En moitos casos ocúltanse carencias en nome da soberanía. A demagoxia toma o refuxio no pouquiño da palabra e cáenos nas trampas que nos queremos facer.Hai uns anos, un responsable político sinalou que os invernadoiros que se ían a construír en Valdegovía para a produción hidropónica eran unha interesante achega ao camiño da soberanía alimentaria. Desta maneira, en lugar de traer de Almería ou de Marrocos, teriamos o tomate do país durante todo o ano.

No concepto de soberanía da dereita, rexeita o impacto do proxecto na comarca. Esquecéuselle que é unha iniciativa da multinacional Hispalus, na que toma o nome de Cultivos Araba, aínda que hai investidores locais –Eroski...–, pero que o diñeiro non queda no val. Pasar, mencionar o consumo enerxético –gas e electricidade– necesario para o funcionamento destes invernadoiros e os produtos químicos necesarios para o cultivo sen terra destas plantas. O proxecto conta co apoio de Neiker e Hazi.

Pasaron dous meses nunha entrevista na volta das centrais eólicas desde que un candidato de Gipuzkoa dixo a un granxeiro que o problema é que a todos gústanos comer xamón, pero que ninguén quere unha macrogranja preto de casa.

O da esquerda recoñece que si vai ser xamón, será dun porco engordado nunha fábrica de carne e que o animal non coñecerá o sol e estará atado para engordar máis rápido. Interioriza que a contaminación que supón este tentempié é natural e que todo o que o porco comeu durante toda a súa vida entrou polo porto de Bilbao ou pola autoestrada. Porque todo ten un prezo, o dano é parte do xogo.

Un de dereita a esquerda, os dous están a facer trampas en solitario, ambos os dependentes. Porque a realidade é obstinada, e si quérese producir tomates fóra de tempada e sen terra, pode ocorrer que algúns decidan subir os prezos da electricidade, o gas e a auga, e a entidade local nomeou innecesariamente a liña eléctrica de media tensión de interese público. Mire, as que eran 15 hectáreas quedan no cubo, e os tomates que tiña dispostos a vender o pasado mes de setembro aínda non chegaron.

Quen utilizou o argumento do xamón para defender a central eólica non se deu conta de que non queremos nin en Euskal Herria nin en ningún sitio fábricas de carne ou de leite; que hai baserritarras que crecen libremente e con respecto os porcos; que o seu partido tampouco lle gusta o modelo industrial de produción, que tamén falou publicamente contra esa fábrica de tomate impulsada pola dereita.

A primeira secuestra o concepto que utiliza a esquerda e apoia un proxecto pouco emancipado en todas as súas institucións. O segundo, pola mesma razón que a dereita, botou a quen terá a central eólica xunto á súa casa no monte do pobo. Si están en Almería ou en Mauritania, non queiramos aquí, é unha pelexa.

A ambos se lles esqueceu que ser soberanos significa, necesariamente, decidir si vaino a facer ou non, e controlar os procesos, desde o principio até o final, de maneira que o rendemento do investimento que se realiza nel, non só económica, quede aí. E isto é así en calquera ámbito da vida, tamén no da alimentación e a enerxía.

En nome da soberanía non vale todo, e si non nos fixamos no modelo, seremos dependentes, aínda que fagamos trampas en solitario. Eu creo que só hai unha oportunidade nese camiño da emancipación, e deberiamos centrar calquera decisión, incluso a relacionada coa enerxía, na ecolóxica, na próxima, nos proxectos a medida das persoas, na economía social e solidaria.

Será ecolóxico que o campo e os montes énchanse de centrais eólicas ou placas solares? Onde queda a biodiversidade, o respecto aos que viven nela? Como nos protexe o monte se non o protexemos nós?

Que máis preto se consome enerxía que producir no mesmo lugar, xa sexa casa ou calquera outro edificio? Que mellor que facer o menor cableado e instalación?

De quen son estes grandes aeroxeradores, das multinacionais ou das persoas que viven debaixo? Quen van endebedarse? Realmente a burbulla verde está fóra da lóxica do capital? Realmente cren que as multinacionais viñeron a satisfacer as necesidades das persoas?

En realidade, o panorama político é decepcionante. Moitos cidadáns sentimos orfos: os que gobernan e os que están en oposición non se atreven a dicir que esta tola vida capitalista terminou. Prefiren seguir alimentando o partido, o aparello, que responder á súa responsabilidade cos cidadáns.

Como adaptar a sociedade e a economía a unha redución significativa do consumo enerxético? Que tipo de organización teremos cando o petróleo e moitas outras materias primas non chegan aquí, ou polo menos para a maioría? Alguén pensou, de forma realista, que tipo de industria necesitamos –necesidade– para vivir ben? Como adaptalos a esas necesidades reais das persoas para aproveitar ao máximo os recursos? Cando cambiará a lei para permitir que cada persoa sexa independente no seu fogar, empresa ou comunidade a nivel enerxético? Hai traballo ao redor da alimentación para garantir a comida sa da poboación? Que lugar terá o sector primario, que función desempeñará o medio rural e como protexer ás persoas? Que estratexia hai para que a xente vinga aos caseríos, dunha maneira realista –outra vez– sen hipertecnologización? Só falta vontade política para iniciar unha nova vida.

Debemos cambiar de rumbo antes que tarde. Hai que dar pasos para desmontar o monstro que creamos en nome do desenvolvemento. E esa tarefa corresponde sen dúbida aos responsables políticos que están nos gobernos. Á esquerda correspóndelle imaxinar un proxecto para persoas que parten do realismo e traballalo cos cidadáns, fóra das lóxicas da guerra e o capital, onde a natureza pasará de ser explotable a ser un compañeiro de viaxe.

Non se pode ocultar detrás das palabras. Non seguir facendo trampas en solitario.