A morte é un tabú, non... Que cada un pregúntese cantas veces falou da morte cos seus amigos, coa súa familia, cos seus compañeiros de traballo, e niso atopará a resposta. Seguramente o tema levouse máis silencioso do que se quería ou se necesitaba, falamos moitas veces cunha boca máis pecha do que nos gustou, pór as palabras no tamaño, etc. Énos normal culturalmente. Dámoslle as costas á morte, di Maddi Nazabal, “aínda que Hannah Arendt lémbranos que a morte é a única calidade que compartimos todos os seres humanos”. Antes a morte nas casas era máis presente na sociedade, na que se producían as veladas. Hoxe queda no hospital.

No podcast Preguntas Salvaxes, Maddi Nazabal e Iñigo Martínez puxeron o foco nos nenos, xa que se trata dun podcast que analiza a filosofía infantil. De feito, é moi coñecida a tendencia a protexer aos nenos da morte. “A avoa foise”. Onde foi?

Nazabal tivo outro tipo de experiencias en talleres de filosofía infantil. De forma natural saíu a pregunta “que pasa despois de morrer?”, un tabú que non existe entre os nenos. Nestes talleres, os nenos achegáronse máis á morte que á curiosidade. E, ademais da morte, moitas veces preguntábase “que pasa antes de nacer?”. Nos talleres de filosofía infantil os condutores do programa non responden –a ver quen é capaz de responder a estas dúas preguntas– e, en moitas ocasións, eles mesmos chegaron a casa con máis preguntas. Esa é a beleza da filosofía.

Recomendouse un libro no que se recollen de maneira interesante este tipo de preguntas: Hili, escrito por Uxue Alberdi e ilustrado por Araiz Mesanza. En definitiva, porque pensamos en morrer porque estamos vivos. É un libro que non só pode traballar a morte con nenos, senón que tamén pode servir para adultos.

E os adultos, que relación temos coa morte?

Sabemos que, de feito, a nosa morte pode ocorrer “en calquera momento”, que podemos ter unha enfermidade, un accidente... Pero, como sinalou Nazabal, “é curioso: estamos a facer previsións continuamente, seguindo o ritmo da vida”. Organizando as vacacións coa marxe dos meses, facendo plans de previsión do banco, cousas a longo prazo, soños, ilusións... Pero a medida que se avanza a idade, non se pode dicir con certeza que ben ou a partir de que momento, polo si ou polo non o home comeza a baixar as previsións, a non abrir tanto o calendario... O mar achégase.

Estas lemas, desexos ou pretensións para o autocuidado e para o coidado especial da saúde, canto teñen de medo á morte os humanos ou de alargar a morte o máis posible? Ou como puxo Nazabal sobre a mesa: coidámonos tanto por medo á morte, ou por meditar “ben” a imaxe física e persoal?

Ten unha corda longa preguntar como cambiamos culturalmente, que relación temos agora coa morte e, sobre todo, co duelo. Pero o terceiro capítulo do podcast Galdera Basatiak rendeuse en algo máis de media hora, xa que non busca respostas, senón que pretende ser un estímulo para o oínte.