Como resumiría os primeiros 100 días nun titular?

Aos 105 días a cidade volve funcionar.

Como lembra o 28 de decembro?

Foi un día moi ilusionante. Estes días son moi bonitos. Recibimos ese día con moitas expectativas. Cunha nova sensación. O outro día [2015] diciamos que non queriamos ser unha anécdota na historia da cidade. Agora dicía que as cousas cambiarán para moito tempo. O 28 de decembro todo isto toma forma. Foi moi bonito. A xente estivo excelente na rúa.

Comparando as amoestacións de 2015 e 2023…

Foron as mesmas ilusións, pero quero subliñar unha cousa: esta non é a segunda parte de nada. A lexislatura 2015-2019 tivo o seu papel para mostrar a Pamplona a existencia dunha nova forma de facer as cousas. Iso foi moi importante. A semente plantada naqueles tempos floreceu agora. E durará no tempo.

Para poder permanecer no tempo necesitades PSN, polo momento. Que importancia política dálle ao cambio de posición do PSN de Pamplona?

Foi moi importante. O que se conseguiu agora é chegar a un acordo e crear un modelo despois de estar historicamente de costas non se cantos anos. Ademais, este modelo será exportable co tempo e manterase no tempo. Iso tamén ten as súas voltas. Estamos nun momento de amplo consenso, temos que chegar a consensos amplos e para iso temos que ser moi xenerosos.

O PSN tomou a decisión por convencemento ou o PSOE forzado?

Creo que foi convencido. Así nolo dixeron. Habería que preguntarlles pola reflexión interna á que chegaron. Eu hei visto que a fecundación se fixo aquí, que aquí se xestionou o embarazo e que o bebé naceu aquí.

Di que é un modelo exportable, pero non se levou a outros concellos de Nafarroa Garaia. Por que?

O pasado demóstranos que debemos ter paciencia estratéxica e que un valor é a discreción. O que hai que facer é traballo. Sempre digo: cando empezou a xestarse, a xestionar o cambio actual? Seguramente esa mesma noite escoitamos “Adeus, Asirón!”. Esa mesma semana empezamos a traballar e despois duns anos ese labor deu os seus froitos.

Será exportable o modelo á CAPV?

Gustaríame pensar así. Que será exportable a todas partes. A medida que demostremos que isto funciona, verán que se pode exportar lentamente. Na CAPV e en todas as institucións.

Estás satisfeito cos acordos alcanzados co PSN e con Geroa Bai e Zurekin?

Moi contento, dez de cero a dez. Esta é a única vía. A aritmética non dá outra vía. Claro que prefería que EH Bildu tivese maioría absoluta, pero sabemos que iso non é posible. Cos mellores resultados de EH Bildu de todos os tempos contamos con oito concelleiros desde o 27. E a radiografía de Pamplona é así. Formamos o grupo de Cristo con estes oito concelleiros, pero para conseguir a maioría temos que saír da nosa oficina e acudir aos demais, algo que non podemos esquecer durante un minuto.

Creo, modestamente, que no acordo que teñen co PSN o eúscaro menciónase de forma bastante difusa. Din que se promoverá, pero respectando a realidade sociolingüística. Cal é a túa lectura? Até onde podedes chegar? Que van facer?

En políticas sociais e noutros ámbitos será moi fácil chegar a un acordo co PSN, pero é evidente que en política lingüística estamos máis lonxe. Deberemos actuar no referente ao eúscaro, facendo moito traballo, moita pedagoxía e ás veces con paciencia. Así, aos poucos chegaremos ao consenso. Sempre dicimos que o importante é ampliar os dereitos dos vascos, e iso é o que estamos a facer. Estamos en proceso de tramitación. Tendo paciencia e xogando coa pedagoxía conseguiremos cousas. Estou seguro.

Citar medidas concretas?

O acordo programático di que imos elaborar un plan de normalización. Iso é o que imos facer e é o momento de escribir e de concretar. Eu podo dicir que nestes cen días déronse pasos. Por exemplo, no que se refire aos medios de comunicación, Enrique Maia eliminou os medios de inserción da publicidade institucional nos medios de comunicación en eúscaro. E nós resolvémolo. Destinaremos o 20% da publicidade institucional aos medios de comunicación en eúscaro, porque cremos que os vascos tamén teñen dereito a recibir publicidade das súas institucións.

Na pasada lexislatura había unha normativa moi restritiva en torno ao eúscaro, pero UPN tampouco o cumpría. Para que se cumpra, reunímonos cos responsables de todas as áreas para garantir o bilingüismo en todas as áreas. Ampliamos o orzamento do Servizo de Eúscaro e subimos a 10.000 euros as bolsas para aprender eúscaro. Isto significa que se entregarán todos os que se soliciten. Iso é o que conseguimos en cen días. A partir de agora imos facer máis.

