A crise permitiunos reapropiarnos de aspectos concretos (seguramente para moito non tanto...): o beneficio económico para a burguesía é máis importante que a saúde dos traballadores (tanto en Lombardía como en Euskal Herria) ou a dependencia da patronal de moitos gobernos, por exemplo.

Os desastres sempre foron unha oportunidade para os negocios. Os capitalistas máis apaixonados saben ler e desenvolver novas oportunidades de negocio na reconstrución posterior ao terremoto (como Haití), dando loxística ao exército ocupante (en Halliburton en Iraq) ou armando guerras (armamento vasco, sen moverse de aquí…). Nesta ocasión, por exemplo, o fracaso dalgunhas pequenas e medianas empresas, máis aló do seu impacto na economía local, permitirá ás empresas que se manteñen expandirse máis. A compra masiva de accións que están a levar a cabo algúns grandes grupos económicos non é máis que o exercicio da opción.

A nivel macro, esta pandemia ofrece a posibilidade de tentar recuperar a respiración do sistema capitalista, debilitado pola súa contradición, de diferentes maneiras. O Covid-19 supón a “limpeza” dunha parte da poboación non funcional desde a lóxica do mercado, sendo as persoas maiores e con patoloxías as máis vulnerables ante o ataque ao virus. Estes sectores son os menos rendibles para o sistema, xerando pouco valor de mercado, consumindo pouco e asumindo grandes recursos públicos (polo menos nos Estados cun sistema público de pensións e saúde aceptable). O Covid-19 trae á mente outra enfermidade: a fuxida. Segundo algunhas teorías non probadas, podería ser concibido para eliminar a poboación sobrante, sobre todo en África. Non son partidario das teorías conspirativas e non vou entrar a ver si saíu dun laboratorio chinés Covid-19 por sorpresa ou á mantenta nin si o Pentágono ou as forzas militares ianquis están detrás (esta última posibilidade pode ser un paradoxo se nos fixamos no impacto do virus en ÚSAOS). Con todo, non podemos esquecer a falta de escrúpulos que historicamente mostraron os defensores da democracia, a liberdade e os dereitos humanos para experimentar coas poboacións: bombas atómicas en Hiroshima e Nagasaki, uranio esgotado en Iraq e Balcáns, incrustación de sífilis e gonorrea en Guatemala, difusión do denuveno hemorráxico en Cuba, así como da poboación militar en Lebas… Non sabemos si son os responsables do virus. Demostrouse que as cabezas maciavélicas de gran ambición, integradas nas elites de poder de ÚSAOS, son capaces de matar a miles e millóns de persoas.

Ademais da redución da poboación “sobrante”, a pandemia ofrece a posibilidade de rachar o propio capitalismo, condenado á súa futura fuxida suicida: extirpar máis, producir máis, consumir máis; cada vez máis e con menos recursos nun mundo. A necesaria acumulación de capital, integrada no ADN do capitalismo, leva consigo o xerme do seu inviabilidad. As contradicións do mundo do sistema que noutros momentos históricos decidíronse a través das guerras mundiais poden acalar, aínda que en moi pouco tempo, a través da sacudida provocada por unha pandemia e a través da posterior reorganización de poderes (entre potencias e sectores produtivos). Posibilidade de poda reforzada da árbore envellecida.

Tanto a nivel estatal como a nivel de zona (como a UE), a incerteza e o medo (sobredimensionado nalgúns casos) xerados pola gravidade da situación, ofrecen aos poderes económicos a posibilidade de equivocar o seu poder mediante a aplicación de políticas concretas. Naomi Klein explicaba de forma moi comprensible a doutrina do Shock no documental. A pandemia favorece o recorte de dereitos e liberdades laborais, obrigando á clase traballadora a aceptar máis precariedade nun novo intento xeneralizado de sacar máis plusvalías. Unha boa oportunidade para seguir desmontando o Estado de Benestar e aumentar o control social. En nome da economía vannos a esixir un sacrificio, imaxinando que o destino dos traballadores está ligado ao auxe da burguesía.

A nivel social, o confinamento imposto e as medidas de control social posteriores (geolocalización, limitación de movementos -se non é para ir producir…) son un campo de probas único para futuras intervencións, para loitar contra unha epidemia ou para controlar un levantamento social (Chile está alí, aínda que estea confinado…). Máis aló das medidas imprescindibles para reducir o contacto, a situación que vivimos abre a posibilidade aos experimentos sociais, cos seus compoñentes sociolóxicos, psicolóxicos, mediáticos ou de consumo… As manifestacións do exército español non están fóra desta lóxica nas rúas de Pamplona e algúns pobos. Aínda que probablemente non estean previstos, aproveitaranse da oportunidade para que a próxima vez que se considere necesario limitar o movemento da poboación perfecciónense as intervencións.

O Covid-19 é unha praga de oportunidades para unha elite económica que busca aumentar a taxa de rendemento por encima das vidas. Non teñamos ningunha dúbida de como aproveitalo. Con todo, a crise tamén abre oportunidades ao pobo organizado para aprender e reforzar a loita por aspectos que se puxeron de manifesto: a valorización dos coidados, a defensa da saúde e dos servizos públicos, a concienciación sobre modelos de consumo próximos e racionais, o valor da organización colectiva ou a construción doutro modelo socioeconómico para o pobo e a soberanía. Das oportunidades xeradas polas crises tamén se canalizaron os cambios a favor do pobo, sempre coas bases previamente preparadas para o cambio (formación, organización, loita…). Sexamos conscientes das ameazas e debilidades, así como das nosas fortalezas e oportunidades.