As eleccións ao Parlamento Vasco de Araba, Bizkaia e Gipuzkoa, que se celebrarán o próximo 12 de xullo, serán inéditas. E tendo en conta esta importante cita coas urnas, desde esta tribuna queremos facer as peticións que consideremos imprescindibles aos partidos nacionalistas vascos.

A primeira, e a máis importante, ter en conta a axenda nacional (euskera, autodeterminación, territorialidad, seleccións deportivas nacionais, demografía, …) nesta campaña electoral. Nós non desprezamos en absoluto a importancia doutros temas sociais (moito menos tras a grave crise do coronavirus), pero non podemos tragar o anzol dos partidos españois (“imos ocuparnos dos temas que de verdade preocupan aos cidadáns, e non da autodeterminación…”) e arrinconar os temas nacionais vascos; si os Pobos colonizados que non somos soberanos seguiriamos a estratexia suicida, poriámonos/poriámosnos en perigo a abstracción da nosa situación. Na campaña electoral da CAV, os partidos españois utilizarán os mesmos lemas políticos que se repiten en Albacete ou en Burgos; van facer o mesmo os partidos abertzales de aquí?

Estas cuestións concretaranse por apartados:

Eúscaro: chegou o momento de dar un salto cualitativo no ámbito do eúscaro. A Lei do Eúscaro de 1982 está xa obsoleta: a sociedade vasca ha cambiado moito e a situación sociolingüística non é a que foi fai case 40 anos. Por iso, urxe unha nova Lei que dea prioridade absoluta ao eúscaro, entre outras, unha nova Lei que permita traballar en eúscaro no ensino e na administración pública. Por unha banda, necesítase unha nova lei que recoñeza o uso social do eúscaro como un obxectivo estratéxico e, por outro, que regule que as dúas linguas oficiais da CAV deben ser coñecidas de maneira universal (todos os membros). E ata que se faga efectiva a nova lei, utilizar o eúscaro en todos os momentos e en todos os lugares. Por exemplo: Que lei prohibe aos políticos abertzales utilizar o eúscaro de maneira sistemática e como lingua principal no Parlamento Vasco nestes momentos ou nos últimos anos?

No que respecta a ETB, é imprescindible apostar decididamente pola cadea ETB1, dotando de máis medios e ofrecendo unha programación máis atractiva que permita saír da baixa audiencia que ten na actualidade e pór a disposición dos euskaldunes unha ferramenta digna de audiovisuais. E que das catro cadeas de ETB, polo menos tres sexan en eúscaro e a cuarta aos castellanohablantes ofrézanselles contidos de cultura vasca de forma sistemática.

Autodeterminación: O Parlamento Vasco de Vitoria-Gasteiz proclamou dúas veces (en 1990 e 2014) o dereito de autodeterminación de Euskal Herria por maioría absoluta, pero até o día de hoxe ninguén propuxo nada serio para ir máis aló desa reivindicación simbólica, é dicir, para levar a cabo ese propósito. Na nosa opinión, aos partidos abertzales correspóndelles falar en campaña electoral de autodeterminación e independencia, e non só no Aberri Eguna. Exemplos de Quebec e Escocia: O Partido Quebequés comprometeuse nas eleccións de 1994 a celebrar un referendo de autodeterminación en Quebec e, tras gañar as eleccións, organizou un referendo. O mesmo fixo o SNP en Escocia en 2011: Si chegaba ao Goberno de Escocia, organizaría un referendo de autodeterminación. O SNP logrou a maioría absoluta con este programa político e en 2014 celebrouse un referendo de autodeterminación en Escocia.

Proporá algún dos nosos partidos que si logra a maioría absoluta nas eleccións do 12 de xullo dará pasos para exercer o dereito de autodeterminación? Alguén proporá levar á práctica ese dereito que o propio Parlamento Vasco reivindicou en dúas ocasións por maioría absoluta o dereito de autodeterminación? Os máis prudentes contestarannos que o Estado español non recoñece o dereito á autodeterminación, pero fano posible nos artigos 10 e 96 da súa Constitución (ver en http://www.naziogintza.eus/inperialisten-gezurrak-eta-desobedientziak/).

