O Batua fundouse en Baiona
- Euskaltzaindia celebra o seu centenario, e no mesmo tempo medio século de eúscaro unificado. O Concello de Bilbao anunciou que ten previstos oito actos con motivo da celebración do Día do Xubilado. O primeiro tivo lugar en Baiona, na casa do pobo, o 13 de setembro. E por que en Baiona? Nesta cidade déronse os primeiros pasos sobre o eúscaro unificado no curso 1963-1964.
Desde novembro até o verán seguinte, durante oito meses, oito euskaltzales reunímonos cada semana ao amparo da asociación cultural Euskal Secretaría-Cultura, na sala que lle preparaba a recentemente creada Enbata, na rúa das Cordelias, 14, no piso superior da Imprenta deas Cordeliers.
Quen eramos: Desde o PNV Jesús Solaun e Telesforo Monzón, desde ETA Eneko Irigarai e Txillardegi, desde Enbata eu, ademais o tres curas francos que traballaban na liturxia vasca: Andiazabal de Urruña, Jean Hiriart de Urruty e Roger Idiart de Azkaine.
En xeral, catro euskaltzales de Hegoalde e outro catro de Iparralde, quizais grazas ao lugar principal que o labortano ocupou durante moito tempo na literatura vasca.
Para iso, Txillardegi tomou a iniciativa. Foi el quen nos reuniu, en base a dous alicerces: por unha banda, os partidos vascos, por outro, os novos sacerdotes labortanos que falaban da liña aberta polo Concilio Vaticano 2.
Todo o traballo emprendérao el, porque xa empezara a pensar no tema, e ademais era o que tiña máis aptitudes entre nós.
Como membro correspondente da Academia da Lingua Vasca, tentou empuxar a Euskaltzaindia, polo menos dúas veces por carta, pero en balde: para iso non había maioría, porque moitos dos pombais de boa idade non estaban dispostos a moverse.
Descorazonado, pois, pola vía oficial, Campanilla tomou un carreiro, tan débil como audaz, que debese ter éxito inesperado. Seguramente contaba con argumentos sólidos e fundamentos.
Para levar a cabo o traballo deste oito meses, celebramos o Congreso de Baiona os días 29 e 30 de agosto de 1964, sábado e domingo pola mañá, sempre na sede da Secretaría Vasca, no primeiro piso do 14 de Cordelia, e os acordos foron os seguintes: 1- Escritura, grafía 2- Declinación 3- Dous axudantes de Aditza (son e teño) no catro tempos principais 4- Un pequeno dicionario de palabras que debían tomar a letra ou a letra H.
Máis tarde, no verán de 1968, Koldo Mitxelena asumiu a dose de Baiona como bautizado e, en principio, fixo aceptar a obra de Txillardegi a Euskaltzaindia. Si Hots Txillardegi é o pai do eúscaro unificado, Mitxelena é o padriño e o pasteleiro do eúscaro batua: si era necesario ese interlocutor para que se lle recoñecese especialmente entre os viveiros nacionalistas, polo menos para tranquilizarlle un pouco máis pola contra; conseguiuno grazas ao seu prestixio, que lle inspiraba un gran aprecio, por unha banda como excombatiente, e por outro como lingüista sabio. A cada un o seu.
Obviamente, Euskaltzaindia non se parou niso: traballou continuamente e sempre na mesma liña, con todos os seus axudantes nas comisións, nas diferentes seccións da lingua: gramática, onomástica, atlas, vocabulario…
O dicionario de Batua recolle as palabras literarias de todos os dialectos: xa apareceu máis de corenta mil, e así nos ofrece un eúscaro extenso, aberto, especialmente aos escritores. Falamos de eúscaro escrito, porque ese é o camiño que tomamos para a unidade, e sempre seguimos. Hai moito por facer, pero se empezamos por aí, onde estariamos hoxe, como dicía Leizarraga, con diferenzas dun pobo a outro, e case dunha casa a outra…
Esta noticia foi publicada por Enbata e trouxémola a ARGIA grazas a licénciaa CC-by-sa.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Duela gutxi, asteburu berean, Ertzaintzak bi salaketa jaso ditu: lehenengoa, emakume kolonbiar batena; lekukoen arabera, ertzainak kolpeka jarraitu zuen lurrera bota ondoren eta konorterik gabe zegoela; ospitalean garuneko edema eta paralisi partziala diagnostikatu zizkioten... [+]
Frantziskok "Franciscomanía" zeinuarekin hasi zuen bere Aitasantutza. Fenomeno soziologiko horri esker, Vatikanoko boterearen zirrikituak aldez aurretik ezagutzen ez zituen gaztetasunaren ikono eta Elizako aldaketa-haizeen intsuflatzaile bihurtu zen.
