A proposta, que expuxo este xoves na carta publicada nO País, consiste basicamente nunha convención constitucional sobre a territorialidad para dar novos pasos no autogoberno, interpretando máis amplamente a Constitución española, sen necesidade de reformar a mesma. O obxectivo sería recoñecer o carácter plurinacional do Estado español e lograr un novo pacto que faga realidade a bilateralidad.

O Lehendakari considera que é hora de superar establecer na Constitución española en 1978. Recoñece que foi entón cando se fixo un esforzo por recoñecer os caracteres nacionais do Estado, pero a través de LOAPA e outras leis centralizadoras di que finalmente se abandonou o Estado plurinacional e impúxose un proceso de recentralización, o que deu lugar á extensión da fórmula do “café para todos”, co camiño aberto aos Territorios Históricos até a formación do Estado das autonomías.

Urkullu di no seu artigo de opinión que até o século XVIII o Estado español foi plurinacional e que habería que recuperar esa situación. Como fixo noutras ocasións, puxo como exemplo de bilateralidad o concerto económico que vén de entón e considera que este modelo debería estenderse ao ámbito político.

Expón dous pasos para alcanzar este novo pacto co Estado. En primeiro lugar, establecer un preacordo sobre autogoberno no que se determinen os principios básicos para a nova convivencia, como o cumprimento do aprobado nos estatutos, o recoñecemento da plurinacionalidad, a bilateralidad, o sistema de garantías ou a capacidade de decisión. En segundo lugar, no prazo dun ano convocaríase a propia Convención Constitucional, un espazo para discutir o previamente establecido e propor un novo pacto. Con todo, coa composición deste ámbito non se especifica nada.

Listo para escoitar, non máis

É tempo postelectoral en España e o PP e o PSOE tratan de formar un goberno. Pero non só eles, nin sequera cos seus aliados máis próximos, senón que as forzas abertzales da periferia serán clave nas decisións de goberno, especialmente as nacionalistas vascas e catalás.

Neste contexto chegou a proposta de Urkullu, que ninguén lle pechou as portas de forma violenta, pero que se recolleu con frialdade. Desde o Goberno de España, o PSOE e o PP pronunciáronse varias voces sobre o tema, mostrando distintas posturas. Desde o Goberno tomouse ben a proposta: está ben falar, nós estamos dispostos a facelo; a proposta é respectuosa, pero iso non é o noso camiño. Máis ou menos. O portavoz do PSOE foi máis exixente: si, poderíase falar, pero a fronteira é a Constitución española, que hoxe define perfectamente cal é o modelo territorial do Estado.

Desde as liñas do PP tamén existiron posicións similares: recollen respetuosamente a proposta, pero a actual Constitución española é a única referencia e limitación. E desde algunhas autonomías gobernadas por eles, como os presidentes dos gobernos de Andalucía e Galicia, tamén falaron neste sentido: é bo falar, pero se falamos, será “café para todos”, é dicir, para equiparar as competencias das demais autonomías coas das autonomías históricas, e en ningún caso para que estas últimas teñan máis dereitos. Non utilizaron esas palabras, pero detrás da súa mensaxe está iso.

O Goberno catalán tamén mostrou unha actitude moi clara: acóllense con respecto á proposta, pero os seus fundamentos son a autodeterminación e a amnistía, e seguirán traballando nestes camiños. Neste sentido, subliñouse desde diferentes puntos, como o diario Gara, que o lehendakari Urkullu utiliza agora o “poder de decisión” e non o “dereito a decidir”.

Como explica Urkullu na carta, desde Euskal Herria non se pode impor nada ao Estado, pero non ao Estado nin ás nacións, e por iso entre os principios habería que ter en conta a “capacidade de decisión” pactada por pacto. Non profunda niso, pero entre dous suxeitos decidiríase o que un quere. Ademais de ser unha forma curiosa de decidir, non pasou desapercibida que abandona a “facultade”, en concreto: “capacidade de decisión cuestionada”.