Instaláronse varias barreiras para controlar as emisións de gases de invernadoiro, unha delas a do ano 2030. O obxectivo é reducir nun 25% as emisións de CO2 paritarias a esa data respecto de 2010. Velo posible?

Será bastante difícil. O uso do carbón, por exemplo, debería cambiar radicalmente. En Estados Unidos e Europa este uso descendeu moito, pero en países como China ou a India, por exemplo, aínda se utiliza moito. O Acordo de París tamén entrará en vigor en breve, pero as medidas que hai non son tan fortes como as actuais. Os científicos dicíannos que ao longo desta década tiñamos que rebaixar as emisións de gases un 7-8% cada ano, e si, porque se prevé que este ano o lograremos, pero a economía parouse. No resto de anos non se conseguiu.

Á fin e ao cabo, o mundo segue vivindo case igual, polo que vivir igual e producir un cambio enorme, iso é un mal.

Obsérvanse algúns cambios de tendencia, especialmente no ámbito das enerxías renovables. Desde o punto de vista do investimento, a creación dunha planta de enerxías renovables xa é máis barata que a do carbón. A cuestión é que aínda se están facendo plantas de carbón e vanse a necesitar unhas décadas para sacarlles rendibilidade. O capitalismo optou por vestir de verde, pero mirando as tendencias xerais, ou reformulando os nosos modelos de consumo e produción, ou andando mal.

Estiveches con moitos expertos na elaboración do libro. Entre eles tamén hai de todo, pero, en xeral, veos optimistas?

Os científicos son realistas e están moi relacionados cos datos, polo que, por unha banda, eu diría que teñen un punto de realismo e de pesimismo; por outro, ao mirar cara adiante, o ser humano ten un punto de optimismo, e creo que tamén o teñen. O planeta está a quentarse e iso vai ter grandes consecuencias a todos os niveis. Que tipo de consecuencias? Iso é o que aínda non sabemos, estamos a entrar nun terreo descoñecido e de aí o título do libro.

Super Sur, as incineradoras, o TAV, o eucalipto, o metro de Donostia... Por unha banda, temos este modelo desarrollista e, por outro, o Goberno Vasco reivindicou a emerxencia climática o ano pasado. Son compatibles?

Non son compatibles. Á fin e ao cabo, cambiamos de modelo ou andamos mal, e parece que algúns non queren responder a esa pregunta fundamental. O PNV negociou recentemente os orzamentos do Goberno de España e condicionou a súa aprobación á supresión do imposto ao diésel. E si non se gravan os combustibles, será difícil conseguir os obxectivos. O Goberno Vasco segue no camiño da fuxida cara a adiante e un exemplo diso é que aínda se está buscando gas, por exemplo, en Álava. Os exemplos que vostede mencionou son os relacionados co modelo de cemento, que aquí se desenvolveu moitísimo, por iso digo no libro, nesa viaxe da transición enerxética, que imos no vagón traseiro de Europa.

Hai algo que che chamou a atención sobre todo ao facer o libro?

A propia pandemia. A pandemia é un chamamento a reformular a nosa relación co medio ambiente e a natureza. Isto é debido á tendencia que temos de destruír os ecosistemas, e si non o cambiamos, viviremos nun mundo cada vez máis difícil e perigoso. Merece a pena subliñar o tema da xustiza: vivimos nun mundo moi inxusto e non todo o mundo está preparado por igual para enfrontarse a un mundo cheo de riscos. O cambio climático obriga a millóns de persoas a abandonar os seus países en Asia e África, segundo a ONU, que poderían chegar aos 300 millóns no medio século.

Entre os medios de comunicación, por suposto, hai de todo, pero, en xeral, estamos a transmitir á sociedade a gravidade que realmente existe?

Desde a firma do Convenio de París notei un certo grao de cambio. O capitalismo necesita un novo disfrace verde para reinventarse e os grandes medios de comunicación que lle rodean aliñáronse con ese New Green Deal: Le Monde, O País, The Guardian... pero sen esa radicalidad que esixe o momento, pola contra criticaríanse moito máis as reivindicacións dunha emerxencia climática como a do Goberno que mencionamos anteriormente. Tamén na sociedade, especialmente grazas ás mobilizacións dos mozos de 2018-2019, tomou outra forza na axenda.

E o cidadán tamén está aí. Como debe actuar?

O establishment fainos culpables da situación e si, todos temos certa responsabilidade, pero non todos temos a mesma responsabilidade. O cidadán medio pode ter en conta o seu consumo, canto e como viaxa... pero non é el quen decide impor impostos ao diésel. Aquí necesítanse decisións políticas, macros. Son os máis responsables os que máis contaminan, os grandes gobernantes, as multinacionais, etc. Doutra banda, o mundo cambia a medida que cambian os movementos sociais e os cidadáns e os colectivos poden influír sobre todo niso.

Nesta reportaxe pódese ler a reportaxe que realizamos co libro: Medio grao que nos achega a fumar