Como valorades o plan enerxético Horizonte 2030 que está a elaborar o Goberno de Navarra?

O borrador deste novo Plan Enerxético está liderado polo collado anterior. É como o plan anterior, non planifica outro modelo que substitúa a este modelo actual de alto consumo e gran malgasto. E non expón unha planificación democrática acorde coas necesidades básicas a satisfacer. Este plan cae en erros do pasado: segue pensando no crecemento, e en ningún momento fala de reducir o consumo enerxético.

Un plan enerxético non é só electricidade e gas, é moito máis: é un modelo de produción, un modelo de transporte, un modelo de produción de alimentación... e todo iso apenas se toca neste plan. O que fai é deixar facer, sobre todo ás grandes empresas de enerxía oligopolista.

A que modelo enerxético responde este plan?

Segue o capitalismo verde, ese Green New Deal, pura propaganda do gran capital, que agora se basea no aproveitamento da onda de “aceptación” das enerxías renovables, sobre todo a eólica e a solar. Todo iso orientado a aumentar a marxe de negocio das empresas relacionadas co sector enerxético, que están a realizar a transición do seu modelo de negocio, non a da sociedade, que se basearía nas enerxías limpas e no respecto á biodiversidade e ao territorio. O plan Horizonte 2030 tamén o desenvolve. Por iso non expón ningún golpe na produción nin no consumo de enerxía. No caso da enerxía eólica, non expón nada e con todas as demandas de proxectos de polígonos eólicos e solares xa presentados, na práctica conseguiríase a cantidade de electricidade de orixe renovable que o plan marcou nos seus obxectivos para 2030, e aínda estamos en 2023! En marcha gratuíta, as formulacións productivistas e consumistas xa serán superados na realidade, cinco anos antes da finalización do plan.

Non aposta polo transporte público en materia de transporte para reducir ao máximo as emisións de efecto invernadoiro de mercadorías e transporte privado. Estas emisións son responsables da contaminación e do cambio climático, termo que ás veces lles serve de catapulta para os seus obxectivos desarrollistas. O Goberno segue apostando por modelos como o TAV, moi contaminantes non só pola necesidade masiva de enerxía, senón tamén polas emisións derivadas da súa produción, e porque todo o proceso de produción destes proxectos está baseado no estractivismo: necesítase unha maquinaria pesada para mover esas cheas de terras. Todo iso para conseguir unha gran velocidade, cando xa temos un ferrocarril, o único que hai que facer é apostar polo tren público e social, aproveitando a maioría das infraestruturas xa existentes.

E outra das contradicións que ten este plan é que aposta polo coche eléctrico en lugar de pola electrificación do transporte. Non son solucións eléctricas ao problema da mobilidade nin coches de uso cotián dos individuos. Hai que traballar noutro camiño para conseguir unha menor contaminación do transporte e un menor impacto sobre o territorio e a biodiversidade. Pero aquí hai obrigacións con algunhas multinacionais ligadas ao sector do automóbil, e como é verdade que crean miles de postos de traballo, tamén é verdade que non vai ser unha solución. Estamos a velo, e os grandes CEO do mundo das grandes marcas de coches xa din que cada vez se vai a producir menos e máis caro. Por tanto, seguir apostando por un modelo industrial unilateral e productivista centrado no automóbil, sexa ou non eléctrico, é un erro non só no ámbito enerxético, senón non só no ambiental, senón tamén no económico e laboral.

A mobilidade é un gran nó...

Non se apostou por reducir a mobilidade, o que implica achegar os servizos e a administración á cidadanía, especialmente no medio rural. Non se promove un modelo no que entender que o transporte debe ser só para cousas imprescindibles. Pola contra, os modelos de consumo que se seguen promovendo están baseados nas compras por internet, ou nos grandes centros comerciais, polo que requiren un gran desenvolvemento de mobilidade para a distribución de mercadorías ou para o acceso da cidadanía a estes centros comerciais.

En alimentación non se aposta por 0 km e produtos de produción ecolóxica. Seguen apostando por facilitar a construción de macrogranjas ou por ampliar as realizadas de forma alegal ou mesmo ilegal. Non se aposta por un sector primario vivo que manteña a poboación en pequenos pobos.

Non se aposta por republificar ou nacionalizar un sector estratéxico como a enerxía. A súa produción, distribución e comercialización debe estar en mans públicas, entre outras cousas, para evitar as fluctuaciones do mercado enerxético, que están a provocar que as pequenas e medianas empresas sufran e, sobre todo, que os cidadáns aumenten tanto os prezos da electricidade na súa vivenda. Hai que ter en conta que en España se produce máis electricidade que nunca con enerxías renovables e que a electricidade está máis cara que nunca. A lema que sempre nos venden é que coas enerxías renovables, xunto con todo o tema do tema verde, conseguiríase sobre todo que os prezos fosen os axeitados para que os cidadáns tivesen acceso á electricidade. E é falso que coas enerxías renovables xérase máis electricidade que nunca, o prezo da electricidade estivo máis caro que nunca, mentres que os dos sectores do oligopolio eléctrico e hidrocarburos están a obter miles de millóns de euros de beneficio.