Doutra banda, a autodeterminación, como dereito universal ao que fai referencia a ONU en varios tratados, non debe ser autorizada por ninguén, porque está ligada á dignidade dos Pobos e dos Homes e está por encima de todos os instrumentos xurídicos dos Estados. Pois ben, neste contexto electoral, queremos lembrar aos partidos abertzales que, a pesar de que o dereito de autodeterminación non foi recoñecido pola Constitución canadense, Quebec fíxoo en dúas ocasións, como Cataluña o 1 de outubro de 2017.

Seleccións deportivas nacionais: é hora de que o recoñecemento oficial das nosas seleccións deportivas leve a cabo polo Goberno Vasco, dando pasos prácticos e garantindo o seu total apoio aos equipos e federacións que queiran competir internacionalmente coa marca de Euskal Herria. Está claro que hoxe en día as seleccións deportivas xogan un papel fundamental na visibilidade das nacións, e as nosas seleccións poden desempeñar en gran medida ese papel de embaixadores de Euskal Herria.

Territorial: O Goberno de Álava, Bizkaia e Gipuzkoa, en ausencia de Condado de Treviño, ten a obrigación de desenvolver relacións prioritarias co Goberno de Navarra e coa Mancomunidade Única de Iparralde, formada por Lapurdi, Baixa Navarra e Zuberoa, para crear entidades mixtas. E no caso de Treviño e Turtzioz, porque moitas veces se nos esquece que dentro da CAPV tamén temos un problema de territorialidad vulnerable. Non hai que esquecer que a maioría dos cidadáns destes dous enclaves queren optar por ser parte de Euskal Herria a través do referendo.

Demografía: apostar pola demografía para superar as baixas taxas de natalidade, para apoiar ás parellas novas e ter fillos e fillas a través das políticas sociais (vivenda social, facilidades para conciliar vida familiar e profesional, salarios dignos…). O reto demográfico é enorme, e cremos que até agora os partidos nacionalistas vascos non abordaron este tema en serio.

Os partidos abertzales e o propio mandatario deberían empezar a ter en conta tamén aos vascos da diáspora que mantiveron a nosa lingua e cultura no estranxeiro ou aos que se sumiron nela desde a nada, abrindo camiños cara a Euskal Herria.

Esta primeira demanda relacionada co desenvolvemento da Nación Vasca lévanos a unha segunda esixencia: todas as previsións apuntan a que ningún partido político obterá a maioría absoluta tras as eleccións e as alianzas e pactos serán, por tanto, inevitables. Pois ben, nesta situación, nós tamén nos situamos, sen dúbida, a favor da coalición ou do achegamento que a cidadanía priorizou a miúdo nas enquisas: Pola coalición ou o achegamento abertzale entre o PNV e EH-Bildu. Sen deixar de lado a lexítima competencia electoral no xogo político, consideramos importante que non se deteriore a relación entre as dúas forzas abertzales para facer fronte a partidos unionistas ou estatalistas (nacionalistas españois).

Por tanto, pedimos a estas dúas forzas políticas que expliquen publicamente a súa opinión sobre as esixencias que presentamos neste escrito, porque estamos convencidos de que se non as cumprimos, moitos abertzales e independentistas sentiremos orfos. As fórmulas dos últimos corenta anos están esgotadas e lévannos á desesperación. Necesitamos propostas políticas esperanzadoras, pedimos un salto cualitativo. Chegou o momento de asumir compromisos concretos con valentía e coherencia para encher de contido as palabras que leva o nome de Nación Vasca.

*Jose Inazio Lopez de Luzuriaga, Edurne Alegria, Josu Albero, Andoni Sarriegi, Mikel Urkola

(Polo Grupo Nacional)