O que atopamos dun lado para outro e en todos os lugares é a presión e o conflito sobre a terra. O agronegocio e o choque entre as comunidades rurais. Tamén é así na provincia arxentina de Santiago do Estero. Alí naceu en 1994 o MoCaSE (Movemento Campesiño de Santiago do Estero), un proxecto de defensa das súas terras e territorios por parte dos agricultores locais. Actualmente é referente en loitas campesiñas, é membro activo do MNCI (Movemento Nacional Campesiño Indíxena), CLOC (Coordinadora Latinoamericana de Organizacións do Campo) e A Vía Campesiña.

A comunidade indíxena Iaku Cachi decidiu en 2015 defender as terras que o empresario Orlando Canido quería arrebatarlle. Baixo Fondo é unha parcela de 4.000 hectáreas que se sitúa na comunidade e aínda que no seu día produciron algodón, neste momento a plantación de soia atópase nunha zona infestada de rri e infinitos. Reuníronse oito familias e construíron casas de resistencia, un lugar de reunión colectivo e seles; e empezaron a participar en MoCaSE.

2016 foi o ano máis duro. Como nos contou Fabián, que acudiu ao Xuízo Popular polas Vidas Sostibles ao País Vasco, recibiron violencia de todo tipo. Queimaron as súas casas, asasinaron aos seus animais, contaminaron o charco... E foron asediados durante tres meses por unha cuadrilla de matóns a soldo de Canido. Tamén foron tiroteados un día –afortunadamente só houbo un ferido–.

 

 

 

 

Con todo, alí permaneceron, reconstruíron as súas casas e continuaron traballando cos animais.

Neste momento a comunidade conta con vacas, porcos e cabras comunitarias en cortello comunitario. Están bastante tranquilos e á espera do xuízo, pero esperan... porque eles viviron nesas terras de xeración en xeración. Unha lei arxentina di que si viviches 20 anos nunha terra, aínda que sexa sen título, é túa. Pero grazas a unha alianza entre avogados, xuíces, burócratas e empresarios, esas terras comunitarias véndense e cómpranse. E cada vez que se venden, o “novo propietario” xera problemas.

Formación para sobrevivir

Nesa resistencia atópanse moitas comunidades e familias en Santiago do Estero. Pero tamén na resiliencia. A formación é a arma máis poderosa para iso, segundo o movemento, e por iso hai anos que se creou a Escola Agroecológica. Cursan estudos de secundaria de tres anos, unha semana ao mes; e aínda que non teñen título oficial, moitos mozos do movemento estudaron aquí.

Nos últimos anos constituíuse o Unicam Suri (Universidade Agrícola). É un espazo en proceso de construción, un centro de formación desde o primeiro día: creouse unha comunidade –neste momento viven ao redor de 50 persoas de forma ininterrompida– e acollen a voluntarios. Neste experimento comunitario hai grupos de traballo tanto para a produción (produción, construción...) como para a reprodución (limpeza, madeira...). Por tanto, unha oportunidade única para formarse no práctico, pero tamén para crecer no relacional e colectivo.

 

 

 

 

Ademais, aténdese a mozos con “consumo conflitivo”, é dicir, con problemas de drogas. Isto tamén dá moita lección. Os estudos de Comunicación Humana Técnica, unha radio comunitaria chamada Suri Manta, que reúne a persoas do MNCI de toda Arxentina para realizar durante unha semana ao mes, impartidas por membros da universidade e do movemento rural... O movemento chegou a esta zona de Santiago en colaboración coa Universidade e debe traballar desde as familias e comunidades da zona, organizando o movemento e participando nos conflitos territoriais que se dan nela.