EN
MIÑA Artedrama. Equipo: Sambou Diaby, Ander Lipus, Eihara Irazusta, Mikel Kaye.
ONDE: Teatro Arriaga de Bilbao.
NON: 25 de outubro.

----------------------------------------------

Ibrahima balde e AMETS Arzallus contaron en eúscaro en Miñán en 2019. Cinco anos despois chegou á escena da man de Artedram, tamén en eúscaro –algúns artistas que previamente se formaron en inglés–. A estrea oficial da obra produciuse en fronte do teatro bilbaíno, o venres pola noite.

Lipus comeza a contarnos, desde o papel de Arzallus, como se relacionou con Balda. Aínda que o lemos, Diaby lémbranos que é a verdadeira historia da xente de carne e óso. El é o narrador e o protagonista, o que encarna a Balde. Utiliza con inocencia a primeira persoa que desgarra ese cuarto muro, repetindo literalmente o comezo da novela. Narra os tempos da súa nenez: o traballo do seu pai e a súa enfermidade e a morte; cando tiña só 13 anos deixou a casa atrás e marchouse en busca de traballo. De cando en vez fálanos a nós, e teño a sensación de que cada vez me acordo máis claro da novela que lin hai tempo. O zumaiarra tivo un bo traballo aprendendo de memoria moitas das liñas do libro (pero moitísimas). De cando en vez inventaron pequenas escenas, sempre fieis ao orixinal. Mentres, aparecen Lipus, Irazusta e Kaye. Eles son as familias, os amigos, a xente da rúa, os maiores que conforman o mundo de Bale. E ás veces, cando a situación o permite, fixeron un oco ao humor, agradecemos poder rirse tamén.

Os meses, os anos foron pasando rapidamente. A nai púxose enferma e volveu a casa. A nai recuperouse e Miñán escapouse. É entón cando a viaxe máis longa comeza de verdade: tras a pista e a falta de pistas do seu irmán. Fatiga, pés inchados, naufraxio, tráfico de homes, torturas.

Acendéronse as luces e a ficción interrompeuse por un instante. Unha vez máis, Diaby lembra que é unha persoa de carne e óso e que non quere reabrir esas feridas. A vida non é fácil de dicir: Ibrahima e todos os demais están condenados a sentir esa dor unha e outra vez. A min, con todo, vénme a dúbida, porque Miñán é, en definitiva, unha crónica de todo iso. Balda cóntanolo con boa intención e xenerosidade, e nós lémolo e, a partir de agora, vexámolo.

Tras un longo aplauso final, emocionado por Diaby, Lipus e os seus amigos. Presentáronnos a todo o grupo, e nós a cada un dos aplausos. Ibrahima e AMETS tamén están entre os elixidos. Recibímolos de pé. As bágoas caeron, aquí e alá, na cara de Ibrahima. Poida que non vinga ao tema, pero todo isto foi na mesma semana na que se prohibiron as Ceas Solidarias da Rúa de San Sebastián. Solidariedade e humanidade non son só palabras, e merece a pena lembrar que detrás de miles de historias descoñecidas en Miña, Donostia, hai unha vida de carne e óso. A vida non é fácil de dicir.