O movemento ecoloxista vasco leva décadas demandando un plan de enerxías renovables que garanta o control público do sistema enerxético, que reduza o consumo enerxético, que aumente a eficiencia, que se descentralice e que, co liderado das institucións locais, garanta o control público do sistema enerxético. Para a nosa sorpresa, tarde e mal, agora fíxose público o documento inicial do Plan Territorial Sectorial de Enerxías Renovables de Euskadi (PTS).

O obxectivo deste artigo é explicar por que estamos en contra deste PTS quen tradicionalmente apostamos polas enerxías renovables. Aproveitamos a ocasión para trasladar as nosas razóns aos grupos e organismos públicos interesados para que poidan alegar ao SPEE-PTS.

1. Na nosa Comunidade Autónoma, que triplica a densidade da poboación europea (302 habitantes/km²), o 38% da achega do tecido produtivo intensivo en enerxía ao Produto Interior Bruto débese á industria e á construción (0,8% para o sector primario). O forte incremento do proceso de metrópolización e colmatación previsto no SPEE-PTS suporía a perda do sentido de vida, cultural e paisaxístico dos montes e vales.

2. O PTS de Conservación non é compatible con espazos naturais protexidos nin con especies protexidas. En particular, a Lei 9/2021, de 25 de novembro, de Conservación do Patrimonio Natural e as Ordes Forais sobre plans de xestión de aves necrófagas.

3. Este PTS é incompatible co Decreto 128/2019, de 30 de xullo, polo que se aproban definitivamente as Directrices de Ordenación do Territorio do País Vasco. Neste decreto, que recolle unha nova visión da paisaxe, recóllese que “tanto nas paisaxes sobresalientes como nas paisaxes cotiás con necesidades organizativas, o patrimonio (cultural e natural) é un recurso a protexer e, neste sentido, a súa xestión sostible é fundamental”. A priorización do PEEB-PTS sobre os Plans Territoriais Parciais deixou en bancarrota a estes últimos.

4º. O PTS de EEUU é incompatible coa soberanía alimentaria, co medio rural e co PTS Agroforestal, xa que os únicos solos que se exclúen da ocupación son os declarados especiais de valor (propios).

5. En nome da suposta “transición enerxética” preténdese sacrificar o recurso máis valioso, o máis escaso e o/o non renovable: o territorio. O desenvolvemento deste PTS vai supor unha deterioración grave dos indicadores ambientais asociados á artificialización do solo.

6. Os únicos “espazos exentos” do PERI son os espazos protexidos na Rede Natura 2000 e as zonas de horta próximas a cada núcleo urbano. No resto dos casos posibilítase a construción de infraestruturas, polo que se renuncia á función correctora que debe establecer a ordenación territorial.

7. Este PTS non respecta a citada Lei 9/2021 no referente a “infraestruturas verdes” e corredores ecolóxicos. Tal e como se recolle na lei, estes elementos “co obxectivo de mellorar a coherencia e a conectividad ecolóxica” cumprirán unha función prioritaria, entre outras, as zonas de montaña, “sexan espazos protexidos ou non”.

8. As directrices sobre a paisaxe recollidas neste PTS desprezan a referencialidad da paisaxe na construción da nosa identidade como obxecto simbólico que posúe unha das maiores capacidades para construír un sentimento de identidade. O noso carácter popular arraigado no montañismo non foi avaliado nin respectado.

9. A emerxencia climática non xustifica nin debe evitar nin dificultar a perda de biodiversidade. Medidas como o control público da enerxía non contempladas neste PTS serían moito máis eficaces para non superar a capacidade do territorio para asumir a biodiversidade.

10. A preceptiva Avaliación Ambiental Estratéxica deste PTS contempla unicamente as infraestruturas de xeración, sen previsión de accesos enerxéticos nin liñas de avaliación. Isto ha distorsionado o alcance e os obxectivos da avaliación ambiental.

11. Neste PTS, todos os escenarios de datos de demanda enerxética prevén manter o gasto enerxético, aínda que o PTS de Enerxía recoñece os límites de electrificación. Xunto ao aforro enerxético, a necesaria cualificación e transformación do tecido produtivo son as liñas de actuación a desenvolver de forma imprescindible.

12. A creación dunha “cultura da participación” que implique a un maior número de axentes sociais nos procesos de planificación territorial choca co rexeitamento á solicitude de paralización do procedemento de tramitación deste PTS até a constitución dos novos gobernos dos Concellos e das Deputacións Forais, habéndose subtraído o dereito de participación ás entidades locais.

13. A disposición transitoria establece que as infraestruturas en tramitación non ven afectadas polo presente PTS. Neste sentido, é paradigmático o caso dos proxectos que se están desenvolvendo fóra dos espazos propostos no PTS.

En consecuencia, solicitamos a paralización de todos os proxectos anteriores á entrada en vigor do PTS.

Alberto Frias (Presidente da Terra), Vitoria

Aitziber Sarobe Egiguren (conservacionista da natureza), Zarautz