O grupo Administrazioa Euskaraz denuncia que na primeira convocatoria de emprego que realizastes, para completar as listas de substitucións de oficiais administrativos, non valorastes o eúscaro como mérito. Por que? Que pasou?

Iso tamén hai que aclaralo. Ás veces non coinciden como suceden as cousas e como se contan. En primeiro lugar, o que se está facendo é unha lista provisional para substituír as vacacións de verán. Por que? Porque até agora non había ninguén nas listas e non podíase garantir que os traballadores que van de vacacións no verán teñan un substituto. Necesitabamos un procedemento rápido, e para poder facelo rápido, en lugar de facelo por concurso-oposición fixémolo por oposición, e nas oposicións non se poden valorar méritos, non se pode considerar como mérito nin o eúscaro nin ningún outro. Isto é o que fixemos cando xa temos garantido que a substitución do persoal con perfil de eúscaro realizaraa o persoal con perfil de eúscaro. Pero para cubrir os postos definitivos, claro que o eúscaro será mérito, como cómpre.

Falou de persoas sen fogar o día en que tomou posesión. Que conseguistes estes cen días?

Fixemos moito traballo, pero non podemos falar de logros, porque non podemos pór ningunha medalla mentres unha persoa dorme na rúa. Duplicamos os recursos. Cando entramos había un refuxio con 58 prazas e hoxe hai dúas con 112. Ademais, hai máis tickets para durmir en pensións e hoteis. Pero algo vimos: estamos lonxe de chegar a unha solución, porque é un problema global, porque no 100% de Pamplona non se pode resolver.

Desde a dereita mediática, varias persoas insistiron en que seguen pasando a noite na rúa e que as persoas sen fogar envíanllas fóra en autobús.

Tamén é moi curioso. A concesión de billetes de autobús é un recurso de asistencia a persoas sen fogar que circulan de forma itinerante, e é unha medida incluída na Ordenanza Municipal de Alta Exclusión, no seu artigo 8, para garantir a reincorporación voluntaria destas persoas ao lugar de empadroamento. Eles sábeno [as autoridades da UPN], e a señora Ibarrola especialmente ben, porque na pasada lexislatura, cando gobernaban Navarra Suma e Maia, repartíronse 2.800 billetes de autobús; e en 2023, entre Maya e Ibarrola, en total, 1.197. A verdadeira pregunta é: como é posible que queiran converterse en titulares o que eles mesmos facían? Que moral hai nunha persoa capaz de facelo?

Avánzase coas obras do corredor de Beloso, aínda que van supor a talla de máis de 100 árbores. As asociacións Gurelur e Gure Zuhaizti pedíronvos que o abandonedes como unha barbaridade desde o punto de vista medioambiental.

Non hai outro remedio. Non é posible abandonalo. Desde o principio dixemos que non é o noso proxecto. Recordo que no pleno de maio o presidente Borja Izagirre explicou no pleno que EH Bildu non vía adecuado este proxecto e que había outras alternativas. Sabedes que o proxecto foi elaborado polo Goberno de Navarra e que Enrique Maia asinou un convenio co Goberno aprobando os cortes de árbores. Tras as eleccións, Ibarrola licitou e adxudicou este proxecto. A partir dese momento non retrocedera. Nós atopámolo deseñado, licenciado e adxudicado. Unha vez abandonados, perderiamos catro millóns de euros do fondo europeo Next Generation, teriamos que indemnizar ás empresas afectadas e entrariamos na prevaricación. Que podemos facer? Paliar ao máximo os posibles efectos. Pediuse aos servizos de xardinaría que analicen que árbores pódense replantar. Para decembro de 2024 garantiuse a replantación de todas as árbores. E estamos a estudar como solucionar os efectos do tráfico. Pero non podemos facer máis que iso.

A maioría das sociedades memorial solicitáronlles a demolición do Monumento ás Caídas. Que van facer?

Nós queremos seguir co noso guión. Nós demos os primeiros pasos [na lexislatura de 2015]: desobirios e cambio de nome da praza do sinistro conde Rodezno. Seguimos coa mesma intención. Temos que facer algo importante. No seu día organizamos un concurso internacional de ideas. Saíron ideas moi bonitas. Hai sete anteproxectos seleccionados. E entre elas atópanse todas as posibilidades, incluída a resignificación e a demolición, a diferentes niveis. O que hai que facer agora é seguir con isto e dar voz á xente. Se a demolición total que propoñen estas sociedades memorialistas é a que máis consenso consegue, seguiremos con iso.

Moitas asociacións memorialistas son asociacións de vítimas. Non ten especial peso que a resignificación non sexa posible?

O Monumento ás Caídas e a praza da Liberdade é un lugar moi especial e importante en Pamplona. Ante isto pode haber posicións moi diferentes. Vostede pode estar a favor da derriba, de deixalo como eu está e da resignificación dos técnicos. Por iso temos que falar entre todos e chegar a un acordo. Ademais, tendo en conta que o problema non só é memorial senón tamén urbanístico.

