Aritmética
- Non fun nunca moi hábil en matemáticas. Con todo, teño un gran respecto pola ciencia que detalla os números, porque a miúdo utilizo os números para cultivar a memoria. Pero coas datas son bastante hábil.
As experiencias que vivín encáixanse a través das datas, como pezas dun puzzle.Por exemplo, son 25 + 5 anos desde que nacín en Remeira Rukoma (África) en Ruanda; 25 + 3 anos desde que a miña nai e eu tivemos que fuxir de alí por causa da Guerra Civil; xa son 25 + 1 anos desde que se encheron once e un outeiro de Ruanda de machetes ou mortos. Os franceses chamaban ao país Le pays aux mille collines, a pesar de todo.
Desgraciadamente, en Euskadi tamén
botaron 25 + 15 anos a máis dun preso vasco, a pesar de que esta operación aritmética lévanos ao erro de moitos de nós; desgraciadamente, sabemos que en Madrid aman a teoría do Caos.
A estas alturas, o lector deuse conta de que o número vinte e cinco é bastante especial: o par, a cuarta parte dun século ou unha porcentaxe, o múltiplo do número cinco… etc. Pois ben, fai 25 anos que o meu pai entrou por última vez nun café de Kigali e quedou moi impresionado. Un, dous, tres, catro… Atopou a uns vinte e cinco militares de Estados Unidos que tomaban café tranquilamente, no país de Tutsi e Hutus, nun café sucio. Non lembro moito daquela época. O seu pai, con todo, volveu ao País Vasco moi alterado. Non pregunto demasiado en casa, porque a vida se pode parar si un lembra demasiado o horror. Creo que o Coronel Roméo Dallaire e o meu pai están condenados a ser pesadelos para sempre.
Volvendo aos números, esta fórmula que apliquei nestes anos tamén me parece útil para estes tempos. Por exemplo, son 25 – 1 anos desde que comezou a guerra de Siria ou do gas, e 25 – 4 anos desde que as potencias occidentais incendiaron a polvoreira de Libia. Si o meu pai e eu achegabámonos/achegabámosnos ás capitais de Damasco e Trípoli, seguramente atopariamos cafetarías cheas de soldados estadounidenses e rusos.
Desgraciadamente, en Euskadi tamén botaron 25 + 15 anos a máis dun preso vasco, a pesar de que esta operación aritmética lévanos ao erro a moitos de nós; desgraciadamente, sabemos que en Madrid aman a teoría do Caos.
Agora toca falar sobre o cambio climático e as novas tecnoloxías. Pois, como estaremos dentro de 25 + 25 anos? Media enfermidade se somos capaces de realizar a operación sen calculadora.
Karlos Aretxabaleta Txapel
Profesor de eúscaro
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Azterketak amaitzearekin batera ohikoak bihurtu dira ikasleriaren artean, urteko garai honetan merkeak diren hegaldiak hartu eta adiskideekin bidaiatzea. Horrela egin dut neuk ere eta Londresera joateko aukera izan dut. Ildo beretik, bertan “euskaldun” pilarekin egin... [+]
Ez dakit nondik hasi, egia esan. Ordezkoa naizen heinean –irakaskuntzan ikasturte gutxi batzuk daramatzat lanean– eskola ugari ezagutu ditut Nafarroa, Bizkai eta Araban zehar. Lankide izan ditudan irakasleekin euskal eskolak dituen gabezien inguruan hitz egiten... [+]
Alberto Martinez Eusko Jaurlaritzako Osasun sailburuak argi dio: ez ditu mediku euskaldunak aurkitzen, eta euskarazko osasun arreta ezin da bermatu mediku egoiliar (formazioan dauden espezialista) gehienak kanpotarrak direlako. Mediku euskaldunak bilatzea perretxikotan joatea... [+]
“Gogo eta gorputzaren zilbor-hesteak: bi kate. Bi kate, biak ebaki beharrezkoak: bat gorputzaren bizitzeko, bestea gogoaren askatzeko”. Hala dio Mikel Laboaren kantak; hala izan da belaunaldiz belaunaldi, egun arte.
Gogoan dut nire gurasoak askotan joaten zirela... [+]
Otsailean bost urte bete dira Iruña-Veleiako epaiketatik, baina oraindik hainbat pasarte ezezagunak dira.
11 urteko gurutze-bidea. Arabako Foru Aldundiak (AFA) kereila jarri zuenetik epaiketa burutzera 11 urte luze pasa ziren. Luzatzen den justizia ez dela justizia, dio... [+]
MAITE: (biharko eguna antolatzen bere buruaren baitan) Jaiki, gosaldu, bazkaria prestatu, arropa garbitu, etxea garbitu, gizon hori jaiki, seme-alabak jaiki, hiru horien gosaria prestatu, haiek agurtu, erosketak egin, lanera joan, seme-alabak eskolatik jaso, merienda eman,... [+]
Matxismoa normalizatzen ari da, eskuin muturreko alderdien nahiz sare sozialetako pertsonaien eskutik, ideia matxistak zabaltzen eta egonkortzen ari baitira gizarte osoan. Egoera larria da, eta are larriagoa izan daiteke, ideia zein jarrera matxistei eta erreakzionarioei ateak... [+]
“Kasu, ez gitxu lo!”. Gure denbora eta manerekin baina heldu gira.
Azaroaren 25ean Baionako elgarretaratzera joan ez joan eta autoak nola partekatu pentsatzetik (joan-jina bi oren), bat-batean Lartzabalen elgarretaratze bat antolatu genuen, eta 47 emazte bildu!... [+]
Nahiz eta Nazio Batuen Erakundeak (NBE) 1977an nazioarteko egun bat bezala deklaratu zuen eta haren jatorriaren hipotesi ezberdinak diren, Martxoaren 8aren iturria berez emazte langileen mugimenduari lotua da.
Aurrekoan, ustezko ezkertiar bati entzun nion esaten Euskal Herrian dagoeneko populazioaren %20 atzerritarra zela. Eta horrek euskal nortasuna, hizkuntza eta kultura arriskuan jartzen zituela. Azpimarratzen zuen migrazio masifikatua zela arazoa, masifikazioak zailtzen baitu... [+]
Ez dut beti ulertzen nola aritzen ahal diren lur planeta honetako zati okitu, zuri, gizakoi eta kapitalistako aho zabal mediatikoak, beraiena, hots, gurea, zibilizazioa dela espantuka. Berriak irakurtzen baldin baditugu, alta, aise ohartuko gara, jendetasuna baino, barbaria dela... [+]
Administrazioko hainbat gai, LGTBI+ kolektiboko kideen beharrizanak, segurtasun subjektiboa, klima aldaketa, gentrifikazioa, ikus-entzunezkoak erabiltzeko modu berriak, audientzia-datuak jasotzeko moduak, dislexia, ikuspegi pedagogiko aktibo eta irisgarriak, literatur... [+]
Auzitan jar ez daitekeen baieztapen orokor eta eztabaidaezinaren gisan saldu digute hizkuntzak jakitea printzipioz ona dela, baina baditu bere "ñabardurak", edo esanahi ezkutuagokoak. Hemengo ustezko elebitasun kontzeptuaren azpian dagoen baina kamuflatzen den... [+]
Otzandu egin gara, katalanak eta euskaldunok, ekaitzaren ondoren. Saiatu ginen, bai; sendo ekin genion, eta gogor kolpatu gaituzte; ezin izan genien gure helburu zuzen, ezinbesteko, sakratuei eutsi. Eta porrotaren mingostasuna dastatu dugu, eta bigundu egin gara irabazleen... [+]
