Era unha fría e fermosa mañá de primavera. Abril de 2017. A falta dunha mañá temperá, unha multitude de veciños congregouse fronte ás granxas de Barkoxe, Domintxaine e Gabadi, para non deixarse matar polos patos, galiñas e pombas dos granxeiros Cathy Xabalgoiti, Jean-Mixel Berho e Bernadette Prebende. En Zuberoa os electos colocáronse en primeira liña. Noutras ocasións, os cidadáns foron os primeiros en cortar o paso á administración sanitaria das cabanas DDPP e aos xendarmes que trouxo consigo. A pesar dos gases lacrimóxenos, todas as aves saíron vivas. Logo viñeron os preitos. As sentenzas foron xustificadas polo propio produtor e condenadas economicamente ao sindicato ELB.

 

 

 

 

 

 

 

Tamén a charcutería da familia Lataillade en Bidaxune tivo as ameazas da administración e as ordes de asasinar os nenos de pato. A ameaza renovouse coa campaña de adopción de patos. O pasado 23 de xullo, o tribunal de Baiona ditou unha sentenza contra a familia Lataillade, Jean-Mixel Berho e o sindicato de transportistas ELB. Os produtores de Bidaxune saíron brancos; Berho, cunha multa de 300 euros, e o sindicato, con 2.000 euros, pero con reversión. Con todo, non tardaron en decatarse de que o procurador lle chamou. Desde entón, nada novo. Marc Lataillade: “Fomos blanqueados e chamaron, pero non se nos dixo nada oficialmente”. Maritxu Lopepe do sindicato ELB detectou o tema do procurador: “Xustificados polo ‘acto de agresión ou contra a administración’, saíron demasiado ben como o procurador e chamou. Non sabemos cando é o caso”.

Efectivamente, Bernadette Prebende, criadora da galiña e pomba de Gabadi, tivo o pasado decembro unha cata desta ameaza, xa que foi chamada á gendarmería, pero non deixou a administración para matar as súas galiñas. Estaría vinculado á chamada do procurador de Baiona. “Até aquí nunca fora interrogado. Que estraño tres anos! Desde entón non sabemos nada”, di estupefacto.

O portavoz da ELB, Panpi Sainte-Marie, tamén viu o tema do Estado, que di adestrarse na vitoria política da mobilización: “A presión do Estado é tremenda. Gastamos moito diñeiro neste asunto. A resposta do Estado é a vinganza, dicindo: ‘Gañastes a cuestión política, pero ímosvolo a denunciar co diñeiro’. Si non tivésemos o apoio da sociedade, economicamente estariamos moi mal”. O País Vasco Norte non foi máis que unha pequena illa na historia da gripe aviaria, segundo declarou Sainte-Marie. Por moenda masiva de crías noutras rexións. “Talvez sexa unha toma de conciencia aquí, pero outras veces non. Moitos nos din: ‘Gústevos, resistístesvos, porque tiñades a favor a solidariedade da vosa contorna’. Aquí, a OCDE soubo facer de ponte coa cidadanía, coa clase política. Non somos sós, e grazas a iso levamos esa loita. Noutras ocasións, a FNSEA é o dono e señor”.

De novo no plomu

En tempos de crises, chamou aos clientes da chitería de Bidaxune de forma individual, ameazando á administración e aconsellando non comprar os patos dos criadores de Bidaxun. A consecuencia da intimidación foi que uns compradores de nenos que tiñan nas Landas e en Biarno deixaron de cultivar patos. Por outra banda, encolleu a moitos compradores que fabricaban patos caseiros. “Había medio centenar de nenos que se acollían en casa, para crecer e empaparse”, explica Lataill. “Como se fai o porco de casa. Despois, para vendelo aos familiares. Foron menos durante tres anos, pero parécenos que volverán empezar”.

Con todo, a granxa sufriu perdas. En particular, a administración pretendía asasinar os nenos de pato en 2017. Entón, o xefe de administración de protección dos cabais do departamento do DDPP, o señor Mesplede, que ordenou a morte dos patos, comprometeuse a indemnizalos pola horta de actividade que padecían. Aínda se observan: "Non tivemos nin perdón nin pega polo dano que sufrimos. Nin sequera unha indemnización que nos prometeu ante o prefecto”. Con todo, a rebaixa da actividade non foi menor: En 2017 o descenso rolda o 70-75% e en 2018 o 40%. Pero a situación mellorou desde entón: “Este ano imos recuperar un negocio similar ao dun ano antes da gripe aviaria, co ontsal”.

Normas inejecutables

Os produtores que lograron manter con vida as cabanas foron sometidos a controis médicos moi drásticos.

