Si miramos a verdade cara a cara, non se aprecian grandes razóns para estar demasiado orgullosos, pero non nos vexo pesimistas. Corenta anos foron moitos, pero non inútiles. Por iso, e sobre todo, desde o respecto ás persoas perdidas, non podemos deixar de lado as loitas, as iniciativas e os sufrimentos, e seguir adiante. Temos que abordar os ensinos que nos ofrecen si queremos enfrontarnos.

A crise política que estamos a padecer contamina todos os ámbitos, non se pode escapar, é case a única actitude, pero poucos vinculan a gravidade da situación actual coa política neoliberal que impera. Por iso, os promotores do sistema, aínda que sexan obvios, non o cuestionan e culpan da corrupción duns poucos. Pero non é novo e repítese.

Por tanto, non é casualidade, ou o resultado de inxustizas xigantescas é a situación actual. Hai moitas razóns, pero unha principal: a colonización española de sempre e de hoxe. Unha actitude que vincula a razón política coa económica. Unha actitude que corrompe a democracia, o fillo predilecto do capitalismo. Isto, - o que se dixo agora - ademais de pór de manifesto a complementariedad económica e política, permítenos entender a situación que vivimos en Euskal Herria.

Neste corenta anos de andaina, a propia existencia da Esquerda Abertzale, e a súa longa traxectoria, puxo en cuestión constantemente o aspecto nacionalista do PNV e a súa afección á acción española. Os mozos non teñen noticias de entón, pero si moitas outras, o chamamento á manifestación das “Pombas Brancas” en outubro de 1978, que si é elegante, puxo de manifesto a actitude sospeitosa da resposta nacionalista ante iso, até onde se podía ir.

Corenta anos máis tarde aprendemos que xunto aos membros da estrutura política e xurídica dun modelo democrático negativista e opresor español, moitos dirixentes do PNV convertéronse en defensores deste grave estado de negación da democracia.

Creo que chegou o momento de facer autocrítica. Pero non só “os que acabamos de chegar”, senón tamén os que practican o feitizo en “Sabin Etxea”.

A pesar de que algúns destacamos en voz alta que somos “recentemente chegados”, a verdade é outra, e a nós tamén nos está facendo un longo camiño.No seo da esquerda abertzale, vemos que desmitificar a autonomía é máis duro do que se pensaba nunha época. Demostrar que é un agasallo velenoso do Estado español a este pobo. Porque resulta moi difícil, en todos os procesos de liberación nacional, que o poder dominador utilice a autonomía como antídoto da independencia, despois de que todos os instrumentos anteriores fracasen. E así, sen soberanía, máis que un paso intermedio, a trampa resulta mortal de face á verdadeira liberdade deste pobo.

Nin que dicir ten que nas últimas lexislaturas está a multiplicarse a necesidade da soberanía, con todos os límites da autonomía á vista. Antes de que sexa demasiado tarde, ser dono do noso futuro aparécesenos como unha necesidade extrema.

Para nós, como pobo, como para todos os pobos negados, o tempo e o espazo neste mundo, -máis aínda dentro deste mundo cada vez máis homoxeneizado-, ten outra dimensión. O futuro, por exemplo, xógase no presente, xógase no hoxe, pero non é unha certeza, é unha pretensión que hai que conseguir.

Porque o territorio non é só un ámbito de afirmación, que se dá en por si e que hai que protexer, sobre todo o que se define con respecto á actividade dos estranxeiros. O territorio é unha rede desestructurada que se quere estreitar dentro das nosas sintonías e proxectos. Á negación foránea o seu carácter aberto, plural e non excluínte.

O camiño para facer posibles estas oportunidades é claro e único. Temos que traballar unha alternativa democrática, un status político e soberanía para este pobo, unha oportunidade real dun novo nivel. O que servirá para abrir unha xanela á democracia vasca.

Mencioneino antes e gustaríame volver lembralo, fai corenta e oito anos (1971.02.06), un diálogo de EAJ-PNV- ETA- ELA- EGI- BRANKA, etc., unido, cheo de honestidade, para facer fronte á situación existente, con obxectivos de solidariedade.

Non o conseguimos, vale, pero a pesar das diferenzas notorias e concretas -tamén agora mesmo- cada día, tamén os obstáculos “internos” innegables, temos que sementar a solidariedade. A miña razón é clara; continuando como até agora, somos capaces de manter o noso propio patrimonio e de “ofrecer” o que lle debemos ao pobo, pero dificilmente conseguiremos, “de forma individual”, o futuro que reivindicamos.

Ou non queremos o mesmo?