25 anos sen Aitor Zabaleta, traballar o antifaxismo
Un día no que a Real xogou contra o Atlético de Madrid en Vicente Calderón, o 8 de decembro de 1998, a vida do realista Aitor Zabaleta rompeu. Ricardo Guerra, un nazi do Grupo Bastion da Fronte Atlética, deulle un coitelo no corazón e morreu ás poucas horas aos 28 anos.
Pasaron 25 anos desde o asasinato e o fascismo tivo un auxe espectacular a nivel mundial. Os xefes de goberno de varios países son ultradereitistas, e no Estado español é previsible que poida ter forza e poder na rúa para ameazar o ambiente. O auxe da punta da dereita desde a década de 1990 pode deberse a diversas razóns.
En primeiro lugar, condicionado polo sistema capitalista, unha maioría social ten o pensamento da chamada clase media. Na parte superior da pirámide hai uns poucos ricos e na parte inferior uns sectores marxinais, case invisibles. As crises vividas durante estas décadas (crise económica en 2008, pandemia do COVID en 2020) propiciaron a extensión dun sentimento de medo que se interioriza facilmente entre as clases medias. A incapacidade da esquerda para responder á impotencia das clases medias e populares que afundiu varias crises nun contexto de crecente incerteza laboral deixou paso ao crecemento da punta dereita no mundo.
A dereita clásica foi radical nas políticas económicas devastadoras, pero prudente no discurso público. A punta da dereita, sen vergoña para levantar a voz, conduciu o enfado de moitos sectores e conseguiu condicionar boa parte da dereita clásica —incluso a esquerda nalgúns casos— para facer a axenda política.
Pasaron 25 anos desde o asasinato de Aitor Zabaleta e o fascismo tivo un gran auxe a nivel mundial. No Estado español é previsible que poida ter forza e poder para ameazar o ambiente na rúa
Doutra banda, estendéronse na sociedade todos os tópicos do discurso extrema dereita: antieuropeísmo, priorización local, rexeitamento á diversidade cultural... Os atentados yihadistas reforzaron o rexeitamento á inmigración e puxeron en perigo aos musulmáns. O complemento ideolóxico da extrema dereita é un discurso contra as elites que poden aparecer como algo distinto: como alternativa ao sistema.
No Estado español Vox segue sen dirixir politicamente a dereita no seu conxunto, pero culturalmente está a gañar a batalla das ideas deste espectro político: A actitude ante a historia de España contra o feminismo e a migración, a economía e os temas simbólicos, como o uso da bandeira.
O extremo dereito non destaca pola oferta de solucións económicas concretas. Pero é moi hábil para introducir as súas ideoloxías e eslóganes como historia. Significados históricos e heroicos como a reconquista española ou o Imperio español utilízanse para a loita contra a "ditadura prograda, o feminismo, a esquerda e o independentismo", e emocións sobre os problemas estruturais que sofre o Estado para canalizar os sentimentos de moitos cidadáns como o desemprego, a falta de oportunidades dos mozos, a baixa natalidade, o desaloxo das zonas rurais ou as tensións territoriais.
Segundo algúns expertos, foron temas que a esquerda deixou de lado. Por tanto, para facer fronte ás lemas populistas e ultranacionalistas de terror e de inseguridade impulsados ao longo destas décadas co apoio dalgúns medios de comunicación, a esquerda e o antifascismo deben facer un traballo efectivo para facer fronte a eses discursos.
Aritza Urrengoetxea Cordovilla, profesora
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
O Estado español converteríase no escenario distópico de Tejerazo, en 1981. Alí, os líderes políticos confinados no Congreso foron "convidados" a aprobar un acordo tácito no que se consideraba intocable o status quo vinculado ao sistema monárquico, ao sistema político... [+]
A nova formación de Goberno deixou moitas preguntas sen responder, pero está claro que unha vez máis teremos que ser firmes para apostar pola Escola Pública Vasca. Díxosenos que, aínda que gobernará o mesmo partido, teriamos caras novas, pero tampouco iso foi do todo... [+]
Somos pais de Euskal Herria, fillas e fillos; chámanse Maddi, Izei, Dani, Alaitz, Aida ou BEÑAT, pero poden ser Hatem Salem, Awad Muhammad de 14 anos, Zakaria Magdy de 6 anos ou Nour Ahmed de 7 anos. Todos foron asasinados por Israel en Gaza.
Non podemos imaxinar nin imaxinar... [+]
Cando se fala publicamente da tortura, dámosnos/dámonos conta de até que punto a sociedade interioriza a opinión que o propio “sistema” pon en marcha sobre este tema. Para iso utiliza unha ampla gama de ministros e conselleiros, xuíces e expertos, todos eles coa axuda... [+]
Si Valeria Vitella, que fai 2000 anos ofreceu unha pedra de altar á deusa vasca Larrahe, levantase a cabeza e atopásese cara a cara con Alberto Santana, que lle diría? Seguramente algo así: -De que estás a falar?
En primeiro lugar, situémonos. Como historiador, mellor... [+]
Nos últimos tempos tivemos nos medios de comunicación a Aitor Uriarte, representante da empresa de enerxías renovables Solaria, para homenaxear os beneficios dos macroproyectos que queren levar a cabo. No caso da aparición de Radio Euskadi do 28 de maio, sentín unha... [+]
A nova palabra que escoitamos nos últimos anos: o tardeo. Sospeito que haberá cambios de lugar. Eu só coñezo o de Bilbao, e parece moi sinxelo: os que temos unha idade, puxémonos o nome do que faciamos a primeira noite, é dicir, e, en definitiva, facer unha esmorga pola... [+]
Nos cárceres dependentes do Goberno Vasco, os presos políticos vascos perdemos moito no que se refire á comunicación cos nosos familiares e amigos. O número de prefixos mensuais é menor e a súa duración é menor. Por tanto, aínda que nos acheguemos máis, dedicamos... [+]