De onde vén, canto camiño ten por diante?

En marzo de 2022, en base ao Acordo Educativo asinado por varias partes, o Goberno Vasco redactou o anteproxecto de Lei de Educación, que se someteu a audiencia pública a mediados de setembro. Este primeiro borrador recolleu as achegas e alegacións de 34 axentes e todas as partes asinantes manifestaron que o texto necesitaba modificacións. O novo texto, teoricamente tendo en conta as alegacións e achegas, estaba previsto que fose aprobado polo Consello de Goberno o pasado mes de decembro, pero atrasouse moito e finalmente será aprobado este 25 de abril como proxecto de lei. Entre eles, houbo polo menos un segundo e un terceiro borrador, e entre algúns partidos estívose negociando o texto.

Unha vez aprobado polo Consello de Goberno, o proxecto de lei chegará ao Parlamento Vasco probablemente despois das eleccións municipais e forais, e iniciarase a fase de emendas que poidan ter os distintos partidos. O conselleiro de Educación, Jokin Bildarratz, dixo que a lei se aprobará nesta lexislatura.

Que modificacións incorporará o proxecto de lei?

O anteproxecto de lei recibiu numerosas críticas e é de supor que o proxecto de lei que chegará ao Consello de Goberno incorporará polo menos un par de modificacións (contabámolo máis detalladamente neste artigo). Por unha banda, vinculado ao denominado servizo educativo vasco. Segundo este servizo, un dos alicerces da lei, todo centro que responda a unha serie de obrigacións, tanto públicas como concertadas, recibirá un financiamento público do 100%. Pois ben, no borrador inicial todas as partes deixaron claro que estas obrigacións non estaban suficientemente definidas, e o proxecto de lei determinará máis seguramente. Outra cousa é o que entenden as diferentes partes tras o servizo educativo, tal e como nos explicou ben o PSE: “Vemos este servizo como un destino, se pomos unhas obrigacións e si cumprímolas finalmente formamos parte deste servizo, pero no anteproxecto represéntase como un punto de partida, porque parece que todos os concertados forman parte automaticamente do servizo”.

Por outra banda, o protagonismo das medidas contra a segregación dos alumnos no Acordo Educativo e a superioridade que perdeu no anteproxecto de lei, seguramente farán que no anteproxecto aparezan máis e máis concretas medidas e criterios que favorezan unha escolarización equilibrada.

O eúscaro foi obxecto de numerosas alegacións por parte dos axentes ao anteproxecto: algúns superaron os actuais modelos A, B e D e solicitaron un modelo xeneralizado de inmersión lingüística. Con todo, non parece que o proxecto de lei recóllao, porque tanto o Acordo Educativo como o primeiro borrador baséanse nun “sistema multilingüe centrado no eúscaro”, non nun modelo de inmersión. Segundo o acordo, ademais, a lingua vehicular será o eúscaro preferentemente, pero non a única lingua vehicular –en contra do que solicitaron distintos axentes–.

Tamén se advirte si vai haber cambios relacionados coa laicidad: no primeiro borrador era moi difuso a obrigación de que a escola sexa laica, até o punto de permitir que un centro educativo sexa laico e á vez cristián, porque o anteproxecto de lei esixía “desenvolver un modelo educativo baseado na laicidad, respectando o carácter propio dos centros privados concertados”. Vaise a afiar a definición? Ademais, no Acordo Educativo acordouse un límite de horas para a materia de Relixión, pero o anteproxecto non contemplaba ningunha limitación. Haberá límites no proxecto de lei?

Vai recibir o proxecto de lei mecanismos de execución das medidas, tal e como dicía o Acordo? O novo texto asignará aos Concellos e aos Consellos Escolares Municipais un papel importante que se lles atribuía no Acordo ou alagará a función dos Consellos Escolares Municipais tal e como vimos no texto do anteproxecto?

Que puntos van abrir o debate parlamentario?

Cando o proxecto de Lei de Educación chega ao Parlamento Vasco, seguro que os temas mencionados nos parágrafos anteriores van suscitar un debate, pero hai outra cuestión que adquire unha gran centralidade: o protagonismo que a rede pública ten –que ter– na lei. Todos os partidos din que hai que priorizar a escola pública, pero non todos cren que na lei reflíctase de verdade iso: moitos esixen medidas para garantir as prazas públicas e posibilitar o crecemento da rede pública. Veremos o lugar que o novo texto ofrece á rede pública e como o valoran uns e outros aspectos. A publificación dos centros, a integración na rede pública dos centros de titularidade privada, por exemplo, aparecía no anteproxecto como unha disposición adicional, e o PNV dicíanos que “onde aparece está ben”.

Como están as relacións entre as partes asinantes?

O Acordo Educativo está asinado por PNV, PSE, EH Bildu e EU-Elkarrekin Podemos, e é evidente que, mesmo cando chega o momento da aprobación da Lei de Educación, o Goberno quere votar a favor de todos estes partidos para que sexa unha lei que simbolice un amplo apoio parlamentario. Con todo, en relación coa Lei de Educación, EU-Elkarrekin Podemos manifestou en varias ocasións importantes discrepancias públicas coa liña do Goberno Vasco. Quere expresarse como defensor da escola pública, e criticou recentemente, por exemplo , o decreto de planificación do Goberno e o pacto de seis anos cos centros concertados: “As decisións do Goberno non son favorables á escola pública. Neste momento estamos en contra da Lei de Educación, e haberá que cambiar moito as cousas para que teña o noso voto”. Pero isto non terminou, e algúns capítulos aínda están pendentes da Lei de Educación nesta última etapa.