Cando naceu a DMD (Dereito a Morrer Dignamente)?

Estatal en 1984. En Euskadi, a asociación comezou en San Sebastián, formada por uns poucos socios que se coordinaban coa sede central que se atopaba en Barcelona. En 2001, DMD Euskadi constituíuse como asociación independente.

Cal é o obxectivo da asociación?

O obxectivo principal, expresado a partir da creación, é que toda persoa poida elixir o momento en que quere morrer, e que a morte leve a cabo de forma legal e con todas as garantías; é dicir, que se poida tomar esa decisión como calquera outra. Especialmente para a súa obtención por persoas con enfermidade ou dificultade grave.

En que consiste o dereito a unha morte digna?

En primeiro lugar, as persoas deben ter os coidados paliativos axeitados ao final da súa vida para que non sufran. Aínda que pareza obvio, non sempre é así. Están a desenvolverse en Euskadi, pero aínda non chegan a todos. A aplicación depende do desenvolvemento do centro, do territorio histórico e do servizo, e tamén depende da ideoloxía do médico que lle atende. Moitos rexeitan a sedación por entender que se trata dunha eutanasia, a pesar de que a ausencia de sedación é unha mala praxe segundo os colexios médicos. Hai moita ignorancia. Doutra banda, a consecución da lei para a eutanasia é outro dos alicerces do dereito a unha morte digna.

Onde está permitido? Que países poden ser referentes?

A eutanasia está permitida en Colombia, Canadá e algúns estados de EEUU e Australia. En Europa, Holanda, Bélxica e Luxemburgo levan xa 17 anos aplicando as leis da eutanasia. Ao principio houbo polémica, pero desenvolvéronse con normalidade. Aproximadamente o 3% das mortes ocorridas nestes países débense á eutanasia. En Suíza, a eutanasia non está permitida, pero si o suicidio asistido. É dicir, non haberá un médico que lle poña unha vacina letal; unha vez comprobado que ten plena capacidade mental e que se atopa na situación legal, na clínica danlle unha sustancia para que poida beber. Si hai algún problema, axúdanche. Pero a eutanasia está prohibida.

Por que?

Hai unha diferenza moral entre axudar a suicidarse e provocar a morte. Para nós é un matiz irrelevante, pero para moita xente non.

No Estado español, coas leis actuais, que opción ten quen queira tomar esa decisión?

No ano 2002 apróbase a Lei de Autonomía do Paciente. Antes de facer nada teñen que pedirlle permiso e vostede ten dereito a renunciar. Neste caso, deben proporche un tratamento alternativo e, si non o hai, deben tratar a dor ou a incomodidade. Doutra banda, hai leis para unha morte digna, aprobadas tamén na CAV, que só garanten coidados paliativos universais, e só para os que están en perigo de morte. Xa está, aí terminan os teus dereitos. Varios tribunais negaron o dereito á morte, que non é outro que o dereito á vida. O artigo 143 do Código Penal establece penas de cárcere para quen colaboran no suicidio.

En que poden axudar as vontades anticipadas?

As vontades anticipadas serven para establecer decisións que non podes tomar si non tes conciencia. Tamén para evitar discusións entre familiares, porque o que vostede decidiu non pode ser discutido por ninguén. No caso de Maribel Tellaetxe, cando lle diagnosticaron alzheimer, deixou escrito que quería que se aplicase a eutanasia cando era incapaz de recoñecer á súa contorna, si xa estaba legalizada.

Que axuda pode ofrecer a asociación ás familias nesta situación?

Nos dereitos asesoramos: Lei de Autonomía do Paciente, Vontades Anticipadas, dereito aos coidados paliativos… Doutra banda, tres meses despois de facerse socio, a asociación envía unha guía de autolibertad que recolle as formas de acabar a vida de forma pacífica.

Cantas persoas achéganse a vós?

É un fluxo continuo. Moitos veñen pola situación que viviron cun familiar, porque eles non queren vivir. En total, somos 400 socios en Euskadi. A idea é que non teñan que vivir máis do que queren. Moitos preguntan sobre as vontades anticipadas.

O argumento principal dos contrarios é o de reforzar os coidados paliativos en lugar da eutanasia.

Non teñen nada que ver. Os coidados paliativos son imprescindibles e aínda están por desenvolver. Pero Maribel Tellaetxe, por exemplo, non as necesitaba para nada. El pediu que non seguise vivindo. Ademais, os países nos que a eutanasia está permitida son os máis desenvolvidos, xa que hai que asegurar que se prestaron os coidados axeitados antes de tomar a decisión.

Que facedes agora?

Estamos a falar da lei. Foi unha lexislatura terrible. Nun principio, Podemos presentou unha lei mellor que a actual, pero foi rexeitada. Á súa chegada ao Goberno tras a moción de censura, o PSOE presentou unha lei respecto diso. Avanzou coa maioría da Cámara, pero o pp e Cidadáns están a obstaculizalo desde a Mesa do Congreso. Cidadáns votou a favor, pero agora está a boicotear. A lei autorizaría a eutanasia en situacións de grave ou gran discapacidade.

É suficiente?

Non, pero é un gran paso adiante. A persoa solicitante deberá asegurarse de que ten un sufrimento terrible e entendemos que toda persoa debe ser libre de tomar esa decisión, independentemente do sufrimento. Só hai que asegurarse de que o paciente tivo plena capacidade de decisión, non está impulsado pola familia, a situación económica ou a enfermidade mental. No entanto, esta lei inclúe o 80% das solicitudes de eutanasia.

“A morte é o último tabú”

A sociedade está preparada para a legalización da eutanasia?

Na última enquisa publicada por Metroscopia, o 80% dos enquisados estaba de acordo. É transversal, están a favor en todas as ideoloxías. Creo que é a clase política a que non se atreve a dar o paso, porque ten atrás a xerarquía eclesiástica.

O suicidio segue sendo un tabú.

O tabú en xeral é a morte, o último tabú. O resto desapareceu, pero a morte escóndese, non se reflexiona sobre ela. É imprescindible falar diso porque algunha vez imos morrer todos. A DMD catalá, por exemplo, ten materiais moi bos para tratar o tema nos medios de comunicación e nas escolas. Ademais, as actividades death coffees organízanse cada vez máis: a xente reúnese en lugares tranquilos para falar da morte.

Esta noticia foi publicada por Uriola e trouxémola a ARGIA coa licenza CC by-sa