En definitiva, en lugar de apostar por un modelo enerxético de carácter democrático, cunha planificación democrática, que tería un carácter público e universal, descentralizado e desconcentrado... Faise unha cousa totalmente inversa, e por iso dicimos que é seguir facendo forza nun modelo que está a colapsar e que iso vai supor a instalación de grandes polígonos para a eólica e a enerxía solar, e estes só van beneficiar ao gran capital enerxético: os fondos de moitos investimentos oligopolistas. Moitas das áreas produtivas da agricultura están a quedarse en mans privadas estranxeiras, o que significa que cada vez temos menos soberanía enerxética e alimentaria. E estas soberanías son fundamentais para unha sociedade desenvolvida, xusta, equilibrada e o máis igualitaria posible. E este plan enerxético non o impulsa e benefícialle pouco.

Tampouco se avanza na redución de emisións de gases de efecto invernadoiro.

Si, en Navarra temos moi grandes produtores de gases de efecto invernadoiro, aparte do transporte por estrada con combustibles fósiles, e son as tres centrais térmicas de Castejón, que no seu día se fixeron de forma ilegal. Este plan nin os menciona e convirá en producir hidróxeno mediante a combinación de auga e gas, e, por suposto, o hidróxeno obtido non é de orixe renovable. Outro gran produtor de gases de efecto invernadoiro é a cementeira de Olazti e a empresa Magna de Zubiri. Estas grandes empresas seguirán recibindo apoio público para desenvolver formas de reducir algunhas emisións. Con estes, e potenciando a gandaría intensiva, e ampliando o adelgazamento ao aire libre, está a fomentarse o mesmo modelo de produción de magnesita no Centro do Baztan, que producirá moitos efectos ambientais. Ou ben construíndo infraestruturas que requiran moito movemento de terras e moito cemento, como o TAV.

Todo iso é absolutamente contraditorio co que din, coa redución de emisións de gases de efecto invernadoiro, con falar doutro modelo e de economía circular… Todo é cuestión de pura cuestión e publicidade ao capitalismo verde, que nos están excitando a través dos medios de comunicación. E nese imaxinario colectivo que están a xurdir, ademais parece que esta é a única solución que hai, e iso non é certo. Esta solución é unha solución para os de sempre, para que sexa un negocio para os de sempre.

En Navarra están a promoverse liñas eléctricas e estase xerando inquietude entre a cidadanía.

Co boom dos polígonos eólicos e solares que se pretenden realizar, o problema non se expón só nas terras rurais nas que se implantan, senón que hai que levar esa enerxía porque non se fai en beneficio dos habitantes da zona. Estas infraestruturas constrúense como negocio para a integración da electricidade na rede eléctrica española. As infraestruturas deste tipo de liñas eléctricas non se pon en dúbida, nin sequera no caso da liña que cruzará Navarra cara ao País Vasco, para que finalmente finalice o transporte da electricidade a través da liña submarina cara a Francia ou Inglaterra. Esta liña ten maior impacto que as liñas de alta tensión actuais.

Estas infraestruturas supoñen un gran risco para a biodiversidade e ademais ocupan terreos comunais de valor gandeiro. Se se quere garantir os alimentos a toda a poboación, cómese un gran de pataca ou de cereais, pero non un voltio. E están a apostar por ese modelo, que ten un carácter moi especulativo e de negocio. E non se aposta por aumentar a soberanía nin na alimentación nin na enerxía.

O modelo que vostedes reivindican debería ser público...

Debería ser un modelo público, pero vinculado a un modelo social e económico. Por exemplo, no sector primario é necesario apoiar proxectos pequenos, ligados ao territorio e orientados cara á produción ecolóxica, e é necesario eliminar macrogranjas que son grandes emisoras de gases de efecto invernadoiro. Segundo este plan, queren que Odieta sexa unha macrogranja produtora de biogás, polo que ademais obtería subvencións para reforzar o seu modelo de negocio.

Tamén habería que apostar polo transporte público, sobre todo apostando polo ferrocarril e eliminando ao máximo o transporte privado, independentemente de que este sexa de combustible fósil ou eléctrico.

E é importante que todo isto fágase cunha planificación para que a redución de emisións baséese sobre todo na redución de consumos. Para iso non é necesario producir máis polígonos eólicos nin máis polígonos fotovoltaicos en áreas de biodiversidade. Nos casos de implantación de renovables, hai que apostar pola ocupación de espazos xa adquiridos polo ser humano e o fomento de comunidades enerxéticas. Pero non esas comunidades enerxéticas que queren implantar, que ao final fomentan “salve a ti mesmo”, senón que ten que ser colectiva, entendendo que non están para facer negocio.