin da comunidade. O consumo de enerxía fósil non diminuíu e ademais exportan a electricidade producida en Navarra. Entón, en que nos queren converter? Nunha colonia enerxética europea. Por iso están a facer liñas de alta tensión.

J. Branco: liña Gatika-Bordeus, por exemplo. Hai outra contradición. Un dos maiores consumos enerxéticos é o industrial. E a forza que necesita a industria e no momento que a necesita non se pode fornecer con renovables, porque son enerxías con moitas alternancias ou fluctuaciones. Claro que tamén habería que cambiar a paradigma da industria.

R. Gonzalez de Alaiza: Todos os plans e leis están a elaborarse sen un estudo real previo, a cantidade de enerxía que necesitamos, pero tendo en conta que temos que transformar a economía, tanto a industria como o resto de actividades. Canta enerxía necesitamos e para que? Para seguir creando plásticos?

J. Branco: Para construír o Tren de Alta Velocidade?

Pou I: Para a tecnoloxía armeira?

R. Gonzalez de Alaiza: Para militarizar máis as nosas sociedades?

Pou I: O ser humano viviu miles de anos sen o nivel de consumo enerxético actual. Por que nos parece agora imposible un mundo que non consome tanta enerxía? Podemos vivir con moito menos, ese debe ser a formulación. Podemos facer as tarefas cotiás doutra maneira.

R. González de Alaiza: Vexamos cales son as necesidades reais e non as que nos crearon para consumir constantemente. Que estean dentro dos límites da Terra. E imos facer comunidade: en lugar de individualizarnos tanto, en lugar de ser todos de todo, podemos compartir e chegar a vivir mellor. Quizais temos que facer menos traballo remunerado, quizais non sexa ese traballo para que a elite que goberna fágao… Fagamos o camiño noutra dirección.

J. Branco: Canta enerxía gastamos? Por exemplo , cantos alimentos tíranse? E cando botamos comida, estamos a botar enerxía: estamos a tirar a enerxía do que trouxo aquí (combustible fósil), os abonos e pesticidas que se botaban nesas terras, os traballos realizados por persoas e máquinas. Canta enerxía disipouse para desperdiciala, e as incineradoras ou plantas de tratamento que van vir como consecuencia da vertedura, etc. Canta enerxía gástase coa comida que se trae de fóra?

Pou I: Estes renovables son un negocio. A intención de Statkrfat é acabar canto antes o seu traballo para vender o proxecto a outro. É especulación, puro xogo do capitalismo.

R. Gonzalez de Alaiza: E non só en Euskal Herria, a loita é a mesma en moitos lugares do mundo. Este modelo de transición enerxética está a promover a militarización no Sur Global (e aquí tamén) para que a autoridade hexemónica acabe cos recursos naturais, para o que a xente os envía desde os seus territorios. Os xeradores de enerxías renovables seguen necesitando combustibles fósiles, materiais que son escasos recursos naturais e que nestes momentos están en plena loita por conseguilos tanto en África como no centro e sur de América. Que temos que facer, tapar os ollos e dicir “que marabilla, isto arránxanos todo”? Resolve o problema a nivel global? Ou estamos a reproducir as mesmas bases que nos trouxeron a este desastre?

J. Branco: Nos discursos e no debate sempre está no centro a necesidade enerxética, a industria, o número de megawatts, o desenvolvemento pero entendidos desde o lado material. Tamén se fala de xustiza social e climática. E, pola contra, fálase moi pouco da influencia destes proxectos nas persoas e nas comunidades, do duelo que vivimos. Con estes proxectos que queren levar a cabo nos nosos territorios prodúcese realmente unha ruptura social nos pobos, nas comunidades e no interior da persoa. E cando falamos disto, esa diferenza se minusvalora. Pero se a persoa mira cara a dentro, empezamos a quitar e a quitar as cousas, e basicamente que somos, que é o que nos queda? Apego á nosa xente, apego á nosa terra, amor... e moito máis. E trátase de silenciar a ruptura que se está producindo na nosa sociedade e na nosa comunidade, e de silenciar as presións que se están producindo baixo a cobertura deste tecno-optimismo. Así o preguntei aos políticos: cantos megawatts vale a ruptura social? Cantos euros? Cal é a porcentaxe do IPC?

R. González de Alaiza: Non estamos no rexeitamento, estamos no si, dicimos que si á vida, á biodiversidade, á entrega aos nosos descendentes da Terra que nos deixaron para os nosos antepasados, que é a nosa misión e responsabilidade, que se esquece ás autoridades. Dános forza apostar por algo común e saber que estamos a pelexar a nivel global.