Cando chegamos a Hernani empezamos a ver vehículos a unha velocidade de 60 quilómetros por hora e coas posicións claras acesas, que van crecendo a medida que avanzamos. Os símbolos dos Países Cataláns e do País Vasco son utilizados polos vehículos que circulan pola zona.

Chegamos á peaxe de Oiartzun a falta de vinte minutos para o seis da tarde. Alén da peaxe hai uns 20-30 coches parados. Unha furgoneta de “negros” nun recuncho e varios xornalistas toman imaxes dun lado para outro. Tamén están presentes as cámaras de TV3 e A Sexta. Preguntamos ao primeiro coche que está parado que intencións hai e “non sabemos, xa que chegamos antes da hora pensamos esperar aquí e empezar a moverse ás 18:00”, respondeunos.

A falta dun organizador oficial de carne e óso ninguén sabe moi ben que facer, a maioría compórtase de acordo co que fai o coche anterior. Pero a xente vive o desencontro con humor e alegría. Nos estados de ánimo nótase que había ganas de facer “algo”, que o nacemento do Tsunami Vasco tocou a tecla axeitada. Co paso dos minutos vaise multiplicando o número de vehículos que se apilan ao carón e outro da peaxe.

A velocidade de caracol

Empezamos a movernos aos poucos. A desobediente proposta do tsunami consiste en percorrer o camiño até a fronteira a unha velocidade de 60 quilómetros por hora, pero a desobediencia á proposta foi desobedecida espontaneamente. Ou obedecer: A acción, que foi bautizada como Operación Caracol, está máis preto da velocidade dos vehículos que dos caracois a 60 quilómetros por hora. A intervalos regulares, os vehículos circulan a unha velocidade máxima de 10 ou 20 quilómetros por hora, completamente lenta.

Non se crearon caravanas compactas na nosa contorna: a autoestrada está ocupada por grupos dispersos de cinco ou dez vehículos. Agora a 50 metros, agora separados uns doutros a 100; agora co claxon tocamos o in-de-pen-dean-tz-bat, agora mudo; agora saímos do coche e gozamos da imaxe fantasmagórica da autoestrada, agora volvemos ao coche e facemos uns metros.

Desde as redes infórmasenos dos controis da Ertzaintza, das identificacións e dalgunhas actitudes rudas, pero na nosa contorna a presenza é escasa e non hai tensión. Unha furgoneta adiantounos con dificultade, mentres a Ertzaintza a pé ordena avancen. A xente déixalle pasar, máis que avanzar. En sentido contrario pasaron varias furgonetas coas luces acesas e a gran velocidade. Cara ao final vimos ao ertzaina que grava os coches. Algúns sospeitan que as imaxes serán utilizadas polo Departamento de Interior para identificar as matrículas dos vehículos e posteriormente envialas aos seus domicilios con multas ou notificacións. En definitiva, o Goberno Vasco ha deixado claro que para el as liberdades “económicas” das “mercadorías” son máis dignas de responsabilidade que os dereitos das persoas e os pobos encarcerados.

Tirri, achegámonos á fronteira. Utilizáronse dúas horas para percorrer os 12 quilómetros da peaxe de Oiartzun á fronteira (media de 6 quilómetros por hora). Preguntando ao condutor desde o seguinte coche: “Cal é o plan?”; “Non o sabemos, desde a conta de Tsunami dise que a Ertzaintza está a parar coches na fronteira. Recomendan quitar os símbolos antes de chegar, apagar as luces de posición e dar unha versión do que nos quedou atrapado no atasco para evitar multas”. Pero para cando cheguemos non hai control, nin sequera posibilidade de chegar á fronteira. Uns metros antes da fronteira, a Ertzaintza ten cortada a autoestrada e desvía todo o tráfico cara á estrada que conduce a Bera.

Si movémonos/movémosnos durante dúas horas por estradas despexadas, agora todos os recunchos están cheos de coches e camións. O caos é grande pola conxestión e parece que o dispositivo da Ertzaintza, máis que tranquilizar, aumentou a desorde.

Despois de varias voltas conseguimos cruzar a fronteira pola autoestrada. A entrada a Lapurdi foi ocupada por furgonetas do CRS que non permiten a ninguén que quede nela. Tentamos de novo acceder á autoestrada para a volta a Vitoria-Gasteiz, pero a policía cortou os accesos á zona de Gaintxurizketa. Até aquí os quilómetros enchéronse de tráfico. O caos continúa nas estradas limítrofes ás 21:15 horas, cando deixamos atrás a zona e collemos rumbo a Vitoria-Gasteiz.

Abrir co límite pecho

“Desde a solidariedade á colaboración”, dicía un tuit o martes pola noite; “Como nas murallas de pobo, desde a solidariedade até o compromiso”, dicía outro. O martes foi unha iniciativa desobediente e de gran eficacia e eficiencia na xestión. Convocouse e executado nunhas poucas horas. O Goberno Vasco ha realizado as valoracións antes e despois da colapsada, que durou seis horas e ocupou os titulares de numerosos medios de comunicación. Segundo algunhas fontes, rexistráronse até 15 quilómetros de retencións e contabilizáronse centos de vehículos implicados no accidente. O Tsunami Vasco fixo unha valoración positiva, pero tamén chamou a activarnos pola nosa propia iniciativa, sen esperar ao que vén de Cataluña. Desde Cataluña, Tsunami Democrátic deixou aberta a posibilidade de xogar o Balón de Ouro: “Esta iniciativa abre unha fronte de accións conxuntas e combinadas. Nos próximos meses analizaremos o tema". Unha cousa non quita a outra, é posible organizar iniciativas propias e coordinado con Cataluña.

Algúns aspectos de mellora puxéronse de manifesto como é normal, especialmente no que se refire á comunicación. Pero na proposta hase visto que hai ganas, ilusión e músculos. Iso é, sen dúbida, o máis importante. O tempo dirá que aproveite a oportunidade que abriu en Behobia, o pobo vasco. Si polo menos quérese facer un intento, o 18 de decembro non é unha mala data para unirse ao Tsunami de Catalunya, pero organizando un acto propio diferenciado, xa que en Euskadi non hai partido Barcelona-Real Madrid ese día.