As flores ás que se refire Vicoriano virán despois, cara ao final do inverno, pero para recoller a receita dese tazón, recoller as flores e utilizalas cando as necesites. O recoñecido farmacéutico Pío Font i Quer aconsella na biblia dos seus famosos e medicinais libros Plantas medicinais, o Dioscorides renovado (Plantas medicinais, Dioscorides renovado) a fórmula de sudoración: hai que preparar a infusión, moi quente e abundante. Ferver medio litro de auga e engadir media onza (un quince gramos) de borraja. Tapar e deixar arrefriar un pouco. Tomar o máis quente posible, si quérese, ben protexido e envolto.

En Almanaka Berria, publicada en Baiona en 1885, publicouse: “Hai que beber cando a tose é: o tizón do murruín, das catro flores ou do malascado”. O sacerdote Jean Elizalde Salaberri escribía nunha serie de artigos en Gure Herria que se publicaban en Baiona: “Azkaine gure sorterria” di: “Non hai nada mellor contra a tose que o escravo”. Tamén se lle coñece como “murruin” e “morroin”, polo menos borrai, murrun, porro, burbulla, terrible e col de ortigas.

A maioría dos nomes pódense asociar co borrón, pero non sei onde pode proceder da miseria. A “áspera” e a “non-verza” pódense asociar cunha dos seus principais características: a pel está chea de pelitos ergueitos, ásperos, afiados, non o suficiente como para facer feridas, pero si notables. En toda a súa pel: no tronco, nas follas e tamén no pé das flores. É debido a ese “horror” ou “horror”? E a comparación con Asuna (Urtica dioica) vénlle , por suposto, das cabanas. Nome completo da col (Brassica spp.) Non é porque se lle comen igualmente as follas? Comer, aínda que se comeu sobre todo no sur de Navarra, estendeuse a todo o mundo. O talo da folla é máis apreciado que a folla, máis fino, segundo dise. A xente vólvese tola arrincándolles os pelos a eses pedúnculos. Eu non me ocupo diso, si ten un fío pequeno, llo quito. Fíxache: quítache as follas (mesturaralas con verduras ou as rehogarás con allo), limpa ben o talo e cociñe en auga fervendo, cada un o que queira. As cabeleiras tamén teñen alimentos e todas dentro.

Agora plántase a borraja, como na horta exterior, no invernadoiro. É unha verdura de crecemento rápido que se pode recoller de folla en folla ata que se desenvolve en flor. Si queres recoller a flor como herba medicinal, non por lotes, cando o rocío se evapora e nun lugar que se ventila á sombra e se ventila, secala e recollela ben estendida sobre un papel ou tea. Convén secarse rapidamente para manter a súa intensa cor azul. A borraja salvaxe abre as flores azuis. As que se traballan para as hortas, en cambio, son brancas. Cal é a mellor herba medicinal? Un dato: nas flores o azul é a cor máis rara; nas 280.000 especies de plantas que propagan a flor só o 10% é azul.