O Goberno Vasco ha presentado un recurso nos xulgados de Vitoria-Gasteiz contra a decisión do Concello da capital alavesa. Que esperades? Ten percorrido?

O urbanismo de Vitoria-Gasteiz non permite a construción do pozo Armentia-2, xa que esta zona conta cunha serie de tipos de protección. Baseándose nelas, o Concello dixo que está prohibido facer minería, e a construción de pozos é unha actividade mineira. Isto deixou dúas vías de impugnación: unha administrativa e outra contencioso-administrativa, xudicial. Non recorreron á vía administrativa, porque iso representaría dalgunha maneira un conflito directo entre dous gobernos do PNV, o do Goberno Vasco e o de Vitoria-Gasteiz. Acudiron aos xulgados. Iso ten o seu punto político, déixalle máis posibilidades a Urtaran para facer ese discurso: -Eu defenderei os intereses da cidade.

O Xulgado debería rexeitar o recurso en principio, porque o que prima é a normativa urbanística. Pero no seu día o Goberno Vasco e o Ente Vasco da Enerxía afirmaron que existen as denominadas Liñas Directrices Territoriais, que están por encima dos concellos, e en función diso poden ter algunha opción.

Mentres tanto, o Goberno de España está a tramitar a Lei de Cambio Climático e Transición Enerxética (LPRA). Esta lei prohibiría as sondaxes e as explotacións dos pozos, non é así?

Iso é.

Si o Goberno Vasco gañase nos xulgados de Vitoria-Gasteiz, esa lei española afectaría o proxecto de Armentia-2?

Nesta lei existe un artigo importante, o oitavo, que establece que unha vez aprobada a lei non se poderán levar a cabo actividades de explotación ou explotación de hidrocarburos nin en terra nin en mar. Por tanto, non se darían novas autorizacións –o pozo de Armentia-2 atópase dentro dunha serie de permisos que abarcan un territorio máis amplo, o denominado Enara–. Existe tamén unha disposición adicional que determina que pasaría coas autorizacións actualmente en curso unha vez entren en vigor a lei: estas autorizacións de exploración non poderán pasar á explotación sen a súa autorización previa á aprobación da lei.

Aí o Goberno ten un problema. Cando dispoñas dunha licenza de exploración, debes presentar un plan de actuación para solicitar unha licenza de explotación que especifique os traballos que vas realizar cada ano durante seis anos. Antes de realizar o plan de actuación, debes realizar unha sondaxe, é dicir, un pozo para demostrar a viabilidade da explotación. E a sondaxe esixe licitar a obra, construír a torre, facer unha proba de produción... un par de anos. A clave é que non teñen tempo para facelo a tempo: O pozo de Armentia-2 estará sen executar cando se aprobe a Lei Española de Transición Enerxética, que está previsto que se aprobe en xuño.

Hai un pequeno perigo. Nesta confusión, e no camiño dunha nova lei, pode ocorrer que Hidrocarburos de Euskadi (SHESA) do Goberno Vasco solicite a licenza de explotación sen realizar os traballos anteriores. Non me atrevo a dicir que pasaría, porque a situación sería moi complicada. Pero o Goberno repetiu mil veces que primeiro hai que exploralo, para despois decidir si merece a pena explotar ou non.

O PNV podería obter nos tribunais a posibilidade de construír o pozo Armentia-2, pero as posibilidades de explotar todo o proxecto son moi escasas. Vivimos grandes e maiores sorpresas noutros proxectos [sorrí] así que non podemos descartalo do todo, pero...

E como vimos grandes sorpresas, pois na fase na que está o proxecto de lei, eses dous puntos importantes que vostede mencionou poden sufrir modificacións?

Si, pero é moi difícil que suceda. A lei está en fase de relatorio: O Ministerio para a Transición Ecolóxica e o Reto Demográfico presentou hai tempo o proxecto; despois veu a fase de comparecencias, na que opinan os grupos políticos e os expertos; despois a fase de emendas, todos os grupos políticos presentaron as emendas que quixeron; agora está en fase de relatorio. Na fase de relatorio, os partidos políticos vanse sumando a unha comisión negociando as emendas presentadas ao texto orixinal. A negociación do citado artigo oitavo e a disposición adicional xa está pecha. Había partidos, entre eles o PNV, que introduciran emendas para non prohibir as explotacións, pero non prosperaron.

