O audiovisual Apaiz Kartzela, realizado por Oier Aranzabal, David Pallarès e Ritxi Lizartza proxectouse por primeira vez no Teatro Principal de Donostia-San Sebastián dentro da programación da 18 edición do Festival de Cine e Dereitos Humanos. O documental narra a historia dos abades encarcerados na prisión sacerdotal de Zamora, condenados pola súa loita antifranquista e desobediente. Na presentación ante a prensa estiveron presentes varios dos seus curas, entre eles algúns dos protagonistas do documental, como Xabier Amuriza e Josu Naberan, entre outros.

A de Zamora foi o único cárcere do mundo creada á mantenta para castigalos polo réxime de Franco e entre 1968 e 1976 decenas de sacerdotes vascos foron encerrados alí durante moitos anos, entre outras cousas porque nos seus sermóns denunciaron a posición da xerarquía da Igrexa católica co franquismo. España e o Vaticano asinaron o concordato en 1953 e como consecuencia diso construíuse, posteriormente, un novo pavillón no cárcere de Zamora, xa que era a única opción para recluír aos abades antifranquistas.

O primeiro sacerdote encarcerado foi Alberto Gabikagogeaskoa, por referirse ás torturas que sufrían os vascos nunha das súas homilías de 1968: “Nós saímos do seminario pensando que había que abandonar a política e orar. Pero nos demos conta de que o franquismo tiña dous alicerces fundamentais: o capitalismo e a Igrexa”, di nunha parte do documental.

Moitos destes sacerdotes foron os que, precisamente co grupo Indarra, realizaron en 1968 os famosos peches no bispado de Bilbao e no seminario de Derio. A pesar de que a súa loita foi moi coñecida nos anos 60, a maioría da sociedade esqueceuno posteriormente. Os 16 sacerdotes sumáronse á querela arxentina que en 2013 abriu o xuíz arxentina María Servini de cubría para xulgar os crimes do franquismo.

O documental sacerdotal, producido por Maluta Films, ofreceu un avance o 7 de decembro de 2019 en Durango, onde se proxectou a película. Catro destes sacerdotes regresan a Zamora e entran no cárcere nesa “viaxe anti-esquecemento”.