Os nosos dereitos, o noso futuro, agora! Baixo a lema, o Día Internacional dos Dereitos Humanos conmemora o legado dos 76 anos. O obxectivo do día é impulsar a construción dun mundo máis pacífico, igualitario e sostible. Con todo, mentres se celebran os avances, atopámonos ante violacións de dereitos que manifestan estar protexidos.

Queremos lembrar que esta declaración naceu o 10 de decembro de 1948 nunha Asemblea Xeral da ONU, froito da experiencia da Segunda Guerra Mundial. Tras a Segunda Guerra Mundial e a creación da Organización das Nacións Unidas, a comunidade internacional comprometeuse a non aceptar máis crueldades como as que se cometeron nese conflito. Con todo, a día de hoxe, a barbarie persiste, como o xenocidio palestino e outras decenas de guerras que permanecen ocultas.

Na actualidade, as grandes multinacionais únense a esta celebración expondo os seus compromisos en favor da responsabilidade social corporativa. Pero na práctica, as filiais expulsan ás comunidades dos territorios que lles pertencen desde hai tempo e explótanas sen piedade. Os defensores da Terra e a Natureza asústanse, criminalizan e perseguen, mentres promoven un modelo económico que prioriza a acumulación de capital sobre a vida.

Este dobre moral fai que as persoas que defenden os dereitos humanos convértanse en vítimas de sistemas que deberían protexer. Os casos emblemáticos de Berta Cáceres, Miller Correa, Bernardo Caal ou Lolita Chávez demostran que ameazan, criminalizan e asasinan as persoas por defender dereitos fundamentais. Paradoxalmente, os mesmos actores que defenden os dereitos humanos son os seus verdugos.

As violacións dos dereitos humanos maniféstanse claramente en distintos lugares do mundo. Por exemplo, en Colombia: grupos ilegais que explotan o ouro recrutan pola forza a menores. Bolibia: golpes de estado impulsados por intereses de explotación do litio en contra dos dereitos democráticos do pobo. NO Salvador: estado de excepción que leva dous anos vulnerando dereitos fundamentais coa escusa da seguridade. Guatemala: Os pescadores dO Estor foron asasinados por defender as súas vidas e as súas terras fronte á explotación do níquel. E en Nicaragua: as mulleres novas e feministas son perseguidas, exiliadas ou encarceradas por loitar contra a violencia machista e polo aborto, as asociacións libres e a defensa dos dereitos humanos.

Estes casos demostran que as comunidades que actúan en contra dos intereses económicos e políticos son tratadas como inimigos. Neste combate non podemos esquecer o que é o máis explotado dos explotados: Nai Terra, tratada violentamente como os corpos das mulleres. A terra e o corpo da muller foron controlados e explotados e reducidos a instrumentos para satisfacer as necesidades dos homes e do sistema económico destrutivo.

Nesta dinámica, criminalizan, abandonan e, en moitas ocasións, asasinan a quen defenden os dereitos humanos e sitúan a colectividade por encima da individualidade e o ben común por encima da lóxica genocida do capital. Ironicamente, a ONU utiliza estas cifras de persecución e morte para xustificar a súa importancia en días como o actual.

Ademais, dise que cando a ONU declara un día internacional, como este 10 de decembro, quere sensibilizar e concienciar. Con todo, a realidade parece que estes días reflicten cuestións que están case abandonadas. Non existe un compromiso real para afrontar problemas como a violencia machista, o espolio cultural, a perda de biodiversidade, a guerra ou as inxustizas sociais. De ser así, poderíanse contar con mecanismos vinculantes para transformar as políticas e castigar aos responsables de crimes de lesa humanidade.

Israel é un caso paradigmático de contradición. En 1991 ratificou importantes tratados internacionais como a Convención sobre a Eliminación de Todas as Formas de Discriminación Contra a Muller (CEDAW), a Convención sobre os Dereitos do Neno (CDN) e a Convención contra a Tortura (CAT). Ademais, no ano 2000 asinou o Estatuto de Roma do Tribunal Penal Internacional (ICC), aínda que non o ratificou, polo que está separado deste tribunal por lei.

Na actualidade, a ICC ordenou o arresto do primeiro ministro, Benjamín Netanyahu, do ex ministro de Defensa Yoav Gallant e do comandante de HAMAS, Mohammed Deif. Con todo, as consecuencias son mínimas. Estas ordes afectan á mobilidade internacional e ás relacións diplomáticas internacionais, aínda que non teñen efectos reais. Ademais, contan coa axuda de Estados Unidos, que rexeita a resolución. “Estas son as consecuencias dun Estado genocida que non cumpriu a maioría dos tratados que defenden os dereitos humanos no século XXI”.

O Día Internacional dos Dereitos Humanos permítenos reflexionar, pero tamén esixir accións concretas. Máis que un símbolo, os dereitos humanos deben converterse nun compromiso real que permita transformar as políticas e protexer ás comunidades vulnerables.

Contradicións, loitas colectivas esperan. É fundamental identificar e protexer a quen defenden a xustiza, cuestionan a lóxica capitalista destrutiva e defenden á Nai Terra como eixo da vida. Porque non hai futuro sen xustiza, nin dereitos humanos sen acción.

Estibaliz Gómez de Segura, ONG Mugarik Gabe