Danele Sarriugarte traduciu a obra ao eúscaro. Pódese ler aquí en castelán.

–Ola, Alicia; aquí (tal e cal) pola radio. Estamos a organizar un debate sobre o feminismo e gustaríanos saber si virías.

Recollín o teléfono e ouvinas con bastante frecuencia. Non coincide co que din as enquisas, pero paréceme que á radio si lle interesan as feministas, aínda que sexa dunha forma machista (estudarémolo enseguida), xa que nos chaman un pouco máis tarde. Desde a televisión, con todo, non nos chaman, e menos aínda ás feministas, ás da rúa, ás travesas, ás feministas fose da heteronormativa e da blancura que estamos lonxe da institución. Pero, velaquí que, de cando en vez, por descoido ou por erro na redacción, convídannos a un estudio, e cando chegamos e lamentámonos de que moi poucas mulleres participan no programa, contéstannos: “Nós chamámosvos, pero vós non queredes vir”. Por tanto, creo que xa é hora de responder á pregunta: por que as mulleres non queremos acudir aos medios de comunicación audiovisuais? Exporei agora as miñas razóns e quero dirixirme aos redactores responsables deste tipo de programas, co fin de reflexionar conxuntamente.

Intimidación sempre

Non sentimos tranquilos e non hai medo sen fundamento. Todos os espazos públicos son espazos masculinizados, así como os medios de comunicación. As mulleres sabemos que nos van a utilizar con paternalismo en debates e conversacións, que nos van a facer o mansplaining, que nos preguntarán sobre a nosa vida sentimental e non sobre o noso traballo, que a maioría serán homes, etc. Como mostra de todo iso, podes ver este vídeo a partir do minuto 15’ 20’’.

Este tipo de mediacións seguen sendo unha excepción, e só irémonos tranquilamente aos debates cando se convertan en algo habitual.

Antes de acusarlles de hinchazón, velaquí un estudo realizado polo investigador Dolors Comas d’Argemir, a petición do Consell de l’Audiovisual de Catalunya (CAC).

En resumo, non basta con planificar ben nin convidar a tantos homes como mulleres. Ademais, hai que saber moderar os debates desde unha perspectiva de xénero.

Selección de Interlocutores

O debate segue sobre o que é o machismo e o que non. Iso podémolo entender, pero o certo é que a nosa paciencia non é ilimitada. Cústanos ir a un programa e explicar cousas básicas como “o feminismo non é como o machismo, pero ao revés”. Temos que facer un esforzo, porque se nos pide ás feministas que mostremos unha actitude pedagóxica, aínda nos toman como responsables de educar aos homes e non estamos dispostas a cansarnos máis, entre outras cousas porque ninguén ensina nada a ninguén, cada un ten que aprender, non hai nada máis. Si a persoa á que se atopa fronte non considérache unha persoa de pleno dereito, entón non vale a pena sentarche con ela. Credes realmente que a nós resúltanos enriquecedor sentarnos á altura dos católicos radicais e dos demais, sabendo que eles tómannos polos seus servos e obedientes? Hai cousas que deberían estar xa resoltas, porque os dereitos fundamentais das persoas non están discutidos e quen non o entendeu non espere que ninguén llo explique. O feminismo non quere pedir permiso para existir, non o necesita.

Respecto aos compañeiros

Cando vou aos programas de radio ou ás mesas de debate, todas as mulleres convidadas somos case sempre parecidas: brancas e estudadas na universidade. Isto dáme vergoña ante os outros camaradas e síntome traizoeiro. Ás veces mesmo dixen que non a medios de comunicación e a xornadas universitarias, porque non tiñan en conta a visión transversal do feminismo. E sabedes o que sucedeu moitas veces? Pois ben, como eu díxenlles que non, e expliqueilles por que, chamaron a un home branco hetero para que se marche por min. Mal, moi mal. O colectivo de mulleres é moi diverso e así o queremos mostrar publicamente. Por que vos dá tanto medo, por exemplo, convidar as vellas? Por que non queredes escoitar as voces de mulleres sen estudos?

Linguaxes de prestixio

–Ademais de ser mulleres, teñen que ter un discurso–. Iso é o que me dixo unha vez o guionista dun popular programa de televisión.

–Si… discurso masculino–. Terminei a frase.

As capacidades como “ter un discurso”, “saber falar en público” mídense aínda desde unha perspectiva determinada. Nos debates políticos hai que utilizar unha perspectiva académica e utilizar expresións que a sociedade patriarcal na que vivimos considerou satisfactorias. Unha muller non pode dicir que “me utilizan como un escravo”, senón que debe dicir que “como consecuencia da economía dos coidados non se ve o traballo das mulleres no capitalismo”. É curioso, porque a primeira frase comprendémola todos con moita facilidade e a segunda non, pero aínda se dá prioridade a unha lingua ambiciosa, académica e tecnicista (é dicir, á dos homes de clase media-alta) e déixase ao carón a lingua chan, directa, fácil e forte das nosas vellas.

Sei que é unha aposta arriscada convidar a unha muller xitana ou unha muller sen estudos ou con síndrome de down a que se dedique a falar de temas que van da man, pero gustaríame preguntarlles aos redactores dos medios de comunicación: de verdade queren crear outro tipo de televisión e radio?

Tipo de debate

Ser consciente da razón ten máis importancia na televisión mainstream que nos debates feministas. Bo, a verdade é que ás veces nós tamén facemos un mergullo, pero, polo menos, estamos á corrente. Está claro: o movemento feminista ha adoptado formas patriarcais na súa formación interna, pero nós odiámolo e tratamos de cambialo. Con todo, nos seus debates, vostedes falan explicitamente da corrupción dos discursos, coma se non fose algo malo. Pedídesnos que fagamos “intervencións amargas” e “competir de forma sa”. Pero nós non queremos ser amargos e non queremos competir entre si, senón que queremos construír xuntos, e non nos importa, cando estamos a discutir, pór de manifesto que temos dúbidas ou non estamos seguros.

Doutra banda, gustaríame saber si só chámannos para falar do feminismo, por que? As mulleres podemos falar de todos os temas e queremos falar de todo. Mesmo cando nos chaman para falar doutro tema, só dannos a palabra para incorporar a perspectiva de xénero: por que? Parece que só existimos dous días: o 8 de marzo e o 25 de novembro. Chamádenos para falar de fútbol; iso si, falaremos tanto do fútbol de sempre como das mulleres. O Messi vénnos moi canso.

En definitiva, vostedes din que “nós somos as mulleres as que non queremos ir á televisión”, e así nos fan responsable da exclusión que vostedes fan das posicións de poder. As redaccións dos medios de comunicación teñen que facer un gran proceso de autocrítica. É verdade: nós non queremos ir aos medios de comunicación, pero dicimos que non, precisamente porque eses medios non nos gustan e negámonos a participar en espazos que fortalezan o machismo. Non queremos cambiar as cousas “por dentro”, por que? Porque pedimos que nos respecten antes de chegar.

Esta noticia foi publicada por pikaramagazine.com e trouxémola a ARGIA grazas a licénciaa CC-by-sa.