O mércores estivo en Donostia-San Sebastián a grego Costa-Gavras, coas súas 91 anos, presentando a súa nova obra e dándolle o nivel con Le dernier souffle; e o xoves o británico Mike Leigh, cun elegante bastón negro e unha equipaxe de 81 anos.

Novos vellos? Non. E non estou a dicir que non haxa un director novo na Sección Oficial. É de aplaudir como traballan os directores de 30 a 40 anos, como están a difundir discursos máis recentes. O que quero dicir é que os dous anciáns que tivemos inquilinos en Donostia non quedaron nada desfasados. Mostráronse tranquilos falando de saúde mental e, aínda que sexa de esguello, do patriarcado.

Bo, o Zinemaldia está a terminar. Dezaseis películas da Sección Oficial compiten pola Cuncha de Ouro, e o xoves pola mañá puidemos ver as dúas últimas películas da lista: Hard Truhs (Verdades duras, traducidas literalmente ao eúscaro; en castelán, como A miña única familia nos cines) e The Last Showgirl (O último dantzari de cabaret). O británico foi o primeiro, o estadounidense o segundo. Ambos, ambos en inglés, teñen á muller como protagonista no programa desta semana. A partir de aí, non é posible establecer comparacións, xa que son bastante diferentes.

Aos seus 81 anos, o británico Mike Leigh dirixe unha historia violenta e interesante. A película narra o día a día dunha familia da clase traballadora de Londres, que vive en Londres. A protagonista é a nai da casa, Pansy, máis pementa que a pementa, petrificada e farta da vida en xeral. Trata con rudeza tanto aos de casa como aos que cruzan pola rúa. Desta maneira atoparemos escenas que nos fagan rir, como cando se vai ao dentista ou cando se discute co traballador do supermercado ou cos da fila.

Pero esa aspereza oculta a dor. Está queimado, farto da mesma rutina, de ter que dedicar tantas horas á limpeza e de sufrir as penas, porque ve que o seu fillo de 22 anos non ten amigos e pasa horas e horas pegado ao móbil, metido en casa, comendo e bebendo... O marido tentará rebaixar a situación, pero prevalecerá a incapacidade. Pansy atopa refuxio na casa da súa irmá, a partir da metade da película.

Tomei o aspecto de On Falling, é dicir, non pasa gran cousa na cinta de case cen minutos. As dúas películas son dous retratos da clase obreira actual. A muller é a protagonista de ambos, non para menos, senón indicadora, e faise notar a espectacularidade dos móbiles tanto en On Falling como en Hard Truhts, que se expresan como unha ferramenta de extinción/distracción da persoa. En On Falling, o protagonista utiliza moito o móbil durante a comida, xa que non coincide cos compañeiros de piso nas comidas, e mesmo o saca do seu peto na rúa para ver fotos de Instagram, pasar o tempo... En Hard Truhts, pola súa banda, obsérvase que o fillo non sabe estar sen móbil e casco-auricular, que non ten ningunha capacidade social para relacionarse, ou que está bloqueado, á deriva.

A actriz británica Mariane Jean-Baptiste interpreta a Pansy como protagonista. Unha das claves máis importantes da calidade da película foi o seu traballo, e o director Leigh, ante a prensa, na súa voz apagada e obsoleta, agradeceu enormemente o seu traballo: Despois de ensaiar "moitísimas", conseguiu “con precisión espiral” crear o personaxe na perfección.

Leigh manexou ao público ao seu gusto na película. Xa dixen que rimos uns parágrafos máis arriba, e así foi, pero ao terminar a película dáse conta de que iso era o que Leigh buscaba á mantenta, que ao principio había escenas para rir, escenas parecidas, que logo houbese silencios. A medida que vaiamos coñecendo a Pansy, sentiremos máis cerca as súas dores. Igual que na realidade, igual.

Veremos como valora o xurado da Sección Oficial a película. Non te estrañes de que Jean-Baptist tivese aí o premio ao mellor actor –nesta edición vimos a moitos grandes actores principais–. No Reino Unido, a película estrearase o 31 de xaneiro, e a ver cando chega a Euskal Herria. É de desexar, de ver.

En xeral, a última película presentada no concurso da Sección Oficial foi a que menos gustou: The Last Showgirl (O último dantzari de cabaret). Trátase da terceira longametraxe de Gia Coppola, neta do lendario Francis Ford Coppola, que, segundo pódese ler na prensa estadounidense, está a adquirir cada vez máis destrezas, tendo en conta que xa dirixiu a súa primeira longametraxe aos 23 anos de idade. Agora conta con 37 fichaxes, entre os que destaca Pamela Anderson, que fichou á Policía Foral como protagonista.

Anderson non fixo unha mala interpretación, e a historia non é moi escasa en si mesma, pero non se fixo do todo concreta. O protagonista traballa nunha sala de cabaret, pero o local péchase. A muller, de 57 anos e con 30 anos de idade, atópase perdida, xa que no resto de compañías de teatro non a contratarán por falta de talento e porque é "vella". Quedará, pois, sen nada. Desde hai algún tempo non vive coa súa filla; apartouna da vida, porque todas as noites tiña que ir traballar á taberna. Agora, á vez que reformula a súa vida e busca un novo posto de traballo, tenta recuperar á súa filla.

Que é organizar a vida ao redor dun posto de traballo... Creo que Coppola trata este tema de maneira transversal, pero paréceme que se lle quedou curto. Ou non era a súa intención, non é o seu estilo, non é a súa realidade. Dígoo, e perdoe que volva a On Falling, pero a directora portuguesa Laura Carreira, que fixo esa película, confesou en rolda de prensa que moitas escenas que lle suceden á protagonista da obra precaria han sucedido en primeira persoa. Aprécianse diferenzas nestes casos.

E un segundo apuntamento no que se sinala que as causas de peche do cabaret son exclusivamente económicas, pero quizá tamén habería que ir máis aló. E é que, vendo a cara que pon a filla cando ve o show da súa nai, dáse a entender, ou polo menos o que a filla suxeriu é que ese tipo de teatros de cabaret, case striptease, cada vez teñen menos espazo na sociedade ou polo menos deberían telo menos menos menos. O que dixen neste parágrafo lávase na escena de dous segundos, talvez esperaba algo máis nese discurso.

En parte de todo iso, Gia Coppola tentou pór en fase de recuperación a relación entre a bailarina protagonista e o seu ex parella, que é un encargo de cabaret. Pero as conversacións parecéronme bastante raras. Difíciles de crer e pouco razoables. A Dave Bautista, a ex parella, dáselle demasiado protagonismo e non serve para iso; está mellor xogando os roles de vagabundo e falando menos, como en Dune.