O Plan de Vivenda será un dos eixos da lexislatura. Que expoñen?

O plan de vivenda prevé a construción de 1200-1600 vivendas nos próximos oito anos. Deles, 800 están destinados ao aluguer social e novos. Queremos crear unha figura especial para a emancipación xuvenil. Á parte diso, está o desenvolvemento de Donapea. Alí poderanse construír 5.000 vivendas, e esperamos que a metade sexan protexidas. Ademais, subiremos a catro millóns as subvencións para a rehabilitación de vivendas. A vivenda é un problema moi grave. A presión das vivendas nestes momentos atópase en Pamplona como máximo histórico, sen perspectiva de descenso. Un dato impresionante: a idade media de emancipación en Pamplona sitúase en 29,4 anos. Debemos axudar a dar unha solución a iso.

Tamén puxeron en marcha a rehabilitación de Sarasate. Que van facer?

É unha pena como está neste momento. Hai unha especie de trincheira que separa a Zona vella do Ensanche. É unha gran oportunidade, máis que un problema. O proxecto xa está en marcha. Esperamos que o 1 de xaneiro comecen as obras e finalicen na primavera de 2026.

Acaban de aprobar os orzamentos de 2024. Debería ser normal, pero non se pode esquecer que na última década aprobáronse moi poucos orzamentos no Concello.

Nos últimos oito anos as contas saíron adiante unha vez, e fixérono con trucos e mentiras, durante a pandemia. O PSN decidiu axudar na emerxencia a sacar adiante os orzamentos e logo se arrepentieron. A dereita mostra que está illada e que non sabe sacala dese illamento. A nós tócanos mostrar que as cousas se poden facer doutra maneira. Sei que os orzamentos non son un tema moi querido para a cidadanía, pero os que estamos nas institucións sabemos que é imprescindible, vital.

En canto aos Sanfermines, seguirás sen lanzar o chupinazo.

O 2015 [amoestación] foi o meu chupinazo. O 28 de decembro, outro. E ademais hai un gran privilexio que se pode botar e que se deixe en mans de alguén que merece máis a pena decidir.

Foi outro chupinazo levar a testemuña na Korrika na praza do Concello?

O día da carreira vin que manteño a capacidade de emocionarme. Na garganta púxoseme un gran nó. Recordo que antes estaba no euskaltegi Korrika, na zona de Artaxona, co meu irmán. Ao cabo de poucos anos, o traslado da testemuña a Pamplona como alcalde foi moi especial.

Haberá barracas políticas en San Fermín?

Non sei si hai demanda respecto diso. Discútese moito sobre os espazos de San Fermín. Como en todo, a última palabra sairá da Mesa de San Fermín. A mesa reúne a 100 asociacións que forman a alma dos Sanfermines. O que sae de aí é para nós a biblia.

Pero, haberá espazo para os Sanfermines Públicos?

Está pendente e decidirase nese foro.

Rakel Arjole, novo presidente da Federación de Penas, afirma que é contrario aos touros. Ante isto, que?

Non sei por que, pero todos os medios pregúntanme polos touros. Sempre contesto o mesmo, porque non teño outra resposta, aínda que saibamos que iso prodúceme contradicións. No século XXI, organizar o lecer en torno ao sufrimento dos animais non ten lugar. Cando digo isto, os defensores dos touros danme a madeira. Pero ao mesmo tempo digo que teño claro que neste momento non podemos imaxinar os sanfermines sen que os representen. Onde lévanos iso? Reflexionar. Que facemos cos Sanfermines? Teño moi claro que ese debate hai que facelo na rúa, e non nestas salas [no concello]. Esta decisión non pode ser tomada por un alcalde.

Pero está claro que temos que repensar os sanfermines.

Si, sen dúbida. Os Sanfermines non son de fai 100 anos. Os Sanfermines sempre foron reflexo da sociedade. Como a arte. A medida que a sociedade evoluciona, os sanfermines deben evolucionar. E cando isto ocorra, as institucións deberán dar unha resposta axeitada á evolución da rúa.

Que pasará o 7 de xullo na rúa Kuria? O acordo co PSN fai referencia a ese momento.

Nada. Espero. Sempre digo que en Pamplona todas as persoas teñen dereito a circular pola rúa sen que se lles ofenda. Tamén os concelleiros. Tamén en San Fermín. Tamén na rúa Kuria.

Es profesor. Que nota dá aos primeiros 100 días?

De cero a dez, poríalles un nove. Non a min, pero si aos nosos equipos de traballo. Un nove aos concelleiros do meu grupo. Tamén aos de Geroa Bai e aos de Contigo.

Os de Geroa Bai din que estades a ser moi pragmáticos e posibilistas, como os de Geroa Bai.

Si? Non sei como tomalo, pero sen dúbida somos diferentes. E niso consiste o mérito.