Desde novembro até o verán seguinte, durante oito meses, oito euskaltzales reunímonos cada semana ao amparo da asociación cultural Euskal Secretaría-Cultura, na sala que lle preparaba a recentemente creada Enbata, na rúa das Cordelias, 14, no piso superior da Imprenta deas Cordeliers.
Quen eramos: Desde o PNV Jesús Solaun e Telesforo Monzón, desde ETA Eneko Irigarai e Txillardegi, desde Enbata eu, ademais o tres curas francos que traballaban na liturxia vasca: Andiazabal de Urruña, Jean Hiriart de Urruty e Roger Idiart de Azkaine.
En xeral, catro euskaltzales de Hegoalde e outro catro de Iparralde, quizais grazas ao lugar principal que o labortano ocupou durante moito tempo na literatura vasca.
Para iso, Txillardegi tomou a iniciativa. Foi el quen nos reuniu, en base a dous alicerces: por unha banda, os partidos vascos, por outro, os novos sacerdotes labortanos que falaban da liña aberta polo Concilio Vaticano 2.
Todo o traballo emprendérao el, porque xa empezara a pensar no tema, e ademais era o que tiña máis aptitudes entre nós.
Como membro correspondente da Academia da Lingua Vasca, tentou empuxar a Euskaltzaindia, polo menos dúas veces por carta, pero en balde: para iso non había maioría, porque moitos dos pombais de boa idade non estaban dispostos a moverse.
Descorazonado, pois, pola vía oficial, Campanilla tomou un carreiro, tan débil como audaz, que debese ter éxito inesperado. Seguramente contaba con argumentos sólidos e fundamentos.
Para levar a cabo o traballo deste oito meses, celebramos o Congreso de Baiona os días 29 e 30 de agosto de 1964, sábado e domingo pola mañá, sempre na sede da Secretaría Vasca, no primeiro piso do 14 de Cordelia, e os acordos foron os seguintes: 1- Escritura, grafía 2- Declinación 3- Dous axudantes de Aditza (son e teño) no catro tempos principais 4- Un pequeno dicionario de palabras que debían tomar a letra ou a letra H.
Máis tarde, no verán de 1968, Koldo Mitxelena asumiu a dose de Baiona como bautizado e, en principio, fixo aceptar a obra de Txillardegi a Euskaltzaindia. Si Hots Txillardegi é o pai do eúscaro unificado, Mitxelena é o padriño e o pasteleiro do eúscaro batua: si era necesario ese interlocutor para que se lle recoñecese especialmente entre os viveiros nacionalistas, polo menos para tranquilizarlle un pouco máis pola contra; conseguiuno grazas ao seu prestixio, que lle inspiraba un gran aprecio, por unha banda como excombatiente, e por outro como lingüista sabio. A cada un o seu.
Obviamente, Euskaltzaindia non se parou niso: traballou continuamente e sempre na mesma liña, con todos os seus axudantes nas comisións, nas diferentes seccións da lingua: gramática, onomástica, atlas, vocabulario…
O dicionario de Batua recolle as palabras literarias de todos os dialectos: xa apareceu máis de corenta mil, e así nos ofrece un eúscaro extenso, aberto, especialmente aos escritores. Falamos de eúscaro escrito, porque ese é o camiño que tomamos para a unidade, e sempre seguimos. Hai moito por facer, pero se empezamos por aí, onde estariamos hoxe, como dicía Leizarraga, con diferenzas dun pobo a outro, e case dunha casa a outra…
Esta noticia foi publicada por Enbata e trouxémola a ARGIA grazas a licénciaa CC-by-sa.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
2022ko ekainaren 7an, Directa-k serie luze bateko lehen polizia infiltratuaren kasua argitaratu zuen. Martxoaren 5ean, Belen Hammad fikziozko izena erreta geratu zen, polizia-argotean dioten bezala. Jada hamar dira Directa, El Salto eta El Diario-k azken hiru urteetan argitara... [+]