Era berean,... [+]
Euskal Herriko Mugimendu Feministak aurtengo Martxoak 8ko mobilizazioak "faxismoaren, erreakzionarismoaren eta zapalkuntzaren aurkako aliantzak" ehuntzean ardaztu ditu.
Kepa Kortak Naiz-en idatzitako “Musikariaren jakituria” artikuluan faxismoa definitzeko... [+]
Harea-erloju baten bidez irudikatu ohi da denboraren joana. Ospatu berri dugu Saharako Errepublika Arabiar Demokratikoak 49 urte bete dituela iragan den otsailaren 27an. Urte hauetan guztietan, harearen pisuak ez du oraino estali Saharako populuaren askatasun-nahia eta... [+]
Datorren udaberrian, Stop AHT Zundaketak ekimenak bi urte beteko ditu. 2023ko maiatzean, ADIFek Itza, Sakana eta Goierriko udalei jakinarazi zien zundaketa geoteknikoak eta beste jarduketa batzuk egingo zituela AHTaren Nafarroako korridorea Euskal Y-arekin lotzeko alternatibak... [+]
UEMAk Telegram bidez banatzen duen “Euskararen Hemeroteka” kanalean honoko titularrak irakurri ditut bata bestearen atzetik: “Gipuzkoak euskararen aldeko bide-urratzaile izateko ardura hartu du”, eta jarraian “Udaltzainen hizkuntza eskakizunen... [+]
Azken asteetan zenbait unibertsitatetako ate irekien jardunaldietara joateko aukera izan dut. Semea aztertzen ari da zer ikasiko duen datozen urteotan eta, erabakia hartu aurretik, komeni da aukera guztiak begiratzea. Unibertsitate bakoitzak badu bere misioa, bere izaera, bere... [+]
Ez dira gutxi azken boladan euskara bere onenean ez dagoela eta bere transmisioa bermatuta ez dagoela ohartarazten ari diren ahotsak. Bestetik, inork ez du ukatzen hezkuntzak ezinbesteko betebeharra duenik euskara eta euskal kulturaren biziraupenerako. Erronka estrategikoa... [+]
Ongi etorria eman digu Unai Mendizabalek A eredutik D eredura aldaketa egitea erabaki dugulako Judimendi auzo eskolan. Bidea malkartsua izango dela ere ohartarazi digu Armentia Ikastolako guraso eta Arabako Ikastoletako lehendakariak. Gure esker ona adierazi nahi diogu eman... [+]
Iazko udan ere Alacant aldera hurbildu ginen eguraldi hobea aurkitu nahian eta, urtero bezala, egun batez, Benidorm erraldoian sartu ginen hango giroan murgildu, zerbait hartu eta seme-alabekin izozki edo gofre bat dastatzeko asmoz.
Hiri bitxia da, denetarik aurki dezakezu... [+]
Bost urte igaro dira pandemiaren hasieratik. Pandemia horrek ekarri zuen denok zaintza eredua ezagutzea, inondik inora ere behar bezala ez zebilena. Egoitzetako kutsatzeen eta hildakoen datuak, batez ere pribatuetan, zifra hutsak baino askoz gehiago izan ziren.
2020ko... [+]
Duela aste batzuk, gurean egon ziren El Salvadorko eta Kanarietako emakumeen eskubideen aldeko hainbat aktibista. Sexu- eta ugalketa-eskubideez eta eskubide horiek urratzeak emakumeengan dituen ondorioez aritu gara; hala nola El Salvadorren berezko abortuak izanda homizidio... [+]
Tasa edo zerga turistikoaren eztabaida urtetan luzatzen ari da, erakunde publikoetan ordezkaritza duten indar politikoen artean zabala den arren ezarri beharraren gaineko adostasuna. Eztabaidetako bat da zerga hori zein erakundek kobratuko duen: zenbait udalek (tartean... [+]
Ba al dakizue frantses batzuk harritu egiten direla mugaren alde honetan ere euskaldunak bagaudela jakitean? Ba bai, harrigarria bada ere, behin, Donostian, frantses batzuei entzun nien sinetsi ezinik beren buruari galdetzen: “Saint-Sébastien est au Pays... [+]