Cando foi detido, Öcalan era o líder do movemento pola liberación de Kurdistán, un movemento que loitaba pola autodeterminación dun pobo sen territorio, dividido entre Turquía, Siria, Armenia, Iraq e Irán. No noroeste de Siria, o líder de PKK converteuse desde entón nunha icona rexional que inspirou a Revolución de Rojava. Esta experiencia logrou que no medio da guerra se conjuguen elementos feministas, ecoloxistas, anarquistas, municipalistas e de democracia directa.

O pasado mes de decembro, membros do grupo de avogados IACTA e do Observatorio do Sistema Penal e os Dereitos Humanos (OSPDH) da Universidade de Barcelona visitaron a zona kurda de Turquía e Bakur para coñecer de primeira man a situación de Öcalan e outros presos políticos kurdos. Mantiveron reunións con grupos de dereitos humanos, colectivos profesionais e asociacións kurdas da sociedade civil, e comprobaron a sistemática vulneración dos dereitos humanos nos cárceres turcos e a tortura contra os presos kurdos.

Recentemente publicouse o informe anual sobre illamento e tortura nos cárceres públicos, cuxa publicación coincide coa prisión de 25 anos en Öcalan e a chamada internacional para a súa liberación. Así mesmo, o 16 de febreiro celebrarase na sede do Parlamento Europeo unha conferencia sobre a situación do líder da CCP e dos presos políticos turcos.

A informe "mostra as inxentes condicións que o dirixente kurdo e outros presos teñen no cárcere de Imrali, con longos períodos de illamento, restricións de visitas familiares e de avogados e acceso restrinxido á comunicación externa". Até agora Turquía non tivo en conta as numerosas denuncias internacionais, como as realizadas pola Comisión de Dereitos Humanos da ONU.

Desde o IACTA e o OSPDH acusaron ao Estado español e á Unión Europea de "ignorar" os “excesos” cometidos polo presidente Recep Tayyip Erdogan. Segundo estas institucións, España e a UE "seguen financiando a política genocida de Erdogan, porque Turquía actúa como barreira fronte á inmigración, e porque a OTAN e os exércitos de varios estados teñen alí bases militares, e Turquía é un nodo imprescindible para o transporte de enerxía entre Europa e Asia".

Sobre a vida dos presos políticos

O xefe do CCP foi condenado en 1999 por Turquía a cadea perpetua polos delitos de traizón e separatismo. Durante dez anos foi o único prisioneiro do Imrali, situado no Mar de Marmarmara, na illa do mesmo nome. Nun principio, tratábase dunha prisión pensada para illar a un só preso, pero na actualidade hai outro cinco presos políticos kurdos: Hamili Yildirim, Ömer Hayri Konar, Veysi Aktas, Nasrullah Kuan e Çetin Arkas.

Segundo o informe, o réxime de illamento aplícase "sistematicamente" aos presos políticos kurdos, é dicir, están illados 23 horas ao día, situación que pode prolongarse durante décadas. Nalgúns casos prohíbeselles, ademais, que se interactúen nunha única hora que poidan ter relación externa entre eles.

No caso de Öcalan, as sentenzas dos tribunais turcos han limitado a miúdo as visitas do preso, argumentando problemas de seguridade. O Comité de Prevención contra a Tortura da ONU realizou nove estudos sobre as violacións de dereitos humanos en prisión de Öcalan, e en todos os casos o Goberno de Turquía non tivo en conta as recomendacións para mellorar a súa situación.

Tras a última visita ao centro, no ano 2022, a Comisión da ONU decidiu non publicar o informe realizado, argumentando que o Goberno de Turquía non dera o seu consentimento para iso, pero segundo os avogados de Öcalan esta escusa non ten ningunha razón de ser.

Xa en 2003, o Tribunal Europeo de Dereitos Humanos condenou a Turquía por vulnerar os dereitos de Öcalan, tanto por negar a posibilidade dun xuízo xusto como de comunicarse con avogados e familia. Así mesmo, pola súa detención e o seu total illamento até o ano 2009, o Tribunal ditou en 2014 a infracción do artigo 3 do Convenio Europeo de Dereitos Humanos.

Desde IACTA e OSPDH denunciaron que a situación de Öcalan e doutros presos políticos non é algo excepcional, senón que "forma parte dunha estratexia planificada e global". Así, os presos encarcerados por estar relacionados co movemento de liberdade das curvas “son encerrados nas prisións especialmente deseñadas para o illamento a longo prazo”.

Segundo estas institucións, o sistema xudicial turco "está a ser utilizado extraxudicialmente para a represión política do pobo kurdo". A escusa do terrorismo "utilízase para monitorizar e reprimir a vontade política do pobo kurdo e como ferramenta de limpeza étnica".

[Este artigo estaba en versión orixinal en castelán e foi traducido a ARGIA.]