"Si danse as horas de clase esixidas pola lei, por que non pode cada centro ter autonomía para decidir o seu horario? Non queremos entrar a discutir con outros centros que é o mellor para os demais, pero no noso caso está moi claro cal é o tipo de xornada que ten un acordo case absoluto". Así o manifestou a asociación de pais e nais Arratzain do colexio público da ESO de Billabona e explicou as características do seu centro: "Trátase dun centro educativo separado do centro urbano que acolle a alumnos de todo o val de Aiztondo: a metade dos alumnos (concretamente 174) son transportados, realizan diariamente unha viaxe en autobús polas localidades veciñas. Por tanto, a realización dunha xornada partida supón, por unha banda, que os alumnos realizan moitas horas fóra de casa e, por outro, que son un cliente cativo do comedor, é dicir, que para moitos alumnos non é unha oportunidade, senón a única opción que teñen inevitablemente. Pola contra, unha xornada continua garante a posibilidade de quedar no comedor (como fixemos nos últimos cursos)".

Na CAV son 333 os centros que impartirán ESO o próximo curso e é difícil saber cantos deles están a pedir unha xornada continua e en que medida están a debater o tema. Na plataforma de apoio á xornada continua, polo momento, hai dezaseis centros asociados.

Nos centros que demandan autonomía de decisión, o consenso a favor da xornada continuada é moi forte e aprobouse nos Órganos Superiores do centro o apoio á xornada continua: por exemplo, na enquisa realizada polo colexio Erniobea o ano pasado, o 98,72% das familias que responderon que se mostraron a favor da xornada continuada, o 97,6% dos alumnos e o 93,2% do profesorado. O seguinte gráfico mostra o resultado obtido polos pais e nais do colexio Peñaflorida de San Sebastián preguntados polo tema:

Resultado da enquisa escolar realizada por Usandizaga Peñaflorida Amase BHI IES Ikasleen Gurasoen Elkartea \upa_sustapena \Favor #ESOjornadacontinua#DBHintensiva pic.twitter.com/i9CYRYZDVz

— TM (\pobmelat) June 5, 2022

Polo momento, o Departamento de Educación do Goberno Vasco non recoñece a autonomía dos centros para a elección da xornada: "No curso 2022-23, a xornada lectiva partida será de obrigado cumprimento para todos os centros docentes non universitarios da CAPV, tanto os públicos dependentes do Departamento de Educación como os sostidos con fondos públicos".

A forma de organizar o día en cuestión

A política de concentración levada a cabo polo Departamento de Educación nas últimas décadas determinou que nos grandes edificios da ESO concéntranse alumnos de diferentes barrios ou localidades, polo que moitos deles dedican o seu tempo ao desprazamento.

Pero o tipo de xornada inflúe directamente na forma de organizar a tarde, xa sexa en lugares afastados ou próximos ao centro escolar. Este é o argumento que deron os pais do colexio Erniobea: "A xornada continua permite organizar mellor o día, por exemplo, para que os fillos poidan realizar tarefas escolares e outras actividades pola tarde, sen que o traballo se acumule pola noite".

Que xornada de estudo é mellor? Esta é a pregunta que a comunidade educativa expón en primeiro lugar á hora de debater o horario. Do mesmo xeito que noutros temas, cada un sinalará as investigacións que dan resultados totalmente opostos (que coinciden coa propia actitude), e entre os profesores pódense escoitar todo tipo de teorías.

O sistema alimentario, a conciliación e os temas de cohesión social volven acumularse

Como nos últimos cursos foi unha xornada continua, moitos alumnos que acudirían ao comedor afixéronse a vir a casa. E cando se decataron de que volverán á xornada partida, o tema dos comedores volve saír á mesa: moitas destas familias senten "clientes cativos" do sistema de catering porque non teñen posibilidade de ir ao mediodía. Estas familias non entenden por que non hai outra alternativa que o catering para facer a comida, por exemplo, por que non pódese levar comida de casa e comer no colexio. O tema da xornada partida ha volto a suscitar nalgunhas familias o desexo de pór en marcha a cociña local.

O feito de que os rapaces estean "vixiados" durante moitas horas ao día nos centros escolares e que a comida estea garantida cumpre a súa función social. Facilita a conciliación das familias que traballan fóra de casa e asegura a comida principal para os que están apertados co ingreso. Estes argumentos son os que se defenden a favor da xornada partida.

Quen apostan pola xornada continuada afirman que o servizo de comedor préstase da mesma maneira despois das clases, polo que se garante esta función. E, de face á conciliación, din que sendo alumnos de 12-16 anos na ESO, teñen suficiente idade para desenvolverse en casa. Ademais, a AMPA Arratzain puxo de manifesto a seguinte contradición: "Si na xornada partida tamén se realiza de forma continuada durante dous días á semana, non entendemos por que non se pode facer cada día de forma continuada".

No tramo de 12 a 16 anos, é posible facilitar o máximo número de horas no centro escolar para garantir a cohesión social? A plataforma por unha xornada continua reivindica: "Para dar seis horas de clase ao día non temos que estar 8 horas na escola". A cantidade de recursos que se destinan dependerá de que o propio comedor convértase nun lugar de enfrontamento.

Centros que até agora se mobilizaron a favor da xornada continuada

Na CAPV son 333 os centros que impartirán a Educación Secundaria Obrigatoria o próximo curso escolar (todos eles pódense ver aquí) e de todo tipo: públicos e concertados.

Algúns deles realizaron unha xornada continua nos últimos cursos, xa que as medidas que se estableceron na pandemia non se podían cumprir nos comedores de moitos centros, por exemplo, se moitos alumnos tiñan que facer varias quendas para comer, ou se o comedor era pequeno espacialmente, etc. O tema da xornada continua nos centros de ESO da CAPV non é fácil de discutir; pódese dicir que hai 16 centros asociados de momento na plataforma da CAPV que impulsa a xornada continua: Mendata (Deba), Peñaflorida (San Sebastián), Colexio Amor Misericordioso (Sestao), Dores Ibarruri (Abanto e Ciérvana), A nosa Señora da Carmen (Portugalete), Calasanz (Santurtzi), Mercedarias (Leioa), Begoña (Santutxu), Salassur-Cruzamentos, Vitoria, Cruces, Cruces,

A plataforma sinalou que "defende o dereito a decidir de cada centro e instituto" e impulsou a concentración dos venres nos centros: que pais, alumnos e profesores concéntrense os últimos 15 minutos de clase no portal do centro. Ademais, puxo en marcha a recollida de firmas (só o Colexio Peñaflorida conseguiu unhas 6.000 firmas, segundo explicou Hirutxuloko Hitza).