 

 

 

 

 

 

 

Tras as crises da gripe aviaria, a administración impuxo normas moi estritas aos agricultores, sen distinción entre os grandes cultivos industriais e os pequenos produtores de casas. Lataillade: “Imponnos as mesmas normas que os grandes produtores. Con todo, nunha pequena cabana como a nosa, basta observar si foi unha boa serie, si a recompensa é boa. Asfixiaríanos economicamente si fixésemos todo o que piden”.

As análises de Prebenda saíronlle moi caros. "O das análises foi a mensidad! Só os nenos, malgastei 10.000 euros. Retivéronme as galiñas e as pombas, e obrigáronme a executalas tres veces. É inaceptable! Tantos exames para nada”.

Ademais dos exames complementarios, a administración obriga a normas estritas para os refuxios das cabanas, para os comestibles, para os utensilios. Neste sentido, a leira de Gabadi xa estaba en avanzado estado de funcionamento. “Xa era normal, porque a primeira vez que se produciu a gripe fixen a habitación. Pero é unha guinda; os que facedes debedes contar ao redor de 10.000 euros”. Non tivo, pois, ningún problema polos refuxios. Con todo, as normas esixen que os ovos cambien cada vez. O fabricante non permitiría a reutilización de envases. Comunmente, nos comercios de alimentación biolóxica, en Amapeta, nos mercados prohíbese o que a cidadanía fai todos os días: reutilizar o ovo para tiralo ao lixo. Prebenda di que é imposible: “É un gasto importante, xa que cada barco custa 20 céntimos de euro”.

Maritxu Lopepe explica como o estado endureceu as súas normas. “Si algunha vez aparece unha epidemia, introdúcense as medidas no grao superior. Unha norma di que de novembro a febreiro os patos teñen que ser confinados. Mesmo nos anos de ausencia de enfermidades, os campesiños ven obrigados a ter un refuxio para iso”. Fan que se constrúan alí grandiosos salóns, que polo xeral están baleiros. Antes facían máis dun saldo. Agora, cada vez que se produce unha nova introdución despois da venda e da perda, hai que seguir unhas estritas precaucións. Os produtores máis potentes preferiron facer un único saldo en forma de “edificios de tamaño descomunal”. “A conclusión é que foi un proceso de industrialización”, di Lopepe. De aí pódese comprender por que tantos pequenos criadores rendéronse.

 

 

 

 

 

 

 

O sistema de negocio da purallería impulsa aos criadores industriais a facelo. En moitas ocasións está a perderse patos para unha cooperativa. Só levantan a súa recompensa cando se lles chegou á cabeza un rabaño. Si o saldo nunca é satisfactorio, poden perder o premio. Por iso é polo que os máis fortes preferisen un só saldo á vez, pero que se lles ocorrese a milleiros. A recompensa é moi sinxela en comparación co traballo realizado. Lopepe: “Un criador contounos que durante quince días perdera mil patos e non sei si tivo 50 euros para ese traballo. Son sistemas moi violentos! É unha escravitude!”. A crise da gripe fíxoo máis forte, cuns saldos de até 20.000 patos en todo o mundo.

En opinión de Panpi Sainte-Marie, a industria estimuladora do FNSEA non aprendeu nada: “É unha fuxida. Penetrarse máis no buraco. O sistema segue até o extremo”. Sendo o único alimento dos primeiros días o pato, a industria converteuno en carne común de todos os días. Pondo algúns agricultores ao seu servizo. “Os grandes agricultores han interiorizado que hai que facer grandes bastións, nos que hai que aplicar medidas duras. Os defensores deste sistema non se puxeron nada en dúbida”. Argumentando que para esta carne hai compradores.

O problema é que nada garante que a epidemia non volva ocorrer. No oeste de Europa non apareceu ningún caso grave desde 2017, pero o que sucede no leste provocou moitas inquietudes. “Desde o Ministerio informouse da aparición dalgunhas alertas no leste de Europa”, explica Lopepe, “que xa veu de alí a última vez. Tamén alí hai industrias de Cristo!”. Si polo momento as medidas impediron a redifusión, Sainte-Marie desconfía: “Tivemos un encanto tremendo, porque non volveu a suceder. Con este COVID vemos que o virus se estende a través de grandes concentracións, que aínda fixeron bandas máis grandes con patos. En lugar de ser dez grandiosos, habería que ter un centenar de pequenos produtores”.

 

 

 

 

 

 

 

A de hai tres anos demostrou claramente que os tipos de caballa locais resistían ao virus —como o kriax—. Pero a industria non se ocupa diso. “En Francia trabállase case exclusivamente cunha única raza xenética de patos. É dramático! Habería que traballar a diversidade xenética. Sería a maior garantía para loitar contra as enfermidades”.