Sanz Azkue lembrou que durante o confinamento xeneralizouse unha reflexión: a natureza achegábase ás cidades. “Pero ao finalizar o confinamento, priorizáronse outros temas, sobre todo os relacionados coa economía e a saúde”. Precisamente, o relator subliñou que o medio ambiente está moi vinculado á economía e á saúde, xa que a redución da biodiversidade, a decadencia da biodiversidade, contribuirá a crear novas pandemias no futuro. “Si non se ten en conta a biodiversidade, afectará á nosa saúde e á nosa economía. Así o din as investigacións”. Aínda que a biodiversidade é un tema fundamental, Sanz di que se fala moito do clima e o cambio climático, pero que non é así coa biodiversidade. “En consecuencia, coñécese moito menos”.

A biodiversidade está formada polas variacións e variacións das especies, ecosistemas e xenes presentes no noso planeta, así como polas relacións que se establecen entre eles. En resumo, a fauna, a flora e as súas zonas residenciais. A biodiversidade son esenciais para o benestar do ser humano, porque proporcionan servizos ecosistémicos como a auga, a neutralización de residuos tóxicos, o osíxeno… pero na sociedade cada vez máis urbanizada, non vemos nin de onde proceden os alimentos, comprámolos e non os relacionamos coa súa orixe.

Se retrocedemos no tempo, dámosnos/dámonos conta de que o coñecemento do medio ambiente era moito maior entre a poboación. Iñaki Sanz deu varios exemplos, entre eles o proxecto Burbunak e etsayak:Nas entrevistas a dez persoas de entre 60 e 90 anos de Hernani, asignáronse unha media de 68 plantas herbáceas da zona, sen ter en conta as árbores e arbustos, xa que tiñan coñecementos adquiridos desde casa. “Canto seriamos capaces de nomear hoxe?”, pregúntanos Sanz Azkue.

Os estudos din que o coñecemento do medio ambiente descendeu moito, principalmente debido ao cambio de estilo de vida e á urbanización, o que fixo que o contacto coa natureza diminúa –asociámolo principalmente ao lecer– e que se interromperon os espazos de transmisión intergeneracional. “E o que non coñecemos non o veremos e pensaremos que non existe”.

No País Vasco os alumnos das capitais coñecen máis animais da sabana ou da selva tropical que os autóctonos, que no caso dos ecosistemas coñecen mellor a selva tropical que o bosque autóctono. Esta é a conclusión da investigación que demos a coñecer en Argia. Para profundar, ler Coñecen os nenos os animais máis comúns?

Si o coñecemento dos animais autóctonos é pequeno, no caso das plantas existe unha cegueira directa, segundo os estudos. Para profundar, ler o estudo que publicamos en Argia: Témolos diante pero non os vemos.

Consecuencias do descoñecemento. Estamos a tempo de darlle a volta

Iñaki Sanz advirte das consecuencias deste descoñecemento: as especies autóctonas non existen, non valoramos os seus ecosistemas e especies –a posición da sociedade a favor dunha especie autóctona que está a piques de desaparecer, porque non coñece á autóctona– vai ser maior que a que ten a sociedade a favor do oso branco que coñecemos polo cambio climático. Non se ve a necesidade de tomar medidas a favor das especies autóctonas, xa que non se coñecen, os investimentos económicos faranse a favor das especies foráneas.

Con todo, o coñecemento pode cambiar a tolerancia e a actitude cara ás especies. Os estudos din que o aumento do coñecemento esperta o interese polos organismos e que se entenden mellor conceptos como a biodiversidade, os problemas medioambientais e a sustentabilidade, polo que tamén incide nas medidas de protección ambiental.

“Fomentemos o coñecemento, fomentemos a cultura ambiental a través do xogo, achegándonos á natureza, a través da procura e a observación, experimentando…”, recoméndanos Iñaki Sanz. Para iso, son importantes as investigacións, a divulgación e a formación ao redor deste tema e, por suposto, os recursos para traballar o medio ambiente, entre eles o xogo de cartas XAPOKETAN que sacou Argia.