Como leron o ano 2023 as mulleres feministas e independentistas? Que tendencias obsérvanse e onde se reflicte? En que feitos concretos? Como reinventa e rearticula o patriarcado? A estas preguntas responderon 36 mulleres do grupo promotor da Atalaia Feminista no último ano, e o sábado pecharon o primeiro dossier co debate e as achegas de 170 persoas reunidas en Lekuona de Orereta. Por unha banda, subliñaron a “capacidade de influencia do feminismo vasco” e, por outro, destacaron “o endurecemento das condicións de vida, a privatización violenta do benestar e a agresión contra o eúscaro”.

Quixeron aproveitar a Atalaia Feminista Unea do sábado para debater “de forma colectiva” a análise conxuntural de Euskal Herria, segundo explicaron Maider Barañano e Amaia Pérez Orozco. O primeiro informe elaborouse co obxectivo de analizar Euskal Herria desde o punto de vista feminista e ofrecer ferramentas para a transición feminista, e vaise a realizar anualmente. Kizkitza Gil de San Vicente explicou que este primeiro ano, a Atalaia Feminista creada en decembro de 2022, non puideron facer propostas concretas para impulsar a transición feminista en Euskal Herria, pero que o ano que vén vaise a pór en valor. Nas próximas semanas queren facer público o dossier definitivo e farano chegar a sindicatos, axentes e movementos populares para que o utilicen como ferramenta.

Seis incidencias que marcan o ano

Analizáronse seis episodios seguintes de 2023, “porque o sistema patriarcal e colonial vese en cousas concretas que ocorren nas vidas das mulleres”: o tempo e a emerxencia climática, a Folga Feminista Xeneral, o encarecemento das vidas, a violencia machista, a agresión contra o eúscaro e a prohibición do abay.

No entanto, aclaran que tiveron en conta a perspectiva holística, “porque os feitos analizados interrelaciónanse e o patriarcado é un sistema que se reconstrúe mediante procesos concretos”. Tamén chegaron á conclusión de que as resistencias organizadas fronte ao patriarcado se “trenzan” entre si. Seis mulleres con experiencia en diferentes ámbitos (Edurne Benito, Jule Goikoetxea, Amaia Perez Orozco, Lorea Agirre, Maite Barreña e Elorri Arin) resumiron as análises e reflexións realizadas durante un ano. A continuación, unhas 170 mulleres reuníronse en grupos de traballo temáticos e debateron as últimas achegas para a elaboración do dossier definitivo.

A Folga Feminista Xeneral, o encarecemento das vidas e a violencia machista foron os máis interesados, e formaron dous grupos de traballo, un en cada un deles. Maider Barañano explicou á prensa que a selección de asistentes responde á realidade e mostra as tendencias en profundidade.

“A reflexión foi moi intensa e a elaboración dun dossier completo que abarque toda a diversidade de Euskal Herria é moi complexa”, recoñecen os promotores da Atalaia Feminista. A sala Lekuona foi ocupada por mulleres feministas e independentistas de seis territorios (ningún de Baixa Navarra participou), moitos dos cales son caras coñecidas por traballar no feminismo, o movemento popular ou a política en Euskal Herria. O Momento Talaia terminou co monólogo e o programa musical de Mirari Martiarena.

Capacidade de organización de resistencias

Barañano presenta as conclusións e lembra que influír nestas claves é fundamental para a construción do País Vasco soberano. Identificáronse retrocesos e avances. Aspectos negativos como o endurecemento das condicións de vida, a crise ecolóxica, o encarecemento da vida e a profundización da precariedade son algúns dos aspectos negativos e, por tanto, o aumento das desigualdades, mesmo entre as mulleres. Barañano tamén advertiu do “duro proceso de privatización”, que aumenta a carga de traballo das mulleres, entre outras cousas: “A desprivatización é vital. Para poder seguir vivindo, a responsabilidade do benestar debe saír das familias e dos fogares”. Por outra banda, chegaron á conclusión de que “o uso da violencia e o medo” incrementouse en todas as dimensións, sobre todo como reacción das elites e dos sectores impugnados (agresión contra o eúscaro, normalización da axenda do extremo dereito...).

Nos aspectos positivos, con todo, recoñeceron “as resistencias, moitas veces locais, a capacidade organizativa” e “a capacidade do feminismo vasco para marcar e influír na axenda”. A creación de espazos de encontro entre os diferentes sectores considerouse un paso adiante, como se fixo na Folga Xeral Feminista ou ante casos de violencia, como precisou Barañano.