O cume CELAC-EB celebrada en Bruxelas os días 17 e 18 de xullo chegou aos 8 anos do pasado cume, tras a ofensiva de (ultra)dereita, coa recuperación da enerxía por parte de CELAC. A correlación de forzas actual, moito máis nesgada cara á socialdemocracia, permitiu presentar esta macroregión cunha voz máis unificada e unha maior solidez fronte á antiga Europa colonial. A UE chegou a este cume moi empobrecido baixo a necesidade de fontes de enerxía e materias primas que a guerra de Ucraína acentuou.

A UE fracasa no seu intento de apoiar o réxime de Ucraína e de implicar a CELAC na legitimación do illamento ruso. De feito, o aliñamento da UE coa lectura da historia e a realidade escrita en Washington (non esquezamos nunca aquela expresión "Fuck the UE" do embaixador para asuntos europeos de Vitoria Nuland) non ten translación na maioría dos lugares do mundo, a pesar de que así o demostren os medios de propaganda masiva. CELAC non cae en reproches hipócritas e interesados. Na declaración do Cume (non asinada por Nicaragua), tras os cambios propostos por Cuba e Venezuela, expresaron a súa preocupación e apoiaron os esforzos diplomáticos para lograr unha paz xusta e sostible.

Así mesmo, o show pensado para que Zelenski apareza rodeado de autoridades de Europa, América Latina e o Caribe atopouse cunha resposta contundente contra varios participantes. A vella Europa, aínda que afecta á rexión, non pode considerar ás súas antigas colonias como dependentes.

La Cumbre reflicte especialmente a necesidade dos Estados membros de recuperar a influencia que exercían nas zonas onde eran as súas colonias e chegar a fontes de enerxía e materias primas. A drástica redución da subministración de petróleo e gas en Rusia, o elevado custo do gas licuado en EE.UU. e o incerto futuro dos conflitos en Ucraína e outros lugares do mundo obrigan aos Estados europeos a obter fontes de enerxía noutras zonas. A produción de enerxías renovables e as novas tecnoloxías en desenvolvemento (hidróxeno…) non son suficientes para cubrir o enorme volume de enerxía que sustenta o desenvolvemento económico das sociedades capitalistas europeas. A transición cara a novas formas enerxéticas de maior compoñente tecnolóxico require tamén de escasos elementos químicos situados en zonas concretas do planeta.

América Latina teno todo en grandes cantidades. Laura Richardson, xefa do Comando Sur dos Estados Unidos, comentou dunha maneira máis ilustrativa o triángulo do litio (Arxentina-Bolivia-Chile), o petróleo de Güiana e Venezuela, as reservas de minerais, terra rara e auga doce do Amazonas e de América Latina. Estímase que este territorio ten cerca do 63% das reservas mundiais de litio, o 33% das de cobre, o 32% das de níquel e prata, e un alto potencial de xeración de hidróxeno verde. Richardson confirmou 200 anos despois a forza da doutrina Monroe cunha frase hotsana: "Temos moito que facer. Esta zona é importante. Está intimamente ligada á seguridade nacional e debemos incrementar o noso xogo". Feitos como o golpe de Bolivia de 2019 ou a supresión do goberno de Castelo en Perú non poden separarse da loita polo control dos minerais estratéxicos.

Na competencia pola obtención de enerxía e materias primas, a UE tamén necesita este territorio. No século XXI, a competencia por manter ou recuperar estas áreas de influencia exércese tamén fronte a outras potencias (China, Rusia, Irán...). Na actualidade, Europa é un pequeno invitado. A debilidade da UE (tamén de EE UU) débese en parte ao proceso de integración posto en marcha por Chavez e Fidel. Así mesmo, América Latina ten como referencia un mundo multipolar no que a dependencia de Europa e EE.UU. é cada vez menor, cunha forte relación comercial cara ao grupo BRICS e o fortalecemento das relacións comerciais entre os Estados da zona (o mellor exemplo é Mercosur). Ademais, a UE está interesada en investir en determinados sectores económicos concretos, pechar un acordo de libre comercio con Mercosur e "modernizar" os que ten con México e Chile.

Sobre estas pretensións mercantilistas, e cun forte cheiro neocolonial, enmárcase a estratexia Global Gateway e o investimento de 45.000 millóns de euros anunciada por von der Leyen até 2027 en programas de apoio ás enerxías renovables, a saúde pública, a educación, as infraestruturas ou a dixitalización. Os membros de CELAC son conscientes das carencias en tecnoloxías de extracción e transformación de materias primas. É evidente que unha economía baseada no estractivismo non garante o futuro dun país. A oferta da UE pretende substituír o despregamento da nova Ruta da Seda Chinesa. Por iso, manifesta a súa vontade de ir máis aló da extracción de materias primas, abordando o desenvolvemento da industria local e a capacitación dos traballadores para transformalas nela (referíase á produción de baterías de litio von der Leyen e vehículos eléctricos). A oferta europea embelécese agora cunha linguaxe paternalista: "Non veño comprar as túas peces, senón a ensinar a facer cana e quero facelo contigo".

A competencia entre potencias céntrase en América Latina e o Caribe, e CELAC sábeo. Tamén se sabe que as divisións entre os Estados latinoamericanos, motivadas principalmente polos intereses particulares das oligarquías locais, foron e seguen sendo un dos maiores obstáculos para o desenvolvemento endóxeno rexional.

O ocorrido en Bruxelas demostra que o CELAC fortaleceuse no mundo como organización dunha zona plural e contraditoria. As tensións internas entre os diferentes actores de América Latina, a inxerencia imperialista, as relacións con outras potencias mundiais e a formación da clase traballadora marcarán o futuro de CELAC e da rexión. A necesidade de fortalecer as relacións con América Latina e o Caribe e a declaración do cume que quedou por baixo das súas intencións confirmaron a debilidade da antiga metrópoli imperial, máis inclinada aínda aos intereses dos sectores guerreiros. Os pobos de Europa, máis aló dos mundos multipolares dos Estados capitalistas, temos a necesidade urxente de construír relacións de solidariedade cos demais pobos de Europa e do resto do mundo, afastándose dos escasos intereses das elites que gobernan a UE.

Iñaki Etaio, militante da Liberación