Nesta época do ano, coa primavera, acordámonos de toda unha semana que se chama Semana Santa. Talvez máis en recordo das pequenas vacacións que pensando en santidade. Despois dun longo inverno, quen non quere eses días? As vacacións do cinco días nesta época, co sol cálido, gozamos moi ben. Pero non todos pasamos da mesma maneira estes días sinalados sen traballo. Hai un grupo de xente que quizá se vai reducindo ano tras ano, que se move coa súa relixión ou coa súa fe e crenza nestes días “Santos”, aínda que se utilice para facer un pouco de turismo ou para descansar.

Eu mesmo podería estar no grupo ou fóra del, pero mirándoo. Aínda que estivese en ambas as cousas –iso sería a física cuántica–, non me negaría a facer algunhas reflexións, sinto a necesidade e paréceme axeitado facelo por escrito.

Para empezar, quero dicir que tanto as reflexións como as opinións son miñas –polo menos as que escribín– e que non teño intención de oporme a ninguén nin a nada. Por tanto, non quixese que ninguén sentise desprezado, insultado ou marxinado. Quero mirar polo portelo do século XXI á praza das celebracións de Semana Santa, desde esta zona silenciosa na que me atopo hoxe, envolta, abrindo outras xanelas que me rodean. Algúns os abrín onte: a xanela do Leste, que trae aire cálido e silencioso; a do Oeste, que che refresca cun toque de razón; a xanela do tres grandes relixións, un aire frío e violento, pero que hai que abrir. Hoxe abro a xanela da filosofía (sobre todo o que se chama “peremne”), a nova xanela da neurociencia e a pequena xanela da física cuántica, importantes.

Desde esta distancia ven perfectamente polas rúas seguindo os mesmos camiños que foron percorrendo ano tras ano, os pasos que representan os diferentes momentos da paixón de Jesús de Nazaret bailando, alá e cara aquí, coas luces das velas acesas vibrando. Quen diría que baixo ese trono, oculto, van máis de 50 homes, como sardiñas en lata, un paso de máis de mil quilos de peso que non poden resistir.

Un desfile, terrible, interminable. Tampouco falta o son de trompetas e tambores para que os costeiros non perdan ritmo. Os longos intervalos dun paso a outro tamén están ben cheos. Non falta un cucurucho alto. Incluso os que van descalzos son moitos, dise que son penitentes. Cunha cruz sobre o ombreiro tamén ven moitas, todas en fila, unha detrás doutra. Vinos á vista, sobre as costas, sobre as carnes vermellas, os recunchos manchados de sangue, que se castigan a golpes. Non hai ninguén que poida denunciar a esa brutalidade? Iso é máis que un mal trato aos animais.

Fe, crenza? Vendo todo isto, quen non diría que aínda hai fe no home. E estou convencido de que neses desfiles as persoas que aparecen facendo tal penitencia fano pola fe. Así era a fe fai 2.000 anos, 500 anos, onte e hoxe tamén, no século XXI. En que cambiou entón o ser humano e a súa actividade durante todo este tempo? Moi pouco no existencialismo cristián (aínda que a palabra e a corrente son novas). As relixións non fixeron progresos. O home e Deus viven apartados. Foi afastado pola fe mesma.

Sempre relacionamos a fe coa relixión, pero crer ou non crer é algo que nos está funcionando en todo momento. A mentira e a crenza sucédense. Din que usamos moito a mentira, moitas veces sen querer, inconscientemente, pero tamén creemos niso. Fe e crenza é o mesmo, aínda que pareza algo máis profundo cando falamos de fe. Homes e mulleres crentes cantan na igrexa “creo, creo”. Crer é ser crente.

A fe é un parto do noso cerebro. Necesita crer. O cerebro necesita o primeiro e o futuro para seguir cos seus traballos, non lle gusta o presente. As relixións están baseadas no sucedido e na crenza do que vai suceder. Por tanto, no primeiro e no despois. O presente da mente é o pensamento mesmo. Pero o que pensa é o pasado ou o futuro.

Así que esquéceche do que dixo Descartes (“Cogito ergo sum”), achégache ao teu corpo e á túa contorna e deixa de pensar demasiado. Sentir é agora. Non se pode vivir no pasado e no futuro –iso só pódeo facer a mente– senón no presente. Escucha os latexados do teu corazón, descobre a túa respiración, ve florecendo as primeiras flores do xardín, abraza o que amas, ao redor… todo iso é o presente. Deus está alí, está contigo. É a vida mesma. Non hai fracturas.

Necesitamos a cabeza para funcionar no día a día, pero basta. Observa os seus pensamentos porque poden facer moito dano nun mesmo e nos demais, xeralmente sen sabelo.