O científico Johannes Schmidt durante a expedición Dana II (1928-1930) descubriu que a medida que se afastaba da costa europea as larvas de anguías eran cada vez máis pequenas. Os máis pequenos foron achados no Mar dos Sargazos (noroeste do Atlántico), cun corpo transparente e plano, de até 5 cm de altura. Desde entón sabemos que as larvas realizan unha longa migración a partir dela. Nesta viaxe de até dous anos na sardiña, as correntes desprazaranse até a costa do Mar Báltico, o Mar do Norte, o Golfo de Bizkaia, o norte de África e o Mediterráneo. Algúns quedarán na costa ou nos amigos. Na nosa costa, con todo, penetraranse no estuario. Nese momento, realízase a primeira metamorfose, desenvolvendo os dentes e o corpo longo e redondeado, transformándose nunha angula transparente. No caso de que estas angulas, cuxo sexo non está definido polo seu nacemento, atópense en altas densidades, a maioría desenvolveranse no futuro como machos; no caso de que sexa pouco, mellor femia para garantir a supervivencia da especie.

No estuario, a primeira benvida pode ser a dos pescadores locais, sobre todo na época da lúa nova. En caso de superalo, continuarán remontando o río, desenvolvendo a pigmentación (cor) a medida que crezan e transformándose nesa anguía que é a estrela do río. As femias, xeralmente maiores que os machos, permanecerán no río entre 10 e 20 anos, até alcanzar a madurez sexual; os machos, entre 6 e 12 anos. Cada vez máis cara ao norte, o río atoparase máis longo e, chegado o momento, sufrirá a segunda metamorfose da súa vida e converterase nunha anguía de prata para iniciar a migración de regreso. De feito, cada exemplar terá en conta, como baleas, a súa traxectoria de neno ao longo de toda a súa vida grazas a un mecanismo de orientación baseado no magnetismo. Nese momento tamén se desenvolverá o aparello reprodutor. Así, unha vez chegados ao Mar dos Sargazos, mergullaranse na profundidade abisal (200 – 1.000 m) e cada femia liberará uns 20 millóns de ovos que os machos fecundarán con esperma (fecundación externa). Posteriormente, as anguías morrerán. Os ovos, que aínda non foron vistos no mar, converteranse en larvas, iniciando unha nova migración.

O ciclo de vida non é o suficientemente difícil, e as variacións das correntes poden provocar graves consecuencias na supervivencia dos estadios temperáns. Ademais, na Península Ibérica, o 80% dos hábitats naturais das anguías veranse afectados pola presenza de centrais hidroeléctricas e muros como encoros que atopan no seu regreso cara ao mar. Ademais, entre as reservas acumuladas polas anguías para facer fronte a esta viaxe de retorno atopáronse restos de contaminación das augas dos ríos. Todo iso, xunto coa pesca. Pois as medidas a este respecto, das 100 angulas que chegaban ao noso país antes da década de 1980, actualmente só chegan a 8. No Mar do Norte só ou menos, segundo o ano. Hai que ter en conta que nos referimos a unha única poboación, é dicir, que unha anguía vasca pode unirse a unha norueguesa no Mar dos Sargazos. En base a iso, aínda que se tentou garantir a pesca dos ríos do norte repoboando coas angulas do sur de Europa, non está claro si as angulas movidas son capaces de volver no seu camiño ao converterse en anguía de prata.

Dado que o crecemento da especie é lento, ademais das femias que van reproducirse, a clave é coidar tamén ás pequenas, e o mellor para iso é deixalas soas. Segundo a Unión Internacional para a Conservación da Natureza, a anguía europea está catalogada como de alto risco. Pero cando se compra o quilo a 1.200 euros, non é pola coquetería, senón polo desexo de tragar un status. O dano a estes petos non se pode equiparar co dano á especie. Moitos dos famosos cociñeiros xa optaron por non ofrecer angulas nos seus restaurantes. É un sinal de que se fixan nas palabras dos científicos. No meu caso, collerei unha chea de gulas e empezarei a pintar os ollos para que teña a caixiña preparada para ouvir os tambores. Sempre alegre.

ANGUÍA RIO Anguilla anguilla

GRUPO: Vertebrado / Peixe.
TALLA: larvas menores de 5 cm; angulas de 6 a 8 cm; anguías de até 150 cm. As femias adultas poden duplicar a súa idade e tamaño.
Que come? Larvas, lombrigas, crustáceos, moluscos, peixes pequenos...
NIVEL DE PROTECCIÓN Especie vulnerable no Libro Vermello de Vertebrados de España.