O PNV aínda ten unha última oportunidade: levar esas emendas ao pleno do parlamento, a cambio de votar a favor de que sexan aceptadas nas carambolas de última hora ou nas raras negociacións. Pero para iso teñen que ser decisivos os seus votos, e hoxe en día hai maioría para sacar adiante o proxecto sen o apoio do PNV. Por un PSOE-Podemos, máis todo o independentismo, Máis País, Conpromis... Hai maioría para sacar adiante a lei tal e como está.

Segunda: Algúns apuntan que unha posible consecuencia do terremoto político da Comunidade de Madrid é o adianto das eleccións xerais no Estado español. En tal caso, e si o Goberno cambiase, en que quedaría a lei?

Todo quedaría cancelado. Sería difícil, con todo, segundo o calendario lexislativo, esta lei debería estar vixente antes das vacacións de verán. É verdade, doutra banda, que aínda que se esperaba que a lei se aprobase antes, aínda non se aprobou.

Di que, aínda que non se descarta a posibilidade de sorpresas dunha ou outra maneira, é moi difícil que o Goberno Vasco chegue a explotar o pozo Armentia-2 e a zona de Enara. Pola contra, a presentación deste recurso supuxo que o PNV se vise envolvido en dous conflitos. Unha dentro do partido, entre o Goberno Vasco e o Concello de Vitoria-Gasteiz. O outro co PSE, socio de goberno. En decembro o PSE votou en contra da sondaxe na Deputación alavesa, deixando ao PNV en solitario, nunha decisión que se considerou histórica. Cal é a lóxica ou o cálculo do PNV para seguir tentándoo?

E o do PSE non é só cousa da Deputación. O PSE tamén se decantou polo Concello de Vitoria-Gasteiz. No Parlamento Vasco temos outra iniciativa para botar atrás o pozo, e aí tamén terá que decantarse. O PSE é moitas veces contraditorio, pero se esta vez non quere quedar moi claro que o PNV está só, a nivel autonómico tamén se lle vai a representar.

Entón?

Eu non lle dou moita credibilidade, pero Arantza Tapia dixo en máis dunha ocasión que o Goberno Vasco non ten o 100% da licenza, que aí hai outros dous socios, os americanos, suxerindo que o Goberno pode ter unha responsabilidade patrimonial si atrásase, que pode ter un custo económico. Por tanto, que o fagan outros, é dicir, unha lei de Madrid, e así esa responsabilidade non é nosa. Utilizouse como argumento, pero eu non o creo, porque é a lei que di que si vostede é socio e quere saír do proxecto, ten a oportunidade de que o resto de socios asúmano e sigan adiante. Pode existir responsabilidade no caso de que SHESA retírese? Nós pedimos todos os acordos que asinaron até agora, e aí non se ve nada, si non hai nada que non mostren.

As razóns poden ser outras dúas para min. Por unha banda, a cerrazón ao redor dun proxecto que defenderon durante tantos anos. Primeiro tentárono a través do fracking: tiveron que ser desterrados pola iniciativa lexislativa popular, polo conflito que houbera, etc. Pero continuaron cos seus proxectos. E agora resúltalles duro renderse nun proxecto no que utilizaron todo o argumentario, defendendo que é imprescindible. Non descarto que sexa iso.

A outra razón posible é dicir, ante todas as posibles carambolas que mencionamos antes, “polo si ou polo non seguiremos até o final e como en moitas políticas a carambola é un xogo raro, a ver si hai sorte”. Eu non poría niso moitas esperanzas. Si hai algo máis, escápaseme.

Cre vostede que o tema dos hidrocarburos xera unha tensión importante entre o PSOE e o PNV?

Non é fácil de valorar. O PNV-PSE é un tema capaz de xerar unha gran brecha na relación? Non o diría. Está claro que na coalición de goberno da CAV hai distintas posicións. Cando Patxi López chegou ao Goberno Vasco non era un proxecto do gas, pero mantívoo. Posteriormente, a posición do PSOE foise desvinculando dos hidrocarburos, sobre todo en Madrid, onde a ministra para a Transición Enerxética, Teresa Rivera, e o lobby verdulero teñen un nivel de poder e influíron no PSE. Iso xera incomodidade no Goberno da CAV, iso é evidente nos debates parlamentarios. Desde a anterior lexislatura o PSE di que non é unha aposta prioritaria para el, pero "lealdade ao Goberno", dicíame no Parlamento Vasco Natalia Rojo do PSE.

Nos acordos de goberno está claro que hai un pouco de temas, dous ou tres, nos que se acorda que o discurso de cada partido e tamén o voto van ser diferentes. O exemplo máis claro é o dun novo estatuto. Que desgaste producirá unha sustancia como esta? Polo menos non creo que sexa decisivo.