“Estamos pechos e todo o persoal no expediente de regulación temporal de emprego”, explicou Michel Labat, da sala Zentral de Pamplona. “A situación actual é de absoluta incerteza”, di Alex López Allende da sala Dabadaba de San Sebastián. “A premisa é manter o máximo posible e conxelar o máximo posible da roda de gastos. Estamos a tentar imaxinar a saída disto, pero de momento estamos á ventura”, engadiu. Un panorama parecido tamén sucedeu no Kafe Antzokia de Bilbao, onde se perderon 20 de marzo e 26 de abril, “coa perda que iso supón para a nosa casa, para os nosos empregados, provedores, grupos e asociacións, e para os nosos clientes”, explican.

No mellor dos casos, as salas de concertos poderanse abrir o 25 de maio e tendo en conta os límites establecidos para as actuacións en directo no desconfinamiento de catro fases anunciado o pasado martes polo Goberno de España –nos locais pechos pódense reunir até un máximo de 50 persoas–, o futuro das salas cambaléase. O Kafe Antzokia comunicoullo claramente a este medio de comunicación ao preguntar si o final do túnel está cerca: "O que pode estar máis preto das medidas anunciadas é a catástrofe. As medidas anunciadas non establecen un contexto que faga viable o noso traballo”. Sufrirán perdas económicas polas limitacións de capacidade establecidas, non só na programación cultural, senón tamén nos servizos de hostalaría imprescindibles para garantir este feito.

“Faltaríanos a perna que sostén a estrutura”, explicou López Allende de Dabadaba. “David xa fai moitos concertos para menos de 100 persoas, tamén para 50. Son reflexo de escenas máis minoritarias, de xéneros máis arriscados, de novos talentos aínda descoñecidos... Todos estes concertos son sempre deficitarios, e a súa realización é posible grazas aos concertos que enchen a sala a lume de biqueira”. É dicir: os gastos dunha sala son os mesmos e case non se pode cambiar nada, xa sexa para 50 persoas ou para 300. “Por tanto, non é viable”.

As centrais tampouco saben cando e como poderán abrir a sala da Praza dos Burgos de Pamplona: "Non imos empezar a facer de policía. Isto lémbrame o que pasa coa prohibición de fumar: ven a alguén dentro e métenme a multa”, explicou Labat. “E agora son o culpable de contaxiar á xente? Non temos valor nin ganas de meternos en iso”.

Silencio de nova normalidade

Esta situación fai difícil que os concertos se organicen cumprindo os condicionamentos sen grandes perdas económicas. Labat da sala Zentral falou de ensaiar novas fórmulas, por exemplo, facer dobres sesións. Ao seu xuízo, os artistas esforzaríanse por facer ese tipo de intentos, xa que todo o mundo atópase nunha situación crítica neste momento e sente certa tendencia a axudarse mutuamente. “Pero non temos marco para poder facer algo así”.

“Realizar exercicios de adaptación a unha situación insosteible é difícil. Primeiro haberá unha situación sostible para todos (salas, grupos, clientes...) e a partir de aí tomar as medidas necesarias”, explican os responsables do Kafe Antzokia.

Preguntado por si existe un risco de que os prezos das entradas aumenten para equilibrar o balance económico en concertos con público reducido, López Allende descartou esta posibilidade: “Isto non é só unha crise do noso sector, senón que se reducirá o poder adquisitivo de toda a sociedade e, por tanto, teremos que buscar outro tipo de solucións”.

Iso si, do mesmo xeito que o Kafe Antzokia e Zentral, Dabadaba tamén ten como obxectivo poder adaptarse á nova situación. Tamén lles falta información: a través das pingas e as retrasmisiones dos medios de comunicación están a recibir a información necesaria para o seu traballo. Non é a mellor maneira de empezar a tomar decisións.

Refórzase a escena local?

Aos representantes deste tres salgas tamén lles preguntamos si nun futuro próximo, sendo a situación tan vermella como é, pódese ver algo positivo. Por exemplo, si as condicións de mobilidade impostas polo Goberno de España, que se converteu na unidade de referencia, permiten reforzar a escena local, tendo en conta que durante un tempo non vai vir ningún músico do estranxeiro.

“Teño curiosidade por ver como reaccionaría o público ante unha programación deste tipo”, explicou López Allende. “Normalmente, polo menos en Donostialdea, a un artista local cústalle tirar á xente. Pero gustaríame ver como se desenvolve unha escena que, necesariamente, será máis íntima. Entre o artista e o público poden xurdir complicidades que normalmente son difíciles de pasar”.

Pero esta conversión da provincia en fronteira ten grandes hándicaps, mesmo respecto da escena local, segundo os do Kafe Antzokia: “Fáisenos imposible, por moito que o tentemos, atopar un aspecto positivo a esta situación tan dramática, e non só no noso ámbito. Calquera outra perda é lamentable si compárase cunha situación na que os grupos e os espectadores poden moverse libremente. Por outra banda, poderán achegarse os navarros, labortanos e suletinos de Gutarrak?”.

Música contaxiosa

“Os do mundo do rock temos que cambiar moito para que un concerto nestas condicións sexa seguro”, engadiu Labat. Di que todos temos un punto de psicose dentro pola rápida propagación do coronavirus e, por tanto, hai que andar con coidado. “Se empezamos a meter xente nas salas de calquera xeito, podemos dar unha mala imaxe”. Isto pon encima da mesa outra dúbida a longo prazo: os concertos quedarán estigmatizados como focos potenciais de contaminación? Labat cre que non: “A xente non estigmatiza o metro, a pesar de que nel concéntrase moita xente”, sinalou. Pero, iso si, lamentou que nos meteron en casa "a través do medo".

López Allende dubida desta posible estigmatización, “e non só coa música, senón con calquera outra actividade que esixa unha maior proximidade. Non se que tipo de medos puidemos coller, e todos serán intelixibles”.

Pero como nos dixeron desde o Kafe Antzokia, “a música, a danza, o teatro, o bertsolarismo... sempre foron contaxiosas no pensamento libre, nos aires de liberdade... O estigma doutro tipo disipará os bos sentidos da xente, como sucederá coa enfermidade que padecemos”.