En Euskal Herria a persoa negra e africana, e imaxínome que no resto do mundo occidental pasa o mesmo, parece unha condena eterna, individual ou colectivamente. Parece que é condenado para sempre a comprometerse cos movementos sociais contra o racismo e o discurso do odio para toda a vida, coas accións políticas de promoción da diversidade e defensa da convivencia, e todo o que isto pode levar como estereotipo e prexuízo.

Ao parecer, no noso contexto, o individuo negro africano non pode definirse nin relacionarse política e socialmente en ningún outro ámbito que non sexa o racismo e a diversidade. Para case todas as persoas brancas de aquí, as persoas negras africanas parecen estar sempre discriminadas, buscando a piedade e a comprensión. Ademais, debe ser motor da diversidade, porque hai que lembrar: negro ou negro africano, aquí en Euskal Herria ou alí en África sempre será diferente, exótico, desde o punto de vista europeo. Entón correspóndelle aprender a vivir, a comportarse, a integrarse, a adaptarse, etc., non?

Antes de continuar con esta reflexión, hai que subliñar que en ningún caso trátase de deslegitimar a loita contra o racismo e o traballo pola diversidade e a convivencia, que son importantes e que deben seguir avanzando para garantir a igualdade de dereitos e oportunidades a todos. Gozo eu mesmo do conseguido grazas ao traballo de moitos anos de homes e mulleres de todas as cores, inmersos nestas tarefas.

E o que acaba de suceder no fútbol español co caso do xogador do Real Madrid, o Vinicius Junior, lémbranos que nesta sociedade ser negro, ser millonario ou non, ser famoso ou non, ponche en perigo calquera tipo de violencia e discriminación en calquera momento da vida. Por iso hai que seguir loitando polo racismo.

Con todo, responsabilizar ás persoas negras de ser axentes antirraciales desde os movementos sociais e as políticas públicas, sen poder participar noutros debates políticos e sociais fóra desta materia, é realmente o racismo máis perigoso: o racismo institucional. Este discurso que enxalza o respecto á diversidade mantén a algúns colectivos fóra dos grandes debates sociais sobre a vida e a economía, das casas que nunca salguen: antiracismo, diversidade, convivencia, etc.

É verdade que non recoñecer a diversidade e as diferenzas dunhas e outras persoas é negar a súa existencia, pero tamén é verdade que falar sempre a un colectivo pola súa diversidade e a súa diferenza é condenalo a unha situación determinada, é dicir, por dicilo doutra maneira, que é discriminación, pasiva, aínda que neste caso poida parecer positiva.

E esa discriminación pasiva é a que permite eses “Vinicius es un mono” dos estadios de fútbol. Discriminación recollida na lema favorito dos emprendedores e políticos “Somos antirraciales e protexemos a diversidade”, aplicada unicamente ás persoas negras ou africanas nas conferencias, que normaliza e implementa o racismo común, por presentalo só como un problema dun colectivo concreto, coma se só poder resolver mediante fotografías con elas.

Por iso, ademais de celebralo o 25 de maio de 2023, o día de África, queremos reivindicar que somos máis persoas negras e africanas con cultura folclórica comprometidas coa loita contra o racismo para sempre. Somos veciños e veciñas do edificio anexo, do piso superior, da planta baixa, somos compañeiros e compañeiras, e temos a opinión sobre a lei de vivendas, Só é que si sobre a lei, sobre a lei de mobilidade e sobre todas as leis que afectan á cidadanía española, porque vivimos neste país e queremos o que calquera outra persoa queira: unhas condicións de vida dignas. Ser diferentes e antirraciales non debe excluírse doutros espazos sociais e políticos. Ao final, a mellor maneira de acabar co racismo común e institucional é, quizais, valorar que nos espazos políticos e sociais só somos nós. Negros, africanos si, pero persoas como ti.

Toussaint Degueno, un mozo venoso afincado en Vitoria

Grupo Prol África (rede de dezaseis ONG de Hego Euskal Herria que traballan en África)