O mércores a túa candidatura foi rexeitada. Como sentiches?

Non é un tema persoal, non nomearme é excluír ao que represento. Represento ás vítimas do Estado e iso é o que quere: que non haxa ningún representante das vítimas do Estado. Non o fixen persoalmente, pero por suposto, a discriminación e os malos tratos fan dano, sen dúbida, sen dúbida. Paréceme humillante, vergoñoso, intolerable, non se cantos adxectivos poríalle.

Sempre solo ético na boca, pero non sei onde estará iso. O PNV e o PSE xa chegaran a un pacto para excluírme, para excluír a representación das vítimas do Estado.

As vítimas de ETA María Jauregi e Josu Elespe si estarán presentes no Consello de Dirección de Gogora.

Si, as vítimas de ETA van ser dúas, teñen que estar, por suposto. Pero tamén debería haber unha representación das vítimas do Estado, si realmente quérese ir á convivencia, si realmente quérese facer por unha mínima xustiza, si realmente hai un mínimo recoñecemento e si quérense establecer garantías para que non se repita.

EH Bildu propúxoche como vítima do terrorismo de Estado para o Consello de Dirección do Instituto Gogora, xa que a extrema dereita Tripla A matou ao teu pai Paulo Garaialde. Resúmesche o que sucedeu?

O seu pai, un taxista, foi asasinado a noite na que cumpriu os 60 anos de idade. O seu cadáver apareceu á beira do ferrocarril ás doce do día seguinte. Nós non soubemos nada ao principio. A nai dixo que "isto tivo un accidente, avisaríao si fóra por unha viaxe". Chamei aos hospitais sen noticias. Unha irmá e un tío acudiron ao cuartel da Garda Civil, onde lles informaron de que había un cadáver no depósito e que si querían miralo. Así o atopamos. Despois reivindicouno o Triplo A. A pesar de que hai indicios de terrorismo, o caso non pasou á Audiencia Nacional, quedou no xulgado de Tolosa e pechouse un mes despois sen que levase a cabo ningunha investigación.

Por que aceptou a proposta de incorporación ao Consello de Dirección de Gogora? Que é o que che empuxou?

Asumina con toda a miña responsabilidade, responsabilidade e compromiso. Teño que dar as grazas a EH Bildu por este recoñecemento. Tiña moi claro o que era eu, o representante das vítimas do Estado. Nalgúns momentos, por suposto, a dúbida era si podería darlle a medida que o tema require.

Egiari zor mostrouse moi crítica co sucedido, e denunciou o trato desigual que se dá a unhas vítimas e victimarios e a outros victimarios. Comparou dous deses días: por unha banda, a conselleira de Xustiza e Dereitos Sociais, María Jesús San José, anunciou na mesma comisión que rexeitou a súa candidatura a intención de impulsar unha reforma legal para castigar as fotos de presos ou mensaxes ao seu favor no espazo público; por outro, a Garda Civil organiza exposicións no espazo público, convidando expresamente a nenos e nenas.

Primeiro a discriminación veu co rexeitamento da miña candidatura e despois a revictimización coas declaracións de San José. É moi doloroso dicirlle o que quere.

Eu son a filla do meu pai, de Paulo Garaialde asasinado por Triplo A, pero tamén son unha persoa torturada pola Garda Civil. En 1980 detívome e me torturó a Garda Civil. San José dixo que non é eticamente aceptable que as imaxes dos victimarios estean no espazo público. Dixo que as actitudes pasivas non tiñan cabida, pediu unha actitude proactiva. Cantas execucións extraxudiciais realizou a Garda Civil? Cantas persoas torturadas?

O informe elaborado polo Instituto de Criminología da UPV/EHU por orde do Goberno Vasco recolle máis de 4.000 casos de tortura, cifra aínda máis aterradora en Navarra. A Garda Civil ten responsabilidade directa nestas cantidades. Si a Conselleira San José di que ningún victimario pode estar no espazo público, que facemos coa Garda Civil? Ou alguén pon en dúbida que a Garda Civil é victimaria?

Non sabía que vos habían torturado.

Normalmente non o conto. Pero son un deses miles de torturados.

A memoria e a convivencia son, unha vez máis, fonte de conflitos.

Varias das iniciativas dos últimos anos no Parlamento Vasco parecían que se estaban dando pasos para traballar a convivencia e un solo democrático, non tan rápido como se quería, pero que había un camiño. Até onde imos chegar agora? Xa vimos cousas: Declaracións cheas de arrogancia de Barrionuevo ou San Cristóbal, ou Viva a Garda Civil de Denis Itxaso, representante do Goberno español. berros no cuartel de Sansomendi, en Vitoria-Gasteiz. Pero non diciamos que chegariamos a isto, honestamente.

Lembro unha resolución do Ararteko na que se dicía que era incompatible o enaltecemento e xustificación da tortura e a garantía de non repetición. E iso é o que está a pasar: Ao enxalzar á Garda Civil está a exaltarse a tortura, está a reforzarse a impunidade e estanse botando a perder garantías para non repetila.

Que cres que debería facer Gogora?

A recuperación e elaboración da memoria debe ser un traballo de Gogora. Pero para iso ten que haber unha posición política concreta: recoñecer que aquí se sufriu moito, que houbo vítimas, e entre elas tamén vítimas do Estado. Gogora é o Instituto da Memoria, a Convivencia e os Dereitos Humanos, e están en xogo os dereitos humanos e a convivencia se non se recoñece todo o que sucedeu na elaboración da memoria, si algúns nos discriminan.

Pero que pasa? Si vostede recoñece que o Estado practicou o terrorismo, hai victimarios, deberían recoñecer o que eles fixeron, e os políticos tamén teñen a súa responsabilidade.