A política institucional de Euskal Erdia parécese cada vez máis á española. Algúns analistas sinalaron que os resultados electorais deste domingo poderían estimular máis do habitual o establishment local, cuestionar a preponderancia da mítica fórmula PNV-PSE, confirmar a subida do PP e, por primeira vez, ser o partido máis representado ou votado de EH Bildu. O ambiente está a quentarse coas últimas enquisas. Só hai que escoitar as radiotertulias españolas para notar o termómetro.

Pero a cuestión vai máis aló, a Metade Vasca parécese cada vez máis á española. E non é porque aquí non había ferramentas, porque Twitter e a súa maxia chegaron como alí. Con todo, até este ano non había ningún material gráfico deste tipo. Na era de Urkullu sería inimaxinable que o candidato a lehendakari do PNV vísese entre as vacas, nin sequera na conquista de YouTube, para dicir “vota o PNV”, aparecésennos tres mulleres brancas e un home negro, ou que no paralelismo íntimo as eleccións unísense a Tinder. No mesmo sentido, as cartas de cómic/voto de Elkarrekin Podemos, ou o seu sidrería con varias situacións ridículos, no contexto da gabarra/lata, coa camiseta do Athletic. Vimos ao PP vestir chapeus de cores moi diversas, o da furgoneta de Andueza “Enekoneta” está noutro nivel… E o outro que resultou inesperado, en Getxo, é que un fascista de Vox empezou a quitarse as pancartas da rúa e que o veciño que estaba a pasear ao can colleu o chileno. Os partidos políticos vascos que miran cada vez máis ao Estado español han conseguido traer aquí o seu demasa. Igual era a forma de atraer aos mozos.

Pero nin tan parecido ten a Metade Vasca. Somos máis lentos de natureza. O debate e os presos son bastante desalados. A moitos anos de luz está algo parecido ao da cabeza sobre Zapatero-Rajoy en 2008. Andueza seguro que colleu apuntamentos para ir de aí ao debate de ETB. Levantar o mentón e dobrar a cella... un precioso material para GIF. Empezou a distribuír o xogo, pero ninguén lle seguiu, e a verdade é que tampouco merecía a pena. Otxandiano si buscou a levada con Pradales, pero fixo máis exercicio de estirar a man que competir directamente contra el. “Fixestes as cousas mal, pero tranquilos, pódense facer mellor, eu fareinas e vós axudádesvos”. Pódese resumir desta maneira.

Houbo seis candidatos nun chamamento de ETB1. Faltaba a sétima, Vox, pero como non hai ninguén que saiba euskera aí, ou porque reivindicou a desaparición da televisión vasca, en total, non acudiu ninguén. O que non se entende é por que se convidou a Sumar, porque non ten representación parlamentaria. Desde a nada tentou presenciar e manter discusións co PSE, pero Podemos, no mesmo espectro, era bastante difícil facer distincións claras para o público en xeral. E hai que dicir que Gorrotxategi deulle un gran repaso. Ten máis experiencia e notouse. Para sorpresa deste xornalista, coas lentes azamboadas foi bastante rápido repartindo golpes.

Gorrotxategi pola esquerda e Garrido pola dereita do PP. Vaia par. O primeiro tiña moito que perder –segundo as últimas enquisas estaría a piques de desaparecer–, e o segundo, como aos seus votantes non lles importa o eúscaro, non xogaba nada en ETB1. A Pradales deulle Garrido tres ou catro labazadas, e dixo claramente, dirixido ao nacionalista máis próximo á esquerda, que o PP estaría disposto a apoiar ao goberno do PNV para evitar un posible goberno de EH Bildu si o PNV necesitase os seus votos. Si é así, hai que saír caro a Pradales si a situación leváseo. Multiplicar a escala é o que sucedeu no Concello de Durango e na Deputación de Gipuzkoa.

Ante Pradales que non tiña tempo para entrar en discusións, vimos un Otxandiano forte en ETB1. Sen oposición dura, pareceu unha alternativa real. A candidata soberanista actuou como non conviña aos demais: con facilidade, solto e sen expor nada contundente, cunha actitude aberta. Parecía que era porque Otxandiano domina perfectamente o eúscaro, e os que tiña en fronte tiñan problemas para expresar as súas opinións en eúscaro. É un dos resultados claros antes de ir votar.