Oldarraldia ari du EAEko administrazioa euskalduntzeko erabakien aurka, berriz ere, enegarren aldiz. Oraingoan berrikuntza eta guzti, espainiar epaitegiak eta alderdi eta sindikatu antieuskaldunak elkarlanean ari baitira. Ez dira izan akats tekniko-juridikoak zuzentzeko asmoz... [+]
Igande gaua. Umearen gelako atea itxi du, ez guztiz. Ordenagailu aurrean esertzeko momentua atzeratu nahi du. Ordu asko aurretik. Zazpietan jaiki da, eta, bihar ere, astelehena, hala jaikiko da. Pentsatu gabe ekiten badio, lortu dezake gauak pisu existentzialik ez izatea. Akats... [+]
Naomiren etxeko eskailerak igotzen ari dela datorkion usainak egiten dio memorian tiro. "Ez da sen ona, memoriaren eta emozioaren arteko lotura da. Baldintzapen klasikoa", pentsatzen du Peterrek bere golkorako Intermezzo-n, Sally Rooney irlandarraren azken eleberrian... [+]
Joan den urte hondarrean atera da L'affaire Ange Soleil, le dépeceur d'Aubervilliers (Ange Soleil afera, Aubervilliers-ko puskatzailea) eleberria, Christelle Lozère-k idatzia. Lozère da artearen historiako irakasle bakarra Antilletako... [+]
Aspaldi pertsona oso zatar bat ezagutu nuen, urrun izatea komeni den pertsona horietako bat. Bere genero bereko pertsonengana zuzentzeko, gizonezkoengana, “bro” hitza erabili ohi zuen. Edozein zapaltzeko prest zegoen, bere helburuak lortzeko. Garai hartatik hitz... [+]
2020. urteko udaberrian lorategigintzak eta ortugintzak hartutako balioa gogoan, aisialdi aktibitate eta ingurune naturalarekin lotura gisa. Terraza eta etxeko loreontzietan hasitako ekintzak hiriko ortuen nekazaritzan jarraitu du, behin itxialdia bareturik. Historian zehar... [+]
Hurrengo ariketa egin ezazu zure lantokian, euskaltegian edo gimnasioan:
Altxa eskua Minneapoliseko George Floyd nor den dakizuenok.
Altxa eskua Madrilgo Mame Mbaye nor den dakizuenok.
Altxa eskua Barakaldoko X nor den dakizuenok.
Mame Mbaye manteroa duela zazpi urte... [+]
Horra Libération egunkariak berriki argitaratu duen idazkia:
“Bayonne” bukatu da, Libérationek “Baiona” idatziko du
Hiri baten izenaren erabilpena ohiturazkoa delarik, egunkari batean izen horren erabilpena aldatzea zaila da. Alta, irakurleen... [+]
Eusko Jaurlaritzak eta Arabako Foru Aldundiak Datu Zentroen instalazioei ateak irekitzen dizkiete horiek arautzeko legedia sortu aurretik. Bilbao-Arasur Dantu Zentroarekin, bere lehen fasea gauzatuta, eta instalatzea amesten duen Solariaren Datu Zentroarekin, 110.000 m2... [+]
Otero jauna, garai honetan artzain honek ez du tarte handirik izaten ezertarako, justuan ibiltzen naiz, baina gaurkoan ezin utzi erantzun gabe zure azken kolaborazioa. Izan ere, sortu didan egonezinak pisua du. Haserrea ere astuna egiten zait. Ez pentsatu, ordea, dela zenbait... [+]
Duela gutxi, asteburu berean, Ertzaintzak bi salaketa jaso ditu: lehenengoa, emakume kolonbiar batena; lekukoen arabera, ertzainak kolpeka jarraitu zuen lurrera bota ondoren eta konorterik gabe zegoela; ospitalean garuneko edema eta paralisi partziala diagnostikatu zizkioten... [+]
Frantziskok "Franciscomanía" zeinuarekin hasi zuen bere Aitasantutza. Fenomeno soziologiko horri esker, Vatikanoko boterearen zirrikituak aldez aurretik ezagutzen ez zituen gaztetasunaren ikono eta Elizako aldaketa-haizeen intsuflatzaile bihurtu zen.
Era berean,... [+]
Euskal Herriko Mugimendu Feministak aurtengo Martxoak 8ko mobilizazioak "faxismoaren, erreakzionarismoaren eta zapalkuntzaren aurkako aliantzak" ehuntzean ardaztu ditu.
Kepa Kortak Naiz-en idatzitako “Musikariaren jakituria” artikuluan faxismoa definitzeko... [+]