Iñigo Cabacas Liceranzu faleceu o 5 de abril de 2012 como consecuencia dun pelotazo de goma lanzado pola Ertzaintza, poucos días despois de ser ferido. Seis anos e medio despois, o xuízo polo homicidio celebrouse no Palacio de Xustiza da capital biscaíña. O xuízo, iniciado o 15 de outubro, prolongarase até o 9 de novembro e nas catorce sesións que se celebrarán nese período declararán máis dun centenar de testemuñas. A familia de Cabacas e a plataforma Iñigo gogoan denunciaron, con todo, que non todos os responsables do asasinato sentarán no banco dos acusados, como o ertzaina UGARTEKO, que estaba a cargo da operación policial. A versión defendida pola maioría dos axentes procesados non coincide coa achegada por varios textos nos que xa se executou a terceira parte do xuízo.

A primeira sesión do xuízo iniciouse o 15 de outubro coas declaracións do seis ertzainas acusados de “asasinato por imprudencia grave”. Tres dos axentes tiveron algunha responsabilidade na operación policial que causou a morte de Cabacas, e outro tres recoñeceron efectuar o disparo de arma de fogo. Aínda que foron máis os policías que utilizaron os fusís que lanzaron pelotas de goma, non foron identificados e non serán xulgados.

Os testemuños dos ertzainas imputados foron contraditorios: a maioría opinou que a policía operativa foi “a correcta e axeitada” e “a única forma de tomar o control” ante unha multitude de persoas, pero o ex axente que tiña o máximo nivel operativo non se uniu a esta versión. De acordo con isto, o grupo que participou no operativo apenas tiña experiencia no uso de pelotas de goma e comportouse sen coñecementos sobre o uso dos fusís. O feito de que varios axentes afirmasen que descoñecían que as pelotas de goma podían causar a morte a causa do incendio. Os responsables das furgonetas núm. 13 e 14, pola súa banda, desmentiron as palabras do oficial de que se trataba dun grupo sen experiencia.

O ertzaina, que se desmarcou da versión maioritaria, non era partidario de entrar na praza, pero ao estar ás ordes de UGARTEK como xefe de operacións na sede de Deusto (Bilbao), tivo que facelo. “Eu non era partidario de entrar; si fóra por min, fómonos”, manifestou. Con todo, este era o encargado de todo o que ocorría na rúa e, por tanto, podía ser impedido polas cargas da policía. Sinala que non foi capaz de facelo porque non puido estar “atento a todo”. A pesar de actuar como oficial ese día, comprendeu que a responsabilidade sobre os feitos recaía sobre os sobreviventes.

Altos cargos da Ertzaintza para eludir a carga da responsabilidade

Tras a primeira sesión na que foron nomeados de forma indirecta os altos cargos, na terceira sesión do xuízo do 17 de outubro o ertzaina Jorge Aldekoa dirixiu a pelota da responsabilidade que arroxara sobre o seu tellado ao axente imputado. Ao seu xuízo, as decisións que se tomen neste momento deben ser tomadas pola " autoridade que ten información local", independentemente das ordes que proveñan da comisaría. Ademais, asegurou que os axentes da Ertzaintza están preparados para este tipo de intervencións, que se están levando a cabo.

Pola súa banda, o sindicato de ertzainas Ernek puxo en marcha un comunicado no que sinalou que “é un liderado político e policial ”. En palabras do sindicato, “os principais responsables non adoitan estar case nunca coordinando eventos” e lanzou a seguinte pregunta: “E agora, quen vai sentar no banco aos verdadeiros encargados?”.

En 2010 era directora da academia de ertzainas de Arkaute e a actual viceconsejera de Medio Ambiente, Elena Moreno, tamén declarou na terceira sesión, defendendo que a formación da academia ensina a disparar aos ertzainas.

Testemuños da cidadanía

As versións de varios cidadáns que declararon como testemuñas nas sesións celebradas os días 16, 17, 22 e 23 de outubro din que non houbo ningún incidente que xustificase a agresión policial, que os ertzainas iniciaron sen previo aviso a carga, que dispararon cara a cara e a “golpear” á xente, que os axentes desojaron as peticións de ambulancias da xente tras a ferida de Cabacas e utilizaron a violencia. Esta versión choca de pleno cos relatos da maioría dos ertzainas.

Entre as declaracións dos cidadáns destacan as realizadas polo condutor dun autobús que pasou polo lugar e a enfermeira que atendeu a Cabacas. A primeira delas alegou que naquel momento non había viaxeiros no autobús e que a Ertzaintza disparara para garantir o benestar dos pasaxeiros que se atopaban dentro do autobús. O segundo manifestou que, a pesar de pedir unha ambulancia aos ertzainas, non lle fixeron caso e que avisara aos servizos de emerxencia. Asegurou que se lle fixo un tempo interminable ata que chegou a ambulancia, e cando preguntou por que tardaba tanto en chegar, respondeu que os ertzainas impedíranlle o acceso á mesma.

En marcha a sexta sesión do xuízo

A sexta sesión do xuízo iniciouse este mércores, 24 de outubro, pola mañá. Xunto aos ertzainas que prestarán declaración no lugar tamén estará Ugarte, que foi citado como testemuña, o axente que dirixiu a operación e que deu a orde de “entrar no canellón, con todo o que temos”. Este tamén acusou ao ertzaina imputado, único que criticou a intervención daquel día, co máximo nivel da operación: “O oficial díxome que non estaban a participar. Só eu tentei que o oficial se apease do coche. Non lle dixen si debía utilizar unha escopeta ou un chifre.

Convocados pola plataforma Iñigo gogoan e co ánimo de denunciar que non están entre os acusados de UGARTEKO, concentráronse este mércores pola mañá, antes de comezar o pleno. Xunto á familia e amigos de Cabacas compareceron a avogada catalá Laia Serra e o membro da plataforma Stop Bales de Goma, Carles Guillot, para falar como observadores.