Nalgúns pobos da costa vasca, como en Hondarribia, unha alga chamada "salbia" foi coñecida de xeración en xeración. Pois ao peixe que come esta alga chamóuselle "peixe de salvia", "salvia" ou "sabiya" en Getaria, e "teito" en Bizkaia; máis ao oeste, sinxelamente, "bedarjale". Número de nomes para o mesmo peixe. Non sería tan descoñecido no seu momento, cunha terminología tan rica.

Catro séculos máis atrás, nos textos do sur da Península Ibérica cítase un peixe que volvería como "pescadero": "salema". Aínda se coñece así en castelán, ou como "salpa", "sopa" ou "saboga", que se sitúa máis preto da nosa lingua. Pero o soñador non é o peixe, senón a persoa que degusta a súa carne. Segundo a lenda que vén da zona de Marrocos, os soños, ademais, non gustaban tanto. Os romanos, ao parecer, tamén o utilizaron como droga e, segundo outros, como medicamento. Unha lenda ou crenza, ese peixe non pasou desapercibido. Atravesou séculos e mares e chegou á voz dos nosos arrantzales. Pero, que hai detrás de todo isto? Pois ben, si fixámonos na ciencia, podemos atopar algunha resposta para explicar algunhas cousas.

Aínda que este peixe come pequenos crustáceos de mozo, os adultos convértense en vegetarianos. Especialmente na zona mediterránea, nas follas dalgunhas especies de algas que forman parte da dieta da sabia (Caulerpa spp., entre outras) pódense atopar algunhas toxinas alcaloides que, unha vez inxeridas pola sabia, nalgún caso pódense acumular na carne, especialmente no fígado e na cabeza, o que repercute no consumidor, non está tan claro. Aínda por riba (para que o lector se relaxe), a alga que come a sabia na nosa contorna é leituga de mar ou leituga de auga (Ulva lactuca), cada vez máis utilizada en gastronomía. Tamén é significativo o mal cheiro que desprende si non se baleiran as vísceras inmediatamente despois de pescar o peixe, consecuencia da dixestión das algas acumuladas no estómago. Pero se se limpa ben nada máis capturar o peixe, algúns cociñeiros din que ten un sabor digno de eloxiar entre os espáridos (dourada, lirón, besugo, etc.).

Eu polo menos vou mirar ben na pescadería, porque, aínda que a sabia non é tan común, para atopala, non é un peixe caro. Corpo ovalado prateado con ollos pequenos e liñas lonxitudinais amareladas que lle atravesan todo o corpo. No noso país, en Iparralde coñécese máis. Por suposto que haberá moitas formas de cociñar, pero dunha ou outra maneira teño claro que non descartarei a posibilidade de facer sesta despois de comer. Moitos xa o degustaron, pero se despois tiveron pesadelos, ninguén o recoñeceu.