Ao redor da xigantesca pedra chamada Fraileburu de Tertanga, podemos ver decenas de voitres leonados en calquera época do ano; vendo como tantos xigantescos paxaros voaban tan preto da cabeza, resulta difícil pensar que a especie estivo a piques de desaparecer hai corenta anos na Comunidade Autónoma Vasca. As bandadas de voitre branco procedentes de Gardelegi tamén ven no ceo de Vitoria-Gasteiz, pero en 2008 eran só 45 parellas en tres provincias.

Até a década dos 90 non se aprobaron leis de protección de plantas, animais e hábitats no País Vasco; en 1994 aprobouse a Lei de Conservación da Natureza do País Vasco e en 1996 o primeiro catálogo de Especies Ameazadas. Para recoller as especificidades locais, anos máis tarde as Deputacións puxeron en marcha os plans de xestión do país. Así, en Álava, existen oito plans aprobados: avión de horneado (2000), cabo de río (2002), visón europeo (2003), nutria (2004), cacha setentrional e con espiñas de moura (2007), lobo (2010), aguia de bonelli (2011), e aves necrófagas (2015). Polo camiño está o plan do barbo vermello de cola, e faltan seis tipos de morcegos en perigo de extinción, o milano vermello, o carricero común e os plans da vendima arroxada.

A lexislación, con todo, ten contradicións, do mesmo xeito que co lobo, xa que, aínda que está a piques de desaparecer, non está na lista de animais protexidos da CAPV e conta cunha protección moito menor que outras especies máis estendidas.

Visón europeo

A acción máis exitosa para protexer e recuperar o visón europeo foi o control do visón americano. Así, desde 1997 capturáronse en Álava 556 visóns americanos. A cifra máis alta rexistrouse en 2015, con máis de 150 capturas, grazas ás plataformas flotantes e trampas instaladas nos ríos. Posteriormente, a presenza da especie invasora ha descendido; en 2016 só capturáronse dez animais, e en 2017 e durante o primeiro semestre de 2018 só capturáronse dous visóns americanos. O número de visóns europeos aumentou: Atopáronse 17 novos exemplares en 2017, a cifra máis alta de todos os tempos. O visón europeo é unha das especies máis ameazadas do mundo.

Nutria común

Na década dos 80 foi declarado "en perigo de extinción" no País Vasco, pero outros estudos levados a cabo desde 2005 puxeron de manifesto que en Álava é relativamente común nalgúns ámbitos e que en Bizkaia tamén se están recuperando moitas zonas. "Necesita moitos peixes e arroios con zonas de protección, e aínda que estean contaminados, a nutria pode vivir ben nestas zonas", explicou. Os restos da nutria identificáronse principalmente nas concas occidentais do país: Foi localizado no último censo de 2016, na zona baixa do río Zadorra, no centro de Baia e no río Ihuda, na zona de Treviño. No entanto, prevese que se expanda cara ao norte e o leste, á vista do desenvolvemento positivo dos últimos anos.

Lobo

No inverno de 2018, nos portos occidentais de Álava, houbo tres lobos; non se puido confirmar a presenza de grupos de lobos, pero non se pode descartar. Así o recolle o último informe sobre o animal, realizado entre decembro de 2017 e febreiro de 2018. Durante este tempo localizáronse sete pistas que deixaran os lobos sobre a neve; na cordilleira de Gorobel podíanse ver dous lobos e en Valderejo (Valdegovía) outro lobo; nas proximidades de Arkamu-Gibijón e Badaia-Arrato non se atopou rastro do lobo. O Grupo Lobo de Euskadi pediu ante o Tribunal Superior de Xustiza do País Vasco que a especie figure na listaxe de ameazados da comunidade e que o Goberno Vasco adopte as medidas oportunas para protexela.

Aguia de Bonelli

En 2001 a Deputación aprobou o plan de fomento da expansión da aguia de falcón e comezou o seguimento da rapiña ante a grave situación da especie. Tamén se adoptaron medidas para mellorar o hábitat da ave, como a adaptación das redes eléctricas e a alimentación para a ave. Ademais, dentro do programa europeo LIFE Bonelli, desde 2015 entraron no país varios pollitos de bonelli, concretamente na Montaña e Valdegovía. Por desgraza, todos os pitos faleceron electrocutados ou tras ser atacados por outros animais, segundo informou o Departamento vasco de Seguridade. Actualmente, na serra de Toloño, nas proximidades do municipio de Zambrana, atópase o único falcón aguia de Álava, o Thor.

Mestiza con espiñas

Especie en perigo de extinción en Álava. De feito, durante as investigacións levadas a cabo o ano pasado nos ríos Purón, Omecillo e Baia non se atoparon restos dun mestizal de espino. Ademais, no ano 2002, parece desaparecer a poboación do morcego de espino achado na ponte de Espello. O único rastro sen confirmar atópase no río Oka, na zona de Otobarren.

Avión Avión

O primeiro plan de xestión aprobado pola Deputación de Álava en relación ás especies vulnerables do país foi o da gabia uhalde no ano 2000, que elixiu para verificar a redacción de devanditos plans e a eficacia da súa aplicación. Desde entón, puxéronse en marcha diversas actividades para o mantemento e conservación das colonias da golondrina Uhalde, principalmente no parque de Mendixur, e instaláronse novos asentamentos no parque de Salburua de Vitoria-Gasteiz.

Aves necrófagas

A Deputación ten un plan de xestión ao redor de tres especies: o quebrantahuesos, o alimoche e o voitre leonado. Os mamíferos crecían en Valderejo e Sobrón, até os anos 60, pero as últimas parellas desapareceron nos anos 80 e non volveron máis ao país. O último censo do voitre branco realizouse en 2008 en toda Álava, Bizkaia e Gipuzkoa, cun total de 45-48 parellas. O 40% vive entre Álava e Bizkaia e ten un xacemento común no vertedoiro de Gardelegi. Por último, a poboación do Voitre Leonado na Comunidade aumentou considerablemente nos últimos anos; en 1979 houbo 42 parellas, todas en Álava, e en 2008 contabilizáronse 822 parellas, repartidas en 63 colonias e distribuídas en tres países. O novo censo electoral da CAV presentarase no ano 2019.

Kabuxa de río

As análises realizadas en 2007 sobre os ríos Omecillo e Baia revelaron unha importante diminución da poboación na parte superior de dúas concas, mentres que na zona baixa mantívose o número de peces e as previsións son boas.

Cachito do Norte

Desde o ano 2000, cando se iniciaron as investigacións en torno ao peixe, constatouse que non se consolida a poboación do cacharro do norte. En 2017 atopáronse moi poucos exemplares, "o que indica a falta de estructuración da especie".

Esta noticia foi publicada por Arabako Aleak e trouxémola a ARGIA grazas a licénciaa CC-by-sa.