Arxentina viviu un día histórico o pasado 30 de decembro. De feito, tras anos de loita, o Senado legalizou o aborto voluntario ata que o feto cumpriu as 14 semanas. 38 senadores votaron a favor da proposición de lei, mentres que 29 votaron en contra. Tamén houbo unha abstención. Trátase da reivindicación do movemento feminista, e ese día miles de persoas reuníronse na rúa para celebrar a decisión. "A pesar de estar a miles de quilómetros de distancia, vivía un momento cheo de emoción co meu irmán e cun amigo arxentino que vive aquí", relatou Bego Martínez. Profesora residente na cidade arxentina de Necoechea e militante activista da Campaña Nacional polo Aborto Legal, Seguro e Gratuíto. "A miña irmá vive en Hernani desde fai 18 anos e os meus sobriños tamén viven aquí. A miña nai naceu en Eibar e teño media familia vasca", explicou.

O proxecto foi impulsado polo presidente Alberto Fernández, pero, como se dixo, grupos e movementos feministas levan anos apostando pola legalización do aborto. "Eu digo con contundencia que o que fixo por todo isto foi o movemento feminista, e non o goberno. É certo que Fernández púxoo na axenda política, pero a vitoria é nosa, a do movemento feminista".

Ademais, é a segunda ocasión na que se debate este tema en Arxentina e, por tanto, celébrano con gran alegría e con bágoas nos ollos. En concreto, en 2018 aprobouse no Congreso un texto similar ao elaborado por unha plataforma civil, que, en cambio, non foi aprobado polo Senado, segundo fontes parlamentarias. Mauricio Macri estaba á fronte da Presidencia por aquel entón, e el non se pronunciou a favor do aborto. Con todo, un ano despois, o actual presidente, Fernández, anunciou en campaña electoral que impulsaría unha nova lei. E o mesmo fixo: o Senado aprobou o proxecto e legalizouse o aborto voluntario. O lehendakari é católico, pero, na súa opinión, «hai que gobernar para todos os cidadáns». Ademais, Fernández sinalou que a legalización do aborto supón unha "mellora" da sociedade arxentina, que "amplía os dereitos das mulleres e garante a saúde pública".

No entanto, o movemento feminista defende que este paso adiante foi seu. Segundo Martínez, "o proxecto que se presentou no Senado en 2018 é o que se aprobou na actualidade, e iso fixémolo nós. Eu estiven alí hai dous anos, no Congreso, e foi un duro golpe non dar o recoñecemento", dixo Martínez. "Non só iso, isto vai máis aló; a loita comezou coa volta da democracia en Arxentina e o 8 de marzo de 1984 celebrouse por primeira vez o día internacional da muller. Empezaron a ver as primeiras pancartas aquel día, e agora, 30 anos despois, conseguimos o que pediamos".

Martínez lembrou que o Encontro Nacional das Mulleres comezou a celebrarse cada ano no ano 1986, ano no que se celebraba o Consello de Goberno. "Desde entón, reunímonos en diferentes cidades, pobos e recunchos de todo o país, impartimos charlas, facemos traballos de concienciación, damos explicacións, traballamos a educación sexual e a igualdade", engadiu. Desta forma, aínda que o aborto legal viu a luz fai 10 días, xa hai moito tempo que este labor de preparación fíxose realidade. "O movemento feminista leva anos apostando por iso e a marea verde ha ido en aumento; é dicir, cada vez somos máis os que demandamos un aborto legal, seguro e gratuíto", engadiu.

Ademais, o arxentino deixou claro que a marea verde non utiliza o concepto de muller para referirse a unha lei ou a un dereito como o da muller. "Non queremos dicir que o dereito ao aborto só téñeno as mulleres; queremos dicir que é de todo o que ten capacidade de xestión".

Legal, segura e gratuíta

A Campaña Nacional polo Aborto Legal, Seguro e Gratuíto pide o mesmo, que o dereito ao aborto sexa legal, seguro e gratuíto. "Esta campaña consolidouse en 2005 e na actualidade o movemento compómolo máis de 700 grupos políticos, sindicais e sociais. Ademais das mulleres, a rede está formada por homes e disidentes (o que non se define dentro do concepto de xénero que ten asentado a sociedade), e nela atópanse os grupos profesionais da saúde e os individuos, as redes do profesorado e outros axentes máis". A lema da campaña é: A educación sexual, para decidir; os anticonceptivos, para non abortar; e o aborto legal, para non morrer. Segundo explicou, o proxecto que se aprobou hoxe no Senado comezou a xestarse nos Encontros Nacionais de Mulleres e, cando se completou a campaña en 2005, foise escribindo, reforzando e dando forma ata que 15 anos despois aprobouse definitivamente. "Ademais de en 2018, en total tentamos en 8 ocasións legalizar o aborto con este proxecto lexislativo", engadiu.

Desta forma, produciuse un cambio substancial entre a lei anterior e o proxecto que agora se aproba, que non foi aprobado. Agora, a lei do aborto permite a interrupción voluntaria do embarazo até a semana décimo cuarta da xestación e a posterior atención por parte do sistema. Así mesmo, a partir da décimo cuarta semana, o aborto só será legal si a vida da nai está en perigo, ou si a muller foi violada.

Ademais, como se dixo, o aborto deberá realizarse nos servizos do sistema sanitario ou coa súa axuda. A estes efectos, o prazo máximo será de 10 días desde a solicitude. O proceso será sempre gratuíto e ofreceranse gratuitamente prestacións de diagnóstico, medicamentos e terapias de apoio. Así mesmo, teñen dereito á confidencialidade das mulleres que deciden interromper o seu embarazo e os médicos que desexen participar no aborto deberán garantilo. Así mesmo, os profesionais sanitarios que non desexen participar no aborto poderán facer uso da obxección de conciencia.

"Tal e como mencionamos, queremos que o aborto sexa legal, seguro e gratuíto, e loitamos por iso coa campaña. Por tanto, queremos que o lugar onde se abortará sexa cálido para esta persoa, é dicir, que non se faga de calquera xeito. O obxectivo é ser seguro e sentirse arroupado e satisfeito por quen ten que facelo".

Con todo, Martínez é consciente de que todas as mulleres e cidadáns de Arxentina non están a favor da legalización do aborto. "Por suposto, hai quen están en contra, que son dereitos anti", engadiu. Ao dicir isto, pregunteille por relixión: Ten algo que ver a crenza aquí? A resposta de Martínez foi que non á convocatoria de Copa. Contesta: "Na campaña hai grupos e persoas que son relixiosas e votar a favor da legalización do aborto non quere dicir que deixen de ser relixiosas; é un dereito, non unha imposición", engadiu.

Conta de clases sociais

"O que nós pedimos vai máis aló do que se entende polo concepto xeral do aborto", subliñou. "Queremos asegurarnos de que o aborto é algo que ten que estar dentro da sanidade pública, que é fundamental. É máis, non é do todo así, pero poderiamos dicir que é a última escaleira da pirámide. Porque antes hai que traballar moito nas escolas, nas institucións, nas institucións públicas, nas privadas... e niso estamos", dixo. En concreto, desde que a campaña se puxo en marcha, levan a cabo charlas, conferencias, cursos e outras dinámicas para estar informados sobre o tema.

"É imprescindible ter unha educación sexual e estar informado". De feito, advertiu de que "hai falta de información" por parte do Goberno Vasco. "Eu sempre digo que para nós en Arxentina a loita polo aborto legal é algo que está baixo a lema de xustiza social, entendendo que en Sudamérica está a gran pobreza e a desigualdade social".

Neste sentido, o arxentino explicou que no seu país a brecha entre as clases sociais é "moi evidente" e a desigualdade. Con esta realidade no centro, denunciou que o aborto en Arxentina "sempre" estivo "presente". "Porque as mulleres ricas sempre tiveron a oportunidade de abortar e as outras non", engadiu. Por iso, a loita do movemento feminista vai un paso máis aló. "Queremos o dereito a estar informados e a que todos os sectores sociais da sociedade teñan dereito a decidir e a levar unha vida digna, e non só os que teñen unha cantidade importante de diñeiro", engadiu.

"A lei permite, non impón nada"

O arxentino explicou que o dereito ao aborto que se aprobou o pasado 30 de decembro "dá a oportunidade" de facelo. "É un dereito a decidir, é dicir, a decidir si a persoa que pode ter un embarazo en Euskadi quere abortar ou non", engadiu. Quíxoo deixar claro, porque "iso é o que pediu a campaña: Esta lei permite, non impón nada", precisou Martínez.

De feito, denunciou que antes de aprobar esta lei producíronse miles de abortos ilegais na clandestinidade, “o cal é moi duro e inxusto”. De feito, os datos extraoficiais indican que ao ano practícanse 447.000 abortos ilegais en Arxentina. Martínez, que deu varios exemplos, puxo sobre a mesa o caso de Belén, que negou calquera dúbida. "Non é o seu verdadeiro nome, por suposto, pero é o dunha muller que abortou en 2015. Foi condenado a oito anos de cárcere por abortar", dixo. "Tamén se escoitou o caso de Ana María Sevedo, de 19 anos de idade, que padecía cancro e a quen o médico non quixo someterse á radioterapia porque estaba embarazada, como ocorreu en 2006. A consecuencia foi a súa morte.

Con todo, por primeira vez na historia de Arxentina, o caso chegou á Corte Suprema e os médicos foron xulgados e condenados por negar un dos seus dereitos e causar graves lesións a esta persoa. Este último, dixo, "deu un empuxón á campaña e ao obxectivo de que o aborto se consiga dunha maneira segura, legal e gratuíta". Con iso, quixo denunciar que "é lamentable" que este tipo de incidentes "teñan que producirse para que a nosa palabra teña un eco".

"A loita non terminou"

Antes de finalizar a entrevista, Martínez afirmou que "hai que continuar co proceso" e que "a batalla non terminou". "A Marea Verde vai crecendo e crecendo; ao principio eramos 5, logo eramos 10, e agora somos millóns os que conformamos a rede. Con iso, a condena social vaise extinguindo aos poucos. De feito, as conversacións comezaron a ter lugar na televisión, na radio e en todos os medios de comunicación. Como lle dixen, a rede foi crecendo porque traballamos moito por detrás. Realizamos e seguimos realizando traballos de investigación, cursos, talleres e conferencias. A estas actividades e encontros tamén acudiu xente doutros países de América do Sur, e o traballo realizado ha tido un eco. Por todo iso, debemos seguir traballando para pór en marcha o conseguido até agora e aplicar na práctica o proxecto lexislativo", aclarou o arxentino.