O director e guionista de dúas respiracións, Jon Mikel Fernandez, explicou que a peculiaridade desta película con tortura é contar desde a mirada das nais e os nenos. Di que tiveron un "triplo reto": "Por unha banda, a película que trouxo á superficie a ferida de Iratxe e Mari Nieves, que até entón non se falaron de tortura. O primeiro reto, por tanto, era facelo con mimo e coidando aos personaxes". O segundo reto foi "cinematográfico", dixo a continuación Fernández, como facer o relato nas regras de xogo da pantalla, e que o mar foi o compañeiro de viaxe para o relato, xa que o mar ten sentido de liberdade, pero tamén de abafo e de respiración. E o terceiro reto, en palabras de Fernández: "Non queriamos facer un panfleto, aínda que estou a favor dos panfletos. Queriamos denunciar a tortura doutra maneira, explicando que é unha ferida hoxe presente, que non é algo do pasado, porque hoxe seguimos sufrindo as súas consecuencias".

Realizado con achegas da cidadanía

Kima Arzuaga falou con sinxeleza e claridade antes de ver a película: "Somos novos neste mundo. Fixémolo sen ningún tipo de subvención pública, pero o diñeiro foi posto por científicos e iso axudounos. Grazas ás persoas que participaron na área técnica e aos protagonistas que achegaron os seus coñecementos, corazón e experiencia. Un abrazo a Irache, que non pode estar aquí".

E despois de ver a película, o público expuxo a primeira pregunta, a ver que portas dirixíronse en busca de recursos e que respostas recibiron. Arzuaga sinalou que o proxecto foi presentado a unha subvención da Deputación Foral de Gipuzkoa, pero non recibiu axuda, e pediron a ETB que non tivese que pagar polo uso das imaxes do seu arquivo. "Respondeunos que non se axusta ao noso proxecto". Nas próximas semanas negociarase si a televisión pública emitirá esta película e en que condicións. Arzuaga botoulle con humor mirando a Fernández: "Despois das portas, non tiñamos nome no mundo do cine. Isto fíxoche máis coñecido, quizais para unha próxima...".

Sorzabal: a través de formas inesperadas, tomando a palabra na película

Fernández explicou que cando comezaron a rodar a película non podían participar Sorzabal. Pero cando xa estaban na última fase, por medio dun teatro participante no cárcere, Sorzabal envioulles un texto que explicaba as súas vivencias e a súa lectura gravada (que aparece ao final da película). Cando escoitou isto, Mari Nieves decidiu escribir unha carta, e esta é a que abre a película.

Ademais, cando se decatou de que estaban a realizar a película, Asier Arizeta púxose en contacto cos autores e pasoulles o vídeo da entrevista que el fixo a Sorzabal hai tempo. Por tanto, Sorzabal fala ao público mirando aos ollos na película.

Na estrea da película tamén Sorzabal buscou a forma de unirse á cidadanía: O mesmo día e á mesma hora que se emitiu en Irun, o prisioneiro tamén viu a película por primeira vez na pantalla do cárcere.

Por que non xurdiu o debate?

Todos tomaron a palabra para subliñar que a tortura é un sistema completo. "Quen practica a tortura é un elo de todo un sistema que vai desde a policía até o xuíz. Por tanto, para terminar, hai que tomar a decisión a nivel político", dixo Fernández. En resposta ao público, afirmou que nos medios de comunicación apenas ten espazo o tema da tortura. E deixou no aire a seguinte pregunta para a reflexión: "Por que Dúas películas respiratorias non crearon debate? Véñenme á cabeza dúas hipótese. Unha, porque a realidade da tortura xa é incubrible ou innegable. E a segunda, a indiferenza. Iso sería máis grave".

Paco Etxeberria tomou a palabra ao final da charla: "Entre as súas dúas hipóteses, quedo con ser innegable. Unha enquisa realizada entre os mozos de 20 anos di que o 80% respondeu que si, que se ha torturado "e moito". Cando se emitiu A pelota vasca produciuse un gran balbordo, falábase do tema da tortura e houbo quen pediu que non se mostrase. Como dixestes, a tortura non é un tema do pasado, senón un problema actual: o 7% dos que foron torturados ten secuelas e necesitan ser atendidos. Visto o número de torturados, isto significa que centenares de persoas hoxe en día están na rúa, pero co respecto da sociedade necesitan axuda específica, e iso hai que garantilo".

"A sociedade tamén forma parte do aparello da tortura"

A charla foi clausurada polas palabras de Nekane Txapartegi, quen deu o seu punto de vista sobre os temas até entón mencionados:

"Está a favor ou en contra da tortura, non hai medio camiño. O que non contesta, sabemos onde está.

Os torturados somos seres vivos mortos. Esnaquizáronnos, daquela cada un ten os seus recursos para completalos, pero ademais de atendelos, necesitamos un recoñecemento político para que non volvamos ser destruídos.

A tortura é sistemática, si, e a policía é parte dela, na película vese que os médicos e xuíces que miran alén tamén son así... pero a sociedade tamén forma parte dese aparello, porque durante moitos anos unha xente non quixo ver e quixeron tomar os casos de tortura como raros. Combater a tortura é unha tarefa de toda a sociedade: nós pairamos as solicitudes de extradición coa presión da rúa, porque o Goberno de Suíza fíxose difícil converterse en cómplice dun Estado que tortura. De feito, os medios de comunicación pasaron de denominarme "terrorista" a denominarme "torturado".

Eu tomei a denuncia como terapia colectiva. Nese cinco días os torturadores decidiron sobre a miña vida, agora non quero deixarlles decidir a eles. Sempre que teño oportunidade seguirei tomando o micro, porque, como hoxe aquí, seguirei facendo denuncia colectiva, porque non todos tiveron esa oportunidade. Pero eu non quero contar a tortura aos que me creen, porque quero aforrar dor aos que me queren. Eu quero falar en voz alta aos que tentan gardar a tortura e aos que a lexitiman".

Para terminar lembrou a todas " as nais": "A nosa nai morreu hai un mes. Viume libre, pero non coñeceu o recoñecemento político da tortura. Quero que os seus fillos sexan vistos libres e recoñecidos politicamente como torturados para Iratxe e Mari Nieves, e para todos os presos e nais autoinculpados baixo tortura".