A curto prazo, a humanidade ten polo menos dous grandes problemas existenciais, a guerra atómica, medio esquecida, pero... e o cambio climático. O primeiro sería rápido e o outro máis lento de face ás nosas vidas, pero moi rápido tendo en conta a historia da humanidade.

É innegable que ambos preocupan ao cidadán, polo menos en Occidente, porque a sensación dos cidadáns que están en desenvolvemento é cousa doutro tonel: para o que está en apertos o futuro é hoxe. A subida dos gases, a electricidade ou os combustibles ocupan a axenda, tanto nas institucións como nos bares. O pobo volveuse a pór malo, e as autoridades dirán o que sexa necesario para contentalo... ou para enganalo, porque moitas veces non hai moita diferenza entre un e outro.

Enerxía, enerxía e enerxía, non temos nada máis nos últimos anos e, por suposto, nos últimos días. As melodías de esgotamento das materias primas son moi antigas. Onte, os límites da globalización e o transporte evidenciáronse coa COVID-19; hoxe, a guerra en Ucraína fixo explotar os prezos. Todo é hidróxeno verde, enerxía renovable, vento, sol... e tecnoloxía. Arabia Saudita asegura que en 2040 atopará a tecnoloxía axeitada para absorber CO2, mentres que hai que estudalo e probalo. E a un lembroulle a película Don’t look up (Non mire cara arriba), onde o máis rico ofrece ao presidente estadounidense o milagre da tecnoloxía para parar o meteorito que vén directamente á Terra, pero ao final todo en balde.

Este ano cumpriuse medio século desde que o Club de Roma publicase a súa xigantesca obra Os límites do crecemento. En 1972, o que o sentido común revelaba, iluminouse de ciencia; “Si a industrialización, a produción de alimentos e o esgotamento dos recursos mantéñense na tendencia actual, en cen anos chegaremos ao noso límite”. Cos ollos de Azti, o declive anunciouse a partir de 2020. Houbo que ouvir os cálidos.

O camiño ao colapso, por suposto, non caeu do ceo, é o cruel froito do sistema capitalista, o resultado de pór no centro a riqueza e a opresión no canto da vida. O maior engano e engano era –e é– que non houbo outra alternativa, como dicía Margaret Tatcher. Pero os capitalistas, duros e brandos, non o admiten. Nin sequera as nosas autoridades, xa sexan Urkullu ou Chivite, Tapia ou Irujo. Nos palacios do crecemento económico sostido non se fale deste desalento tan feo. Nin nos parlamentos ou outras institucións e partidos. Silencio! Iso non vota.

Pero como a escaseza de enerxía, o tempo tamén puxo na axenda o decrecimiento. Observa doutra maneira como se reducen nos próximos anos as previsións de crecemento do Fondo Monetario Internacional ou os países máis desenvolvidos do Banco Mundial. Se iso vén, a cuestión é si vaise a planificar tanto como este desastre de acumulación da riqueza actual, dando unha opción dura pero digna á maioría da cidadanía, ou si prevalecerá o desastre do fascismo.