Aínda que seguimos comprando roupa, sabemos que as grandes empresas téxtiles/téxtís utilizan a dialéctica para estimular a necesidade de compra da xente. Utilizan moitas trampas, especialmente en rebaixas. É habitual que nun perchero de vinte perchas unha soa camisa estea a metade de prezo e no portal da tenda pór “Camisas ao 50% de desconto!” en maiúsculas. Non amenten, pero esa única camisa custaralle a lexitimidade para cambiar a idiosincrasia de todo o comercio.

Empecei a pensar en todo isto despois de ver Avatar 2 películas. Xa que vin a película nun gran centro comercial (en formato hipertrófico 3D) e en moitos escaparates cara ao parking puiden ver descontos nas tendas de roupa.

Antes de ir ao cine lin nunha revista que Avatar 2 era unha película feminista. En palabras de James Cameron “porque unha muller embarazada pódese ver ir á guerra”, e tiña razón nese punto, é verdade que unha muller Na’vin loita mentres está embarazada, pero quitando esta escena, as mulleres de Pandora mostran comportamentos diferentes, enquistados no noso planeta hai tempo: a loita entre mulleres, a expresión das emocións e a imposición de roles de xénero concretos, entre outros.

Na película, unha familia do bosque Na’vin debe abandonar o seu pobo cando uns militares tentan acabar co seu pai. Piden axuda por Pandora e acoden a outros Na’vitar que viven no arrecife. A raíña de Na’vitar de Arrecife, unha muller embarazada que vai á guerra despois, enfróntase aos Na’vien do bosque en busca de axuda e négase a aceptalos na súa casa. O rei rógalle, pero el non. Esta actitude pon ao lume á raíña Na´vin do bosque e entre estas dúas mulleres hai un xogo de odio mentres os seus maridos tentan pór a paz.

Os homes, pola contra, actúan con moderación e teñen claros os seus obxectivos. Quen saben dirixir por encima dos obstáculos son personaxes masculinos que, en definitiva, moven toda a trama da película. O protagonista, o rei do bosque Na’vien, ten en mente un plan para acabar cos problemas da súa familia, e a medida que se suceden os sinistros a súa muller pregúntalle unha e outra vez cal é o seguinte paso.

Na segunda parte da película preséntase tamén a historia dos fillos da parella protagonista do bosque Na’vitar. Están na adolescencia e tentan construír a súa identidade. O guión pon o foco en Na’vin, un neno do bosque, que sofre o desprezo do seu pai e do seu pobo e como afronta todo iso. Neste proceso loita cos mozos do arrecife Na’vin, utiliza armas e mantén comportamentos de risco, como ir de arrecife a cazar con outros mozos. Mentres, a súa irmá queda nun segundo plano desenvolvendo a espiritualidade, buscando o contacto coa natureza, en silencio e en solitario.

Avatar 2 é unha película salpicada de estereotipos de xénero, pero hai unha que estrutura toda a trama. Hai unha frase que di o protagonista, tanto ao principio como ao final, e que é o iniciador de todos os acontecementos da película: “Un pai protexe á súa familia, iso dálle sentido”.

Avatar 2 é, en gran medida, un claro exemplo de despregamento da violencia simbólica, xa que millóns de persoas recibirán este tipo de mensaxes. A violencia simbólica é, digamos, a realidade que produce un sistema dominante, no que, utilizando recursos diversos (a produción cultural, por exemplo), impón a cada sector da sociedade unha serie de valores, obrigacións, dereitos e formas concretas de ser, para que sigan sendo esmagados pero sen percibilos. É dicir, que en todas as películas, en todos os libros, en todas as series as mulleres mostren comportamentos concretos, creando unha “normalidade”.

Deixei atrás as tendas que estaban en rebaixas dando voltas a todas estas ideas e fun ao coche. Ao pechar a porta pasoume o efecto de paisaxes, sons e cores lisérxicas gozados en 3D e, de súpeto, acordeime da novela Gatopardo e craveime unha frase lida: Se vogliamo che tutto rimanga come è, bisogna tutche to cambi, “todo ten que cambiar si queremos manter as cousas como son”.

Non puiden, desde entón, sacar a frase da cabeza.

Endika Biota Piñeiro