A cidadanía, utilizando o servizo Euskararen Zerbitzua en 2024, deu a coñecer 1.206 sucesos. Os euskaltzales presentaron un total de 1.112 queixas, realizaron 62 felicitacións e recibiron 32 consultas, suxestións ou reclamacións de diversa índole. O Observatorio lembrou que as vulneracións de dereitos lingüísticos que sofren os euskaldunes no día a día son “innumerables” e as cifras achegadas só recollen as denunciadas. Fai un chamamento á cidadanía para que non acepte vulneracións de dereitos e denuncie estas situacións en lugar de desnaturalizarlas, problematizarlas e calalas.

A directora do Observatorio, Agurne Gaubeka, subliñou que á vista das denuncias cidadás non se pode dicir que a situación mellore. No Focupación, unha vez máis, e sobre todo, están as administracións e as autoridades públicas, que se encargan das normas e do amparo legal. Doutra banda, os cidadáns denunciaron ás empresas e entidades do ámbito socioeconómico que traballan en Euskadi.

A lectura xeral é que o castelán e o francés seguen tendo unha clara preponderancia, mentres que en todo o País Vasco, tanto oralmente como por escrito, hai dificultades para recibir información e utilizar o eúscaro. É máis, Gaubeka e Garbiñe Petriati subliñaron en rolda de prensa que nas respostas ás queixas detectaron un intento de perpetuar esas vulneracións.

Sanidade, seguridade e vixilancia

No espazo público, os servizos relacionados con este tres temas seguen sendo un tema de gran obstaculización por parte da cidadanía, e trátase de ámbitos que recibiron un elevado número de denuncias. Tamén se recollen feitos relacionados coa paisaxe lingüística, por exemplo, os relativos ao Goberno de Navarra.

No ámbito da educación, constatouse que persisten os obstáculos para a difusión do ensino do eúscaro en Iparralde e en Navarra. Desde o punto de vista de todo o País Vasco, a falta de oferta de Formación Profesional e a limitada oferta das universidades foron obxecto de queixas.

Sen superar as situacións de anos anteriores, na vía pública

O Observatorio denunciou que as tres administracións, a Mancomunidade Única de Iparralde, o Goberno Vasco e o Goberno de Navarra, en xeral, seguen sen ofrecer garantías para vivir en eúscaro e que nas queixas da cidadanía constátase que falta tomar medidas cando hai vulneracións de dereitos.

Os cidadáns denunciaron a actuación das administracións dos estados español e francés nas últimas dúas décadas. A primeira delas foi a de “non respectar a dobre oficialidade que está en vigor”. O segundo continúa coa "negación sistemática dos cidadáns de linguas minorizadas", segundo o Observatorio da Educación.

No que se refire ás entidades locais, algunhas percibiron o esforzo de garantir á cidadanía a posibilidade de vivir en eúscaro, mentres que outras han visto que non teñen incorporados os dereitos lingüísticos na súa actividade.

No ámbito privado, no ámbito socioeconómico, constátase a escaseza de empresas que recoñecen os dereitos lingüísticos en lugares onde o eúscaro non é oficial. Nos lugares onde o eúscaro é oficial, subliñaron que as empresas non teñen obrigacións específicas para os usuarios e consumidores, polo que as consecuencias as sofren os clientes.

Responsabilidade institucional

O Observatorio sinala que "cada decisión que non se tome das institucións ou cada unha das decisións que contravengan as garantías teñen consecuencias". Por unha banda, perpetúanse as vulneracións actuais, pero por outro, estas condutas “orixinan a desigualdade que viven os membros da comunidade de falantes” e teñen consecuencias no benestar, a seguridade, a saúde e o coidado, entre outras. O Observatorio engadiu que “en definitiva, está en xogo a calidade dos servizos públicos”.