Por que empezar en 1967? ETA naceu antes, en 1959, e si atendemos ao que di Julen Madariaga, dos fundadores de ETA, no libro A Débeda de verdade, en 1952, cando naceu EKIN, xa que segundo el o de ETA non foi máis que un cambio de nome. Pero en 1967 ETA fixo a V. No Consello Xeral abriuse a corda sobre atentados mortais: “ETA Militarra (ETAm), ETA Político-Militar (ETApm) e os Comandos Autónomos Anticapitalistas (CAA) saíron desta raíz”, di o autor.

En 1967 virían os primeiros mortos tras esta estratexia: O garda civil José Pardines e a etarra Txabi Etxebarrieta. López Adán, como é ben sabido, foi membro de ETA na década dos 60 e principios dos 70, ocupou tamén a dirección da organización e participou na reunión.

Análise de cada acción

Segundo o autor, os mortos son a parte máis dura da loita armada e, por tanto, a análise da loita armada baseouse nos mortos nesa práctica armada, tanto por actos de organizacións armadas –a maioría deles de ETA– como por forzas policiais ou parapoliciales. O libro analiza un total de 1.300 mortos, dos cales 842 foron causados directa ou indirectamente por organizacións armadas vascas, e o resto por forzas de seguridade ou parapoliciales. Así explica el o seu propósito: “É, por tanto, unha investigación centrada nas accións. E non unha volta máis ás explicacións ideolóxicas dos investigadores, amigos ou inimigos sobre as organizacións armadas”.

En cada acción analízase quen fixo, por que, a resposta do Estado, o que os medios de comunicación dicían naquela época... en xeral, toda a información que atopou sobre aquela acción, unhas veces pública e outras clandestina: “Profundar no micro historia de cada acción ou acontecemento, entender as interaccións que xera a violencia e mostrar o seu sentido nas loitas de clase ou pobo”. En calquera caso, “o traballo non quere establecer a verdade final, senón traer novas materias primas á investigación”.

E que hai cos nomes? Recoñece que tivo medo de mencionar nomes porque el non quere “dar fol á represión”. Moitas das accións armadas que se estudan no libro continúan sendo investigadas polo Estado español e, na medida do posible, serán xulgadas e castigadas. Consciente diso, o autor explica que só el menciona os nomes das persoas que aparecen nos medios de comunicación ou en procesos xudiciais, é dicir, que xa é público. Na súa opinión, non ten sentido facer historia sen citar nomes, e outros moitos investigadores ou persoas tamén as citan.

“Violencia revolucionaria”

Enseguida vese que se trata dun traballo desde a perspectiva de quen practicou a loita armada, sen rexeitar que a violencia armada “veña de onde veña”, desde o que el chama “violencia revolucionaria”. E, na súa opinión, a esta violencia esíxenselle tres condicións: “Obxectivos políticos liberadores; estratexia para alcanzar os obxectivos; e límites de tendencia ben cívicos, é dicir, accións axeitadas”.

Segundo López Adán na presentación do traballo, “desde o punto de vista da estratexia, a insurrección, a guerra estendida do pobo, a guerrilla ou a negociación… ensaiáronse distintas fórmulas. Esta traxectoria tivo altibaixos, condicionados pola política e a represión dos estados, pero en xeral situouse na tradición dos revoltos”. Na súa opinión, un dos problemas máis graves estivo na “selectividade das accións” e como consecuencia diso “moitas persoas sentiron que se abandonaron as éticas liberadoras”. Por iso o obxectivo do traballo é “investigar a articulación entre estratexia e ética... Para entender os feitos e facer fronte ás actitudes conformistas e reaccionarias resucitadas que denigran a violencia revolucionaria, é necesario volver citar as análises e representacións que no seu día foron vitais”.

O propio autor e o editor de Maio, Luzien Etxezaharreta, fixeron a presentación do libro o mércores en Baiona. O libro editouse en eúscaro e o prezo de cada exemplar é de